مرتضی آخوندی:
70 سال پیش ترجمه الهی‌قمشه‌ای را چاپ کردیم/ تصحیح ترجمه ممنوع نشود
گروه ادب: مدیر انتشارات دارالکتاب اسلامی با بیان اینکه وی نخستین چاپ از ترجمه الهی‌قمشه‌ای را 70 سال پیش چاپ کرده است، گفت: تصحیح ترجمه باید استثنا باشد و مانع چاپ آن نشوند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، ممنوعیت چاپ ترجمه قرآن مرحوم الهی‌قمشه‌ای در هفته جاری از سوی وزارت ارشاد اعلام شد، اما این موضوع به صورت کتبی به ناشران اعلام نشده است، در راستای بررسی این موضوع به سراغ یکی از ناشرانی رفته‌ایم که سال‌های سال این ترجمه از قرآن را به چاپ رسانده است، این گفت‌وگو با مرتضی آخوندی، مدیر انتشارات دارالکتاب اسلامی است، مشروح آن را در ادامه می‌خوانید؛آقای آخوندی ممنوعیت چاپ ترجمه قرآن مرحوم الهی‌قمشه‌ای از طرف ارشاد به شما اعلام شده است؟
این موضوع را هنوز به ما اعلام نکرده‌اند و پیگیری نیز نکرده‌ایم، اما این مسئله را حدود یک ماه پیش از مسئولان دارالقرآن شنیده بودم که قرار است چنین اتفاقی بیفتد.
ترجمه‌ای که شما از الهی‌قمشه‌ای چاپ می‌کنید، همان نسخه قدیمی است که ناشران دیگر چاپ می‌کنند؟
خیر، حدود 15 سال پیش اشکالات و اغلاط این ترجمه را مطرح کردیم اما توجهی نشد؛ از همین رو تصحیح ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای را حدود 20 سال پیش به استاد حسین استادولی سپردیم که پس از مدتی ترجمه‌ای مجزا نیز از قرآن کریم ارائه کرد. ترجمه الهی‌قمشه‌ای به صورت کامل ویراستاری شد و اشکالاتی هم که داشت، رفع شد.
یعنی تصحیح این ترجمه فقط در اختیار انتشارات دارالکتاب اسلامی است؟
بله، ناشران دیگر برای چاپ آن باید مجوز داشته باشند.
تاکنون ناشری برای این کار به انتشارات دارالکتاب مراجعه کرده است؟
یکی، دو ناشر بودند که مراجعه کردند، اما دنبال کار را نگرفتند و ترجیح دادند ترجمه‌های دیگری از قرآن را چاپ کنند.
از چه سالی ترجمه تصحیح شده الهی‌قمشه‌ای را منتشر می‌کنید؟
حدود 20 سال پیش این ترجمه تصحیح شد و در سال 1377 چاپ اول از آن منتشر شد.
چاپ جدیدی از این ترجمه در سال جاری و یا اخیراً منتشر شده است؟
امسال به دلیل موجودی که داشتیم، چاپ جدیدی منتشر نکرده‌ایم و تاکنون دو چاپ از ترجمه مقابل و 3 چاپ از ترجمه زیر چاپ برده‌ایم.
آیا فکر می‌کنید در ممنوعیت چاپ این ترجمه، ترجمه تصحیح شده را هم شامل شود؟
اصولاً باید در این زمینه استثنا قائل شوند، چرا که ترجمه‌ای که از الهی‌قمشه‌ای چاپ می‌کنیم، تصحیح شده بوده و دارای اغلاط نیست و به نظرم باید در گذشته به این مشکل می‌رسیدند، چون اساتیدی مانند خرمشاهی و استادولی این موضوع را مطرح کرده‌اند و اشکالات نیز اساسی بود.
دلیل استقبال مردم از این ترجمه را در چه می‌دانید؟
این ترجمه از نظر روانی برای مردم قابل استفاده است و در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی که ترجمه‌های دیگری وجود نداشت، استقبال مخاطبان از این ترجمه بسیار زیاد بود، اما اکنون ترجمه‌های دیگری وجود دارد و مخاطبان نیز از ترجمه‌های افرادی چون مجتبوی، آیتی و ... استقبال خوبی داشته‌اند.
انتشارات دارالکتاب اسلامی تاکنون از نسخه قدیمی ترجمه الهی‌قمشه‌ای چاپ کرده است؟
اولین ترجمه مرحوم الهی‌قمشه‌ای را در سال 1323 در چاپخانه فرهنگ اخگر چاپ کردیم، این قرآن به خط نستعلیق بود و پس از آن ناشران دیگر از آن اقتباس کردند و پس از آن به مرور که متوجه اشکالاتی در این ترجمه شدیم، چاپ آن را متوقف کردیم، اما ناشران دیگر از همان نسخه قدیمی چاپ می‌کنند.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به اصل متن قرآن توجه نمی‌کردند که دارای اغلاط نباشد، چه برسد به اینکه به ترجمه‌ها دقت کنند. از این رو این ترجمه قبل از پیروزی انقلاب رواج بیشتری داشت و پس از انقلاب نیز تا زمانی که مرکزی برای رسیدگی به این موضوع تأسیس شود، وضع به همین منوال بود. حتی نسبت به آنچه الهی‌قمشه‌ای نوشته بود، اشکالاتی در اثر حروف‌چینی اضافه شده بود و یا کلماتی افتاده بود؛ از این رو این نسخه‌ای را که ناشران چاپ می‌کنند، نسخه اصل نیست.
مطالب مرتبط
اینکه گفته می شود ترجمه آقای قمشه ای پر تیراژترین و یا پر فروش ترین ترجمه قرآن است استدلال بسیار نادرستی است زیرا ناشران محترم بدلیل شهرت کاذبی که این ترجمه بدلیل نشر آن بدست آورده برای فروش آن اقدام به چاپ و نشر آن می کنند.
برخی استدلال می کنند که مرحوم آقای قمشه ای از شاگردان بزرگانی چون مرحوم آیه الله بروجردی بودنه اند پس ترجمه ایاشن ترجمه معتبری است، این قول بحدی سبک و بس معنی است موجب خنده نیز می شود، کسی به فضل و تقوای آقای قمشه ای شکی ندارد و تلمذ در محضر حضرت آیه الله بروجردی نیز افتخاری است بس بزرگ اما این چه ارتباطی به ترجمه قرآن دارد.
آقای آخوندی می فرمایند که این ترجمه از نظر روانی برای مردم قابل استفاده است، البته مطمئن هستم که آقای آخوندی مزاح می فرمایند، چون اتفاقاً این ترجمه از جمله بدلیل غیر روانی باید هر چه سریعتر از چاپ و نشران جلوگیری شود.
سپس آقای آخوندی از به تبلیع ترجمه های آقای مجتبوی و آیتی می پردازند که اتفاضاً هر دو ترجمه پس از ترجمه مرحوم آقای قمشه ای از بدترین ترجمه هستند و این نشان می دهد آقای آخوندی اصلاً در سال 1394 زندگی نمی کنند.
بنده پیشنهاد می کنم که ناشران محترم بر روی ترجمه های مرحوم فولادوند، بهرام پور، آیه الله مکارم، هوشتگ آبان (بدلیل سادگی و روانی)، معزی (برای اهل مطالعه و تحقیق)، و خرمشاهی تمرکز کنند و انها را منتشر نمایند.