اعتکاف؛ عبادتی مشترک در ادیان الهی
کانون خبرنگاران نبأ: کارشناس مذهبی و مسئول فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه قم بیان کرد: اصل وجودی اعتکاف را می‌توان از قرآن دریافت کرد، به صراحت در قرآن از اعتکاف یاد شده و همین امر سبب شده اعتکاف نه تنها در دین اسلام بلکه در دیگر ادیان مذهبی نیز راه پیدا کند که البته ممکن است در کیفیت و شرایط با یکدیگر متفاوت باشند.
حجت الاسلام والمسلمین ابراهیم احمدنژاد، کارشناس مذهبی و
مسئول فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه قم در دفتر نمایندگی تهران در گفت‌و‌گو
با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، درباره اعتکاف ابتدا به تعریف این واژه پرداخت و بیان کرد: یکی از
معانی اعتکاف استقرار و معتکف شدن در یک مکان و در واقع مواظبت و ملازمت در آن
مکان است که فرد معتکف خود را محبوس و منطبق با شرایط آن محل می‌داند.
حجت‌الاسلام احمدنژاد با بیان این مطلب که اعتکاف از سلسله اطلاعات شبه اسلامی نیز برخوردار است به سخنان امام(ره) در علم فقه درباره اعتکاف اشاره کرد و گفت: امام(ره) در تعریف اعتکاف می‌فرماید، ماندن در مسجد به نیت عبادت است و قصد عبادت دیگر در آن معتبر نیست.
اعتکاف از کجا آغاز شد؟
وی تصریح کرد: به طور دقیق نمی‌توان گفت از چه زمانی اعتکاف در بین مردم باب شد اما به وضوح می‌توان دید در ایران نیز مانند دیگر کشورهای اسلامی با الگو گرفتن از سیره امامان و معصومین(ع) از ابتدا اعتکاف وجود داشته که در شهرهای مذهبی مانند؛ قم، مشهد و یزد آغاز شد و اکنون در همه شهرهای کشور این عمل خداپسندانه با شور و شوق وافری انجام می‌شود.
پیشینه اعتکاف
حجت‌الاسلام احمدنژاد ادامه داد: اصل وجودی
اعتکاف را می‌توان از قرآن دریافت کرد، به صراحت در قرآن از اعتکاف یاد شده و همین
امر سبب شده اعتکاف نه تنها در دین اسلام بلکه در دیگر ادیان مذهبی نیز راه پیدا
کند که ممکن است در کیفیت و شرایط با یکدیگر متفاوت باشند؛ مثلاً در دین مسیحیت
عبادت، تحصن و خلوت‌هایی وجود دارد که همان حکم اعتکاف را دارد و یکی از رایج‌ترین
عبادت‌های آن‌ها به‌شمار می‌رود و حتی قرآن کریم در سوره حدید بخشی از آیه 27 به وجود اعتکاف در میان مسیحیان نیز
اشاره می‌کند و می‌فرماید؛ «وَجَعَلْنَا
فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِيَّةً
ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ؛ و در دل‌هاى كسانى كه از او (حضرت مسیح) پيروى كردند رأفت و رحمت نهاديم ترک دنيايى كه از پيش خود
درآوردند ما آن را بر ايشان مقرر نكرديم».
وی تصریح کرد: پیشینه اعتکاف میان همه فرستادگان الهی به
چشم می‌خورد، حضرت ذکریا(ع)، حضرت موسی(ع)، حضرت ابراهیم(ع)، حضرت عیسی(ع) و حضرت
مریم(س) نیز از جمله کسانی بودند که به
عبادت خداوند می‌پرداختند و حتی حضرت سلیمان(ع)؛ که مرحوم طبرسی می‌فرماید در مسجد
بیت‌المقدس اعتکاف می‌کرد و به عبادت خداوند مشغول می‌شد.
ارکان اعتکاف
مسئول فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه قم در تهران اظهار کرد: اعتکاف نیز مانند نماز دارای ارکان و واجباتی است که می‌توان نیت، توقف به مدت 3 روز در مسجد جامع شهر (به این معنی که مسجد معروفی باشد و عمومیت مردم شهر در آن تجمع کنند نه به این معنا که اسم مسجد، مسجد جامع باشد) یا مساجد چهارگانه معروف (مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه، مسجد سهله) و همچنین روزه‌دار بودن معتکف است.
