به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، طرح تحول سلامت با آغاز به کار به خود و عزم جزم وزارت بهداشت برای کاهش پرداختی از جیب مردم و جدیت در مبارزه با پدیده شوم زیرمیزی پزشکان موفقیتهای ملموسی را به دست آورد. اما طرح تحول سلامت که عملا دست پزشکان، داروخانهها و پاراکلینیکها را از کسب درآمدی مستقیم محروم کرده بود به جای دیگری برای جایگزینی این درآمد حذف شده سوق داد، خدماتی که بیمار بدان نیاز ندارد اما پزشکان و مراکزی برای ایجاد درآمد بیشتر آن را به بیمار القا کرده و در واقع برای آنها تجویز میکنند؛ این پدیده که امروز به نام پدیده خدمات القایی نام گرفته است را میتوان پدیده زیرمیزی از نوع جدید آن خواند.
خدمات القایی امروز به عنوان یکی از نتایج ناخواسته طرح تحول سلامت و ضعفهای آن نام برده میشود در این رابطه علی نوبخت رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی میگوید: «افزايش درخواستهاي القايي و سفارش آزمايشها و ساير فرايندهاي كلينيكي و پاراكلينيكي بدون توجيه علمي مثل گرفتن اكو و ام.آر.آيهاي بيدليل و... از معايب نظام سلامت محسوب ميشود». ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت نیز چندی پیش گفته بود:«میزان شکایت نسبت به گذشته در این مورد خیلی کاهش یافته اما متأسفانه تقاضای القایی در سلامت وجود دارد چرا که این نوع خرید اورژانسی است و یکبار رخ میدهد بنابراین بیمار فرصت مشورت ندارد.»
به هر روی امروز کمتر کسی از دستاندرکاران و کارشناسان نظام سلامت است که از پدیده تقاضاها و خدمات القایی انتقاد نکند و آن را ضربه به اقتصاد کشور و البته سلامت و جیب مردم نداند.
وقتی این مسأله پررنگ میشود و باید آن را نقطه تهدید دانست که تقاضا برای داروها و کالاهای سلامت محور خارجی که نمونه داخلی نیز دارند، افزایش پیدا میکند، این امر نه تنها در مراکز و بیمارستانهای خصوصی که در برخی مراکز دولتی نیز دیده میشود که پزشک یا کادر درمانی بیمارستان دارو یا کالای خارجی را برای بیمار تجویز میکند که خارجی بوده و قیمت گرانتری نسبت به نمونه مشابه ایرانی آن دارد و گاه ممکن است دارو در داروخانهها پیدا نشود و با تأکید پزشک مبنی بر مصرف آن داروی خارجی جان بیمار به خطر افتد.
در یک نمونه آن اخیرا بیماری که به یکی از بیمارستانهای چشم پزشکی وابسته به تأمین اجتماعی مراجعه کرده بود و پزشکان برای او داروی تزیرقی «آواستین» را تجویز کرده بودند به دلیل نداشتن این دارو در داروخانه بیمارستان، کادر درمانی از تزریق این آمپول که برای برخی از بیماران نیازمند عملهای جراحی ضروری است سرباز میزنند، این بیمار شرح واقعه را چنین شرح میدهد:« برای لیزر به بخش تزریق و لیزر مراجعه کردم اما با مشکل واقعا قابل تاملی مواجه شدم،.مسئول بخش تزریق گفت که دو ماه به بیمارستان دارو برای تزریق بیماران چشمی قرار نمیدهند و در روز حدود 200 نفر باید به خاطر پارگی شبکیه چشم و عوامل دیگر دارو تزریق کنند. بیماران قندی، بیماران خاص چشمی. حالا فکر کن از دو ماه پیش هر روز تزریق بیماران کنسل میشه چون دارو به بیمارستان ..... نمیدهند.»، برای بررسی صحت این موضوع با بیمارستان مربوطه تماس گرفتیم اگرچه این موضوع را تایید نکردند اما آن را تکذیب هم نکردند. برای بررسی بیشتر به بیمارستانهای دیگر مراجعه کردیم که تمامی آنها اعم از خصوصی و دولتی مشکلی از بابت تهیه این دارو نداشتن، این مسأله و وضعیت بیمارستان مربوطه ما را بر آن داشت تا از سازمان غذا و دارو که متولی تأمین داروی کشور است مسأله را جویا شویم.
کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو مسئله نداشتن داروی آواستین در آن بیمارستان را تغییر شرکت وارد کننده آن دارو میداند و به
ایکنا میگوید: «علت این وقفه آواستین در برخی بیمارستانها این است که تولید خارج نمایندگی، از کوبل دارو به شرکت بهستان دارو منتقل شده که این موضوع زمانبر است؛ آواستین در نوع تولید داخل موجود می باشد، 10 درصد واردات از میزان کل مصرف داریم و مابقی باید از تولید داخل استفاده شود. در هر حال آواستین تولید داخل موجود هست و سیاست سازمان تنها واگذاری 10درصد بازار هر دارو با تولید مشابه داخلی به واردات هست.»
با گفتههای جهانپور این سؤال مطرح میشود که علی رغم وجود داروی نمونه داخلی چرا باید سلامتی و جان بیمار به دلیل اخلال زمانی یا توقف در واردات نمونه خارجی آن به خطر افتد.
محمد رضا دری، دبیر انجمن داروسازان تهران وجود فرهنگ تقاضای القایی در پزشکان را دلیل اصرار برخی پزشکان به داروهای خارجی میداند و به
ایکنا میگوید: متأسفانه این فرهنگ نیاز القایی در پزشکان وجود دارد و برخی از آنها تنها به داروی خارجی اعتقاد دارند و آن را به بیمار تجویز و توصیه میکنند، در حالی که داروهای ایرانی از کیفیت خوبی برخوردار هستند و به کشورهای دیگر صادر میشوند، وقتی چنین دارویی در ایران تولید میشود نیاز بیمار ایرانی را رفع میکند.
وی افزود: متأسفانه برخی از پزشکان به دلیل حمایت شدن از سوی شرکتهای خارجی و برخی شرکتهای واردکننده ایرانی این پدیده را به شکل مرموزی ترویج میدهند که داروی ایرانی کیفیت لازم را ندارد، در حالیکه بیش از 90 داروهای ایرانی از کیفیت بالایی برخوردار هستند. ضمن اینکه تولیدکنندگان ایرانی ملزم به رعایت استانداردهای جهانی هستند در غیر این صورت مجوز تولید نخواهند گرفت.
درخواستها و نیازهای القایی تنها اینها نیستند هر روز با شیوههای گوناگونی در حال اجرا شدن است؛ یکبار با تجویز آزمایش و خدمات رادیولوژی که نیاز واقعی به آن وجود ندارد و یکبار نیز به وسیله نوشتن نسخههایی که شاید دردی را دوا کند. اما دردی بزرگتر را به بیمار و اقتصادش وارد میکند، برای نمونه اسفندماه سال گذشته علیرضا عبدالله زاده مشاور معاون رفاه وزارت تعاون و کار و امور اجتماعی در گفتوگویی پرده از برخی نسخه نویسیها توسط پزشکانی برداشت که هزینههای ملیاردی بر نظام سلامت و مردم وارد میکردند، عبدالله زاده گفت: با همکاری بیمه سلامت تحلیلی انجام دادیم که تعداد نسخ تجویز شده یک پزشک را در یک سال نشان میدهد. این فرد ۲۳ هزار نسخه نوشته که قیمت آن ۳۷ میلیارد تومان است. ۲۳ هزار نسخه یعنی چه؟ فرض کنید این پزشک متخصص باید ۲۰ دقیقه برای هر بیمار وقت بگذارد اگر این فرد همه روزهای عادی سال یعنی ۲۵۰ روز را کار کند، باید قاعدتا ۳۰ ساعت در روز کار کرده باشد. پس این پزشک یا ۲۰ دقیقه برای هر بیمار وقت نمیگذارد یا ۲۳ هزار مریض ندیده است و نسخ صوری هستند.
وی ادامه داد: یک پزشک و دو پزشک هم نیستند. یکی ۲۳ هزار، یکی ۲۰ هزار، یکی چند هزار نسخه نوشته و به همین ترتیب. ما روی انواع و اقسام تقلبهای دیگر هم داریم کار میکنیم. تقاضاهای القایی وجود دارد؛ خیلی اوقات بیمار سرپایی را بستری میکنند و این ها به شبکه بهداشت ما فشار میآورد. باید به جای آنکه مدام آب در این ظرف بریزیم جلوی خلاءها و سوراخهای آن را بگیریم.
نباید از یاد برد که برخی از مردم نیز خود موجب به وجود آمدن چنین فرهنگی شدهاند مردمی که به راحتی خود درمانی میکنند و از پزشکان درخواست داروهای و آزمایشهایی را دارند که اصلا به آنها نیاز ندارند این فرهنگ، طمع کارانی که لباس پزشک را بر تن کردهاند و زمانی با زیر میزی رنجی دیگر را بر رنجهای بیمار اضافه میکردند به این کار سوق داده است تا رانتی را بین خود و داروخانه و آزمایشگاه و رادیوژی به وجود آورد و رنگ رنج را عوض کرده و به گنجی در جیبهای خود تبدیل کنند.
یاسر مختاری