ترنجستان سروش؛ از دغدغه جبهه فرهنگی تا جریان‌سازی نشر
گروه ادب ــ ترنجستان سروش، به عنوان فروشگاه بزرگ کتاب، دغدغه‌های جبهه فرهنگی انقلاب را دنبال کرده و با نگاه ویژه در حوزه نشر دینی و قرآنی جریان‌ساز است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ ترنجستان سروش طی سال‌های اخیر به مسئله مخاطب و توزیع کتاب نگاه ویژه‌ای داشته است و در این دو حوزه، سعی کرده تنوع و تعدد کتاب را مورد توجه قرار دهد و در این راستا اهدافی را تبیین کرده که از آن جمله می‌توان به ایجاد مراکز پخش، افزایش ویترین و تعدد مراکز فروش و... اشاره کرد. به عبارت دیگر می‌توان گفت؛ این فروشگاه کتاب، نبض بازار کتاب را به خوبی در دست دارد و می‌تواند جریان‌ساز باشد. در این زمینه با علی رکاب، مدیر داخلی ترنجستان سروش به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
-فروشگاه ترنجستان سروش فعالیت خود را از چه زمانی آغاز کرده است؟
این فروشگاه، از شش سال پیش به‌عنوان ترنجستان سروش فعالیت خود را آغاز کرده است و طی این سال‌ها سعی کردیم به فرمتی که مدنظر خودمان است، برسیم. پیشرفت‌هایی داشتیم، اما با توجه به شرایط کتاب و کتابخوانی در کشور، پیشرفتمان قدری کند است.
-چه اهدافی را دنبال می‌کنید؟
ما دوست داشتیم فروشگاهی داشته باشیم که تمام دغدغه‌های اهالی جبهه فرهنگ انقلاب اسلامی را مرتفع کند، چه از نظر حس و حال چه از منظر محیط که حس و حال خوبی به او دست دهد و چه از نظر توزیع کالا و تنوع که سعی کردیم این ویژگی را حفظ کنیم. این کتاب‌ها فقط مربوط به کتابهای دفاع مقدس و مذهبی نیست، البته در محتوا سعی شده، محتوا خارج از چارچوبی که دغدغه‌یهامان تعریف می‌شود، نباشد.
-یعنی غیر از دارا بودن مجوز ارشاد، فیلترهای دیگری هم برای گزینش کتاب دارید؟
قطعاً کتابی که از ارشاد مجوز می‌گیرد، کتابی است که از فیلترهای مورد نظر ارشاد گذشته است. اما ما اینجا 17 هزار عنوان کتاب داریم و ممکن است بسیاری از کتاب‌ها را نداشته باشیم، شاید تقریباً10 برابر این کتاب نداشته باشیم؛ چرا که فضای ما ظرفیت 17 هزار عنوان کتاب را دارد، سعی کردیم از بین کتاب‌ها طوری گزینش کنیم که این تعداد به آن اهداف نزدیکتر باشد، قطعاً بین 500 هزار عنوان کتابی که در کشور وجود دارد و منتشر می‌شود، هر دو را می‌توان با هم بررسی کرد، که کدام یک از آنها می‌تواند اهداف هر گروهی و یا هر طرز فکری که به آن نزدیکتر است، را تأمین کند. از این رو این 17 هزارتا به این شکل انتخاب شده است، نه اینکه این 17 هزار تا کتابهای خوبی هستند و بقیه کتاب‌ها بد هستند، بلکه اینها به اهداف ما نزدیکتر بودند.
-یک گروه علمی این کتاب‌ها را انتخاب می‌کنند؟
یک گروه سفارش کتاب داریم که این کار را انجام می‌دهند و این گروه از ابتدای کار ترنجستان با ما همکاری داشته و پیش از این نیز تجربه‌های خوبی در حوزه کتاب داشته است، البته خود فروشنده‌ها هم کتاب‌ها را رصد می‌کنند، می‌خوانند و با محتوای آنها درگیر می‌شوند که این قضیه بیشتر به آن سمتی که می‌خواهیم پیش برود. می‌دانید که خواندن همه این کتاب‌ها، اگر روزی دو کتاب هم بخوانید عمرتان کفاف نمی‌دهد و لازم است که اطلاعات از جاهای مختلف جمع‌آوری شود و از سوی دیگر از سامانه‌های کتاب و سامانه کارشناسی کتاب مجمع ناشران انقلاب اسلامی هم کمک زیادی گرفتیم.
