عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی:
ریشه صوفیه از اهل سنت است/ سوءاستفاده تصوف شیعی از «ولایت»
گروه حوزه‌های علمیه ــ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی پاکدل با بیان اینکه در شیعه تا قرن هشتم هم خبری از تصوف نبوده و این تفکر ریشه در اهل سنت دارد گفت: قطب‌های تصوفه از بحث«ولایت» در شیعه که امری الهی است سوءاستفاده کرده و می‌کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی پاکدل، دبیر علمی همایش ملی تصوف، شاخصه‌ها و نقدها در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به برخی معتقدات متصوفه گفت: یکی از مباحث مهم در تصوف، که امروزه هم بهره‌برداری خیلی زیادی از آن صورت می‌گیرد بحث ولایت است.
وی با بیان اینکه باطن‌گرایی در همه ادیان بوده و هست تصریح کرد: باطن‌گرایی سبب شده تا مراجعه به انبیاء و اولیاء برای امور معنوی و علمی و عبادی و سلوک در همه ادیان وجود داشته است و بعد از انبیاء نیز در همه دوره‌ها در ادیان مختلف کسانی بوده‌اند که مدعی ماوراء و عرفان شده‌اند و بهترین مسیر برای سودجویی نیز به واسطه این عطش و میل مردم در همین مسئله ایجاد شده و امروز نیز این مسئله وجود دارد.
پاکدل با بیان اینکه باطن‌گریان ساختگی در ادیان مختلف تحریف ایجاد کرده‌اند بیان کرد: نمونه آن «کابالا» در یهود و رهبانیت مسیحی در طول تاریخ است و در اسلام نیز بحث خلیفة اللهی و ولایت مورد سودجویی برخی قرار گرفت.
این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه ولایت از مباحث مهم قرآنی است اظهار کرد: شرط قبولی رسالت پیامبر (ص)، پذیرش ولایت، ولی‌ای است که ایشان از جانب خدا معرفی کرده است و در آیه ۶۷ مائده «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» با لحنی صریح به این موضوع اشاره شده است.
پاکدل با بیان اینکه در شیعه، ولایت اصلی اساسی است بیان کرد: نکته مهم در معتقدات شیعه، معرفی اولیاء به نص توسط پیامبر (ص) است و تعداد آن‌ها نیز ۱۲ نفر و نام‌هایشان نیز مشخص است؛ بنابراین ولایت در عرف هم جلوه ظاهری دارد و در واقع تحقق بیرونی امامت، همان خلافت ظاهری ا. ۲ امام هم هست و ایشان بهترین افراد برای تشکیل حکومت هستند و یکی از شئون، ولی معصوم (ع) حکومت و شأن دیگر علم و عصمت است.
وی با بیان اینکه بعد از وفات نبی مکرم اسلام (ص) با غصب خلافت اتفاق عظیم نادرستی رخ داد، تصریح کرد: طبع انسان معنویت‌گراست و اگر، ولی الهی فرصت ارضای این معنویت را نیابد، این میل و طلب به سمت دیگری خواهد رفت؛ همان‌طور که بعد از دوره پیامبر (ص)، حکومت‌هایی تشکیل شد که حتی مدعی علم و معنویت هم نبودند و صرفا با نام خلیفه و با مشی خلیفه‌گری دنبال حکومت بودند؛ لذا این ارتکاز در میان طالبان معنویت و علم شکل گرفت که ائمه (ع) و علی (ع) و خاندان او می‌توانند عطش معنوی و علمی مردم را سیراب کنند.
پاکدل ادامه داد: این مسئله سبب ایجاد مخاطره برای حکومت‌های وقت شد؛ زیرا می‌دیدند عملا مراجعه مردم به این خاندان مراجعه ریشه‌ای و عمیق است و از طرفی رهبانیت مسیحی نیز در اسلام رخنه کرده بود که البته در صدر اسلام و در دوره پیامبر (ص) هم وجود داشت.