نهی زنان از حضور در محافل معنوی
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: در زمان آغاز اسلام، پیامبر اکرم(ص) زنان را از حضور در برخی از محافل معنوی نهی می‌کرد و حال در مورد اعتکاف این سؤال پیش می‌آید که زنان نیز مانند مردان می‌توانند در اعتکاف شرکت کنند؟ در واقع می‌توان گفت این یک شبهه‌ایی غلط در ذهن بعضی از مردم است زیرا که معنویت، تهذیب و طی کردن مراحل کمال و سلوک اختصاص به آقایان ندارد؛ حضرت مریم(س) نیز از جمله کسانی بود که با خدای خود خلوت می‌کرد.
ویژگی فرد معتکف
مسئول فرهنگی و تبلیغی حوزه علمیه قم در دفتر نمایندگی تهران بیان کرد: شخص معتکف ابتدا باید مؤمن باشد، قصدش قربت و نیتش فقط برای رضایت خدا باشد که این نیت از روی شناخت است یعنی اگر فرد معتکف اعتکاف را شناخت و فقط برای رضایت خدا عبادت کرد طبیعی است که اعتکافش قبول می‌شود که در واقع تا خدا را نشناسد و او را باور نداشته باشد نمی‌تواند اعتکاف کند.
تقویت اراده؛ از مهم‌ترین آثار فردی اعتکاف
وی اظهار کرد: اعتکاف آثار فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی زیادی دارد که از جمله آثار فردی آن می‌توان به تقویت اراده اشاره کرد زیرا زمانی که انسان 3 روزه کامل از دنیا بریده می‌شود، روزه می‌گیرد و عبادت می‌کند مانند ماه رمضان از نفسش مراقبت می‌کند که این خود تمرینی بزرگ برای انسان است تا بتواند از بسیاری از خواهش‌های نفسانی مراقبت کند.
حجت‌الاسلام احمدنژاد مأنوس شدن انسان با معنویت را یکی دیگر از آثار فردی اعتکاف دانست و ادامه داد: زمانی که بین انسان و مسجد، نماز شب، عبادت و قرآن خواندن رابطه‌روانی و معنوی خاصی برقرار شود سبب می‌شود که او مشتاق و شیفته این امور شود، عبادت در قلبش رسوخ می‌کند و دوری از مسجد و عبادت برای او سخت خواهد شد که این خود سبب آثار مهمی در زندگی افراد می‌شود.
کاهش جرم؛ از آثار اجتماعی اعتکاف
کارشناس مذهبی ادامه داد: خیلی از جرم‌شناسان اجتماعی می‌گویند که در ماه رمضان مفاسد و جرایم اجتماعی نسبت به ماه‌های دیگر سال کمتر می‌شود؛ یکی دیگر از آثاری که اعتکاف می‌تواند داشته باشد و بر اجتماع نیز تأثیرگذار باشد تقویت دین و معنویت است زیرا زمانی که انسان معنویتش را تقویت کند و با ایمان باشد قطعاً مرتکب خطا یا جرم و فساد نخواهد شد. همچنین اعتکاف موقعیتی است تا مؤمنان با هم آشنا شوند و رابطه سالمی برقرار کنند و از اخوت اسلامی نیز برخوردار باشند طبیعی است؛ انسانی که چنین انسی با خدای خود برقرار کرده می‌تواند جرم و فساد را نیز کاهش دهد.
مسئول فرهنگی و تبلیغی حوزه علمی قم تصریح کرد: رسانه یکی از مواردی است که نقش اساسی در بیان اهمیت اعتکاف را دارد پس می‌توان به وسیله انواع رسانه‌ها مردم را نسبت به اهمیت و آداب اعتکاف روشن و آنان را به این امر دعوت کرد. همچنین باید اثرات فردی و اجتماعی اعتکاف را بررسی کرد و از طریق رسانه از کسانی که اعتکاف را می‌شناسند و از آثارش بهرمند شده‌اند یا از معتکفین درمورد آثاری که اعتکاف بر روی آن‌ها گذاشته، مصاحبه کرد و برای مردم بیان کنند تا دیگران نیز به این عبادت تشویق شوند و از آثار و برکاتش بهرمند شوند.
زینب رحیمی