-در این فروشگاه، کدام بخش بیشتر مورد توجه مخاطبان است؟
در ایران، همانند تمام دنیا، بخش ادبیات داستانی بیشتر مورد توجه مخاطب است و انتقال مفاهیم حتی مفاهیم دین و یا هر مفهوم دیگری در این حوزه و از طریق ادبیات داستانی به شدت ریشه‌ای‌تر و پایه‌ای‌تر است، یعنی اینکه شما می‌توانید یک مفهوم مانند خواندن نماز را به صورت مستقیم انتقال و آموزش دهید و یا اینکه به روش غیرمستقیم و از طریق داستان این انتقال مفهوم را انجام دهید. این حوزه ادبیات داستانی، قوه تخیل را بیش از سایر کتاب‌ها به کار می‌گیرند، آنچه که در کتابهای علمی، مذهبی، متون دینی یا کتابهای سیاسی وجود ندارد و کتابهای داستانی تخیل را فعال می‌کنند به همین دلیل جذابیت این حوزه بسیار زیاد است و مخاطب آن نیز بیشتر است و جا دارد در این حوزه خیلی کار شود. مردم نیز ادبیات ایرانی را دوست دارند و به مطالعه آن علاقه‌مند هستند؛ چرا که فرهنگی که در آن جریان دارد، برای مخاطبان ایرانی ملموس‌تر است. البته این ادبیات باید گیرایی داشته باشد و آن را تحمل نکند، بلکه لذت ببرد. از این رو باید در این حوزه کار بیشتری انجام شود.
-در این حوزه کتابی بوده که بیشتر از سایر کتاب‌ها مخاطب داشته باشد؟
آثار نادر ابراهیمی، رضا امیرخانی و هوشنگ مرادی کرمانی خیلی پرفروش است و یا کتاب‌هایی مانند «هفت جن» نشر کتابستان معرفت و یا «آپارتمان رو باز» نشر اسم در حوزه ادبیات داستانی کتابهای خوبی هستند و نشر کتابستان معرفت در ژانر تخیل و فانتزی کتابهای دیگری هم منتشر کرده که هم کتابهای خوبی هستند و هم مفاهیم را به خوبی منتقل کرده‌اند و مخاطبان هم از آن استقبال کرده‌اند، در حال حاضر نیز نوجوان‌ها به شدت طالب این کتاب‌ها هستند.
-در جریان‌سازی یک کتاب و پرمخاطب شدن آن هم تأثیرگذار هستید؟
قطعاً کتابفروش خیلی تأثیر دارد، یکی از مشکلات کتاب نخواندن مردم ما این است که افراد مختلف سلایق مختلف دارند، افراد مختلف در لحظه‌های مختلف حس و حال‌های متفاوتی دارند، کتابفروش باید تشخیص بدهد که این کتاب برای این فرد الان مناسب است یا خیر، این کار سخت است و با تسلط به محتواها، با شناخت مخاطب امکان‌پذیر می‌شود. اگر کتاب خوبی که طرف گیرایی آن را داشته باشد و وارد داستان شود، در صورتی که کتابخوان هم نباشد، می‌توان او را علاقه‌مند به کتاب کرد. از این رو کتابفروش می‌تواند در فروش یک کتاب اثرگذار باشد و یا فضای رسانه‌ای و محیط تبلیغاتی که بتواند محتوای کتاب را به خوبی منتقل کند، می‌تواند مؤثر باشد و یک طیف گسترده از مخاطبان که سلایق و علایق آنها در راستای این تبلیغات باشد، جذب آن کتاب می‌شوند، اما هر کسی به اندازه خودش، یک کتابفروش در فروشگاه خود، و یا یک رسانه به اندازه خود می‌تواند اثرگذار باشد.
بنابراین جریان سازی کلی برای کتاب اثرگذار است، این موضوع می‌تواند با جریان‌سازی یک کتاب از سوی کتابفروش، رسانه، فضای مجازی و ... در راستای هم رخ دهد و یا پخش یک فیلم در راستای این کتاب از تلویزیون می‌تواند یک کتاب را پرفروش کند و یا حتی در برخی موارد سبب می‌شود مردم مراجعه بیشتری به کتابفروشی داشته باشند، حتی اگر چندان علاقه‌مند به کتاب هم نباشند، اما به دلیل اینکه مفهوم خاصی از یک فیلم و یا سریال و ... در ذهنشان نشسته است، سبب شده یک کتاب را خریداری کنند.