دبیر علمی همایش ملی تصوف، شاخصه‌ها و نقدها، افزود: بر اساس این تحلیل تاریخی، این جریان در واقع به نسخه بدل امامت در میان اهل سنت تبدیل شد که باید در کنار غصب ظاهری حکومت ولایی امام علی (ع) جایگاه علمی و معنوی ایشان نیز بدل‌سازی شود؛ لذا عده‌ای به ظاهر زاهد و دائم‌الذکر در گوشه مسجد می‌نشستند و شبیه به مرتاضان امروز هندی ریاضت‌کشی می‌کردند تا نسخه بدلی برای مراجعه مردم شکل بگیرد و جالب اینکه این مشی و مسلک با اعتراضی از سوی حکومت نیز روبرو نشد.
پاکدل با بیان اینکه تصوف ابتدایی به درد حکومت‌ها می‌خوردند و در راستای تامین منافع آنان بودند گفت: این گروه خلأ معنوی و علمی امت اسلامی بعد از دوره پیامبر (ص) را بدل‌سازی می‌کردند؛ بنابراین سران صوفیه در صدر اسلام تا قرن‌ها بعد و تا جایی که منافع حکومت‌ها تامین می‌شد مورد حمایت آنان قرار می‌گرفتند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: خاستگاه تصوف در اهل سنت بوده است و نه تشیع؛ زیرا شیعه با وجود ائمه معصومین (ع) این خلأ را نداشت، ولی به‌تدریج تفسیر‌هایی از ولایت مورد قبول شیعیان بیرون آمد که عوارض آن امروز در قالب تصوف شیعی نیز بروز و ظهور دارد؛ تفکری به خصوص بعد از قرن هشتم ایجاد شد که هر کسی می‌تواند سلوک کند و خودش انسان کامل شود و این سلوک و معنویت‌گرایی منحصر در ۱۲ امام نیست.
پاکدل با بیان اینکه تا قرن هشتم هم تصوف جایگاهی در شیعه نداشت اظهار کرد:، ولی وقتی تصوف وارد شیعه شد بر روی بحث ولایت انگشت گذاشت تا بتواند کار خود را جلو ببرد و به همین دلیل شاهدیم که تا امروز هم، فرقه‌های مدعی صوفیه همان جایگاه ولایت را برای اقطاب خود قائل هستند؛ لذا مدعی سلسله اجازه از اقطاب قبلی خود هستند و خود را منصوب آنان می‌دانند.
وی با اشاره به وجود وهابیت و داعش تصریح کرد:، چون در حال حاضر این جریانات به صورت قوی در دنیای اسلام بروز دارند و وجهه اسلام را مخدوش کرده‌اند و از سویی تعاریف ولایت در تصوف اهل سنت شبیه تصوف شیعی است می‌تواند فرصتی برای تقریب باشد، ولی رویکرد کلی در تصوف، رویکردی انحرافی است.
انتهای پیام
پاکدل با بیان اینکه باطن‌گریان ساختگی در ادیان مختلف تحریف ایجاد کرده‌اند بیان کرد: نمونه آن «کابالا» در یهود و رهبانیت مسیحی در طول تاریخ است و در اسلام نیز بحث خلیفة اللهی و ولایت مورد سودجویی برخی قرار گرفت.
این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه ولایت از مباحث مهم قرآنی است اظهار کرد: شرط قبولی رسالت پیامبر (ص)، پذیرش ولایت، ولی‌ای است که ایشان از جانب خدا معرفی کرده است و در آیه ۶۷ مائده «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ» با لحنی صریح به این موضوع اشاره شده است.
پاکدل با بیان اینکه در شیعه، ولایت اصلی اساسی است بیان کرد: نکته مهم در معتقدات شیعه، معرفی اولیاء به نص توسط پیامبر (ص) است و تعداد آن‌ها نیز ۱۲ نفر و نام‌هایشان نیز مشخص است؛ بنابراین ولایت در عرف هم جلوه ظاهری دارد و در واقع تحقق بیرونی امامت، همان خلافت ظاهری ا. ۲ امام هم هست و ایشان بهترین افراد برای تشکیل حکومت هستند و یکی از شئون، ولی معصوم (ع) حکومت و شأن دیگر علم و عصمت است.