-به عنوان مثال ترجمه خواندنی قرآن که در برنامه «خندوانه» معرفی شد، این کار تأثیری در پرفروش شدن این قرآن داشت؟
این موضوع تأثیر داشت، اما از طرفی هم کار ویژه‌ای و مورد خاصی بود و از همان ابتدا که منتشر شد، مخاطبان خود را پیدا کرد، یعنی نمی‌توان گفت که برنامه «خندوانه» این کتاب را پرفروش کرد؛ چرا که قبل از آن هم پرفروش بود و در آن زمان پرفروش‌ترین کتاب ماه در ترنجستان سروش شد، ما قرآن را به دلیل شأن آن به عنوان پرفروش تعیین نمی‌کنیم، از این رو به خاطر خوبی کتاب و پرفروش شدن کتاب بود که در «خندوانه» معرفی شد، از این رو این یک تجربه متفاوتی بود و من هم این قرآن را تهیه کردم و بازخوردهای خوبی نیز از مخاطبان گرفتیم، به طوری که یکی از مخاطبان می‌گفت؛ وقتی این ترجمه را می‌خوانی انگار رفیقت با تو صحبت می‌کند. واژه‌ها ملموس‌تر است. و این موضوع هم از آنجا کلید خورده که وقتی مترجم قرآن متوجه می‌شود، دخترش از خواندن ترجمه قرآن چیزی متوجه نمی‌شود، به این فکر می‌افتد که قرآن را به زبان مخاطب عام به ویژه جوانان درآورد. مؤسسه ویراستاران هم دو سال بر روی این ترجمه کار کرده و لغت‌های خارج از عرف را از آن حذف و ادبیات آن را کاملاً ملموس و امروزی کرده است.
-مخاطب این قرآن بیشتر چه طیفی هستند؟
مخاطب آن بیشتر جوان‌ها هستند.
-ویترین کتابهای قرآنی هم دارید؟ یعنی اگر کسی ترجمه‌های دیگری از قرآن بخواهد دارید؟
سعی می‌کنیم ترجمه‌هایی که مخاطبان می‌خواهند را داشته باشیم، کما اینکه سعی کردیم ترجمه‌هایی که مخاطب کمتری هم دارند در این فروشگاه ارائه کنیم؛ چرا که هدف ما تنوع کتاب‌ها است و از سوی دیگر می‌خواهیم کتاب‌ها در گردش باشند؛ از این رو سعی کردیم این تنوع را رعایت کنیم و تقریباً همه ترجمه‌های معروف مانند ترجمه فولادوند، ابوالفضل بهرام‌پور، الهی قمشه‌ای، طاهره صفارزاده، آیتی، خرمشاهی و گرمارودی را داریم.
-غیر از ترجمه آقای ملکی پرمخاطب‌ترین ترجمه کدام بوده است؟
ترجمه فولادوند و بهرام‌پور نیز مخاطبان بیشتری دارند؛ چرا که ادبیات آنها نزدیک به ادبیات امروز است، اما در حال حاضر بیشترین ترجمه قرآن که مخاطبان می‌خواهند، ترجمه خواندنی قرآن است.
-قرآن‌های نفیس هم عرضه می‌کنید؟
خیلی کم، چون قرآن‌های نفیس، به اندازه‌ای گران و نفیس هستند که خواندن آنها برای مخاطبان سخت است و اغلب زوج‌های جوان آنها را می‌برند و برای آنها تعداد محدودی قرآن نفیس داریم، اما برای اغلب مشتریان قرآن‌های با چاپ معمولی را پیشنهاد می‌دهیم.
-هدیه قرآن‌های نفیس معمولا تا چه حدودی است؟
قیمت‌های آن مختلف است و گرانترین آن 300 هزار تومان است، البته قرآن‌های گرانتر هم وجود دارد که ارزش بیش از یک میلیون تومان را دارند و برخی از آنها ارزش خطی دارند و خط آنها سبب افزایش قیمت آنها می‌شود.
-در میان کتابهای دینی و قرآنی کتابی هست که مخاطب بیشتری داشته باشد؟
برای مخاطب جوان، کتابسازی یعنی ظاهر کتاب در ذهنیت آنها اثرگذار است، صحیفه امام خمینی(ره) چندان پرفروش نیست، اما همین کتاب با فرمت جدید و با عنوان «به خود آ» منتشر شده و مخاطبان بسیاری را به خود جلب کرده است. «جدال دو اسلام» عنوان کتابی است که با فرمت امروزی چاپ شده و یا «رحمت واسعه»، روایت‌های عاشورایی در «کآشوب» بسیار پرمخاطب است، که هم کتابسازی آنها و هم محتوای آنها در استقبال مخاطبان مؤثر بوده است.
انتهای پیام