وی با بیان اینکه بعد از وفات نبی مکرم اسلام (ص) با غصب خلافت اتفاق عظیم نادرستی رخ داد، تصریح کرد: طبع انسان معنویت‌گراست و اگر، ولی الهی فرصت ارضای این معنویت را نیابد، این میل و طلب به سمت دیگری خواهد رفت؛ همان‌طور که بعد از دوره پیامبر (ص)، حکومت‌هایی تشکیل شد که حتی مدعی علم و معنویت هم نبودند و صرفا با نام خلیفه و با مشی خلیفه‌گری دنبال حکومت بودند؛ لذا این ارتکاز در میان طالبان معنویت و علم شکل گرفت که ائمه (ع) و علی (ع) و خاندان او می‌توانند عطش معنوی و علمی مردم را سیراب کنند.
پاکدل ادامه داد: این مسئله سبب ایجاد مخاطره برای حکومت‌های وقت شد؛ زیرا می‌دیدند عملا مراجعه مردم به این خاندان مراجعه ریشه‌ای و عمیق است و از طرفی رهبانیت مسیحی نیز در اسلام رخنه کرده بود که البته در صدر اسلام و در دوره پیامبر (ص) هم وجود داشت.
دبیر علمی همایش ملی تصوف، شاخصه‌ها و نقدها، افزود: بر اساس این تحلیل تاریخی، این جریان در واقع به نسخه بدل امامت در میان اهل سنت تبدیل شد که باید در کنار غصب ظاهری حکومت ولایی امام علی (ع) جایگاه علمی و معنوی ایشان نیز بدل‌سازی شود؛ لذا عده‌ای به ظاهر زاهد و دائم‌الذکر در گوشه مسجد می‌نشستند و شبیه به مرتاضان امروز هندی ریاضت‌کشی می‌کردند تا نسخه بدلی برای مراجعه مردم شکل بگیرد و جالب اینکه این مشی و مسلک با اعتراضی از سوی حکومت نیز روبرو نشد.
پاکدل با بیان اینکه تصوف ابتدایی به درد حکومت‌ها می‌خوردند و در راستای تامین منافع آنان بودند گفت: این گروه خلأ معنوی و علمی امت اسلامی بعد از دوره پیامبر (ص) را بدل‌سازی می‌کردند؛ بنابراین سران صوفیه در صدر اسلام تا قرن‌ها بعد و تا جایی که منافع حکومت‌ها تامین می‌شد مورد حمایت آنان قرار می‌گرفتند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: خاستگاه تصوف در اهل سنت بوده است و نه تشیع؛ زیرا شیعه با وجود ائمه معصومین (ع) این خلأ را نداشت، ولی به‌تدریج تفسیر‌هایی از ولایت مورد قبول شیعیان بیرون آمد که عوارض آن امروز در قالب تصوف شیعی نیز بروز و ظهور دارد؛ تفکری به خصوص بعد از قرن هشتم ایجاد شد که هر کسی می‌تواند سلوک کند و خودش انسان کامل شود و این سلوک و معنویت‌گرایی منحصر در ۱۲ امام نیست.
پاکدل با بیان اینکه تا قرن هشتم هم تصوف جایگاهی در شیعه نداشت اظهار کرد:، ولی وقتی تصوف وارد شیعه شد بر روی بحث ولایت انگشت گذاشت تا بتواند کار خود را جلو ببرد و به همین دلیل شاهدیم که تا امروز هم، فرقه‌های مدعی صوفیه همان جایگاه ولایت را برای اقطاب خود قائل هستند؛ لذا مدعی سلسله اجازه از اقطاب قبلی خود هستند و خود را منصوب آنان می‌دانند.
وی با اشاره به وجود وهابیت و داعش تصریح کرد:، چون در حال حاضر این جریانات به صورت قوی در دنیای اسلام بروز دارند و وجهه اسلام را مخدوش کرده‌اند و از سویی تعاریف ولایت در تصوف اهل سنت شبیه تصوف شیعی است می‌تواند فرصتی برای تقریب باشد، ولی رویکرد کلی در تصوف، رویکردی انحرافی است.
انتهای پیام
