لزوم تهیه نقشه جامع برای دستیابی به افق‌های تازه در سیره امام رضا(ع)
گروه حوزه‌های علمیه ــ پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: باید برنامه و نقشه جامعی برای دستیابی به ابعاد شخصیت، زندگانی و سیره آن امام با توجه و اهتمام به مسائل امروز طراحی شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله توحیدی‌نیا، پژوهشگر و محقق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا؛ گفت: با وجود تحقیقات بسیاری که برای دستیابی به ابعاد شخصیت حضرت رضا(ع) انجام شده است، چه به لحاظ کمی و چه کیفی همچنان ظرفیت گسترده‌ای در برابر محققان وجود دارد؛ به خصوص در مورد مدت حضور امام در مدینه که حدود پنج دهه از عمر شریف‌شان را در آن حضور داشتند، اما به طور معمول و به دلیل ذکر مستقیم اخبار دوره در منابع، بیشتر به مدت حضور کوتاه ایشان در مرو پرداخته می‌شود.
وی افزود: به گفته منابع اهل سنت، ایشان در جوانی و حدود 20 سالگی جلسه مفصل علمی در مسجدالنبی(ص) داشتند و محدثان و فقهای بزرگی در محضر ایشان کسب فیض می‌کردند. همچنین آن حضرت در دوره امامت امام کاظم(ع) به دلیل موانعی که حکومت عباسی برای امام هفتم به وجود آورد، بار سنگینی از فعالیت‌های آن حضرت را به دوش داشتند. علاوه بر آن، پس از آغاز امامتشان نیز، به دلیل آزادی نسبی به وجود آمده، فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی را در مدینه داشته‌اند. در مورد مدت حضور امام(ع) در مرو نیز گاه تلاش کمی برای دستیابی به عمق سیاست‌های حکومت یا اوضاع فکری و فرهنگی این مکان شده است؛ موضوعی که می‌تواند بیش از پیش ما را به رفتارها و کنش‌های مدبرانه و به موقع آن حضرت در مرو آشنا کند.
توحیدی‌نیا با بیان اینکه امام رضا(ع) و سیره و زندگی و روایات آن امام در مدینه صندوقچه بزرگی از میراث گران‌بهای تشیع است که به خوبی بدان توجه نشده است، اظهار کرد: هرچند مطالب اندکی به طور مستقیم در مورد تاریخ حضور حضرت در مدینه وجود دارد، اما باید به سراغ روایات آن امام برویم و با شخصیت‌شناسی راویان، بسترشناسی اخبار و گونه‌شناسی موضوعات این روایات، به ابعاد وسیع زندگانی آن حضرت دست پیدا کنیم.
لزوم دقت در تحقیقات سیره
این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه با بیان اینکه متاسفانه در مورد سیره آن امام، تحقیقات زیادی صورت گرفته ولی در موارد قابل توجهی به تکرار مباحث پرداخته شده است و کمتر به روش‌های علمی جدید توجه می‌شود، اظهار کرد: اولا سیره ائمه باید طوری مطرح شود که مورد اقبال و پذیرش مردم قرار گیرد و نیاز آنها را برطرف کند و ثانیا نباید از بررسی‌ها و دقت نظرهای علمی در مورد شرایط زمان خود و بیان سیره آن حضرت مطابق این اوضاع غافل باشیم.
وی افزود: برای نمونه امروزه مباحث اقتصادی برای جامعه ما از اهمیت زیادی برخوردار است، اما از واکاوی توصیه‌های مربوط به معیشت و اقتصاد در سیره امام رضا(ع) کم بهره برده‌ایم. این در حالی است که احادیث فراوانی مرتبط با این موضوع در منابع وجود دارد؛ از جمله اینکه حضرت دستوراتی مربوط به قناعت داده‌اند و یا راه‌های مصرف حلال را تبیین کردند. ایشان در زمینه اعتدال و میانه‌روی در مصرف توصیه‌هایی دارند و می‌فرمایند اگر به این توصیه توجه شود شخص و خانواده‌اش دچار تنگدستی نخواهند شد.
توحیدی‌نیا ادامه داد: امام در روایات متعدد از آسیب‌های تجمل‌گرایی و مدگرایی گفته‌اند و پرهیز چشم داشتن به نحوه مصرف افراد ثروتمند از سفارشات موکد آن حضرت در منابع است. جالب است که توصیه‌های بسیاری نیز در فرمایشات حضرت خطاب به کسانی که مسئول امور شیعیان هستند وجود دارد، که می‌تواند ملاک عمل برای مسئولان کشور باشد و باید به آنها توجه شود.
آب در کوزه و ما گرد جهان می‌گردیم
این محقق تاریخ و سیره ائمه، با تاکید بر اینکه باید با رویکرد مسئله‌محوری به سراغ سیره امام برویم تصریح کرد: امروز در محافل علمی خارج از کشور آثار زیادی در مورد سبک زندگی و راز و رمز خوشبختی نوشته شده و در کشورمان ترجمه می‌شود، ولی اگر به روایات امام رضا(ع) توجه کنیم، خواهیم دید که بسیاری از یافته‌های دانشمندان به صورت کامل‌تر در روایات امام وجود دارد، البته این به معنی کنار گذاشتن نتایج تجربه بشری نیست.
نمونه‌هایی اخلاقی از سیره رضوی(ع)
توحیدی‌نیا افزود: ایشان در روایتی فرموده‌اند که خوشبختی از آن کسی است که به خدا توکل کند، بداند آنچه از سوی خداوند برایش می‌رسد خیر اوست، باید به افراد خوش‌بین باشد، در مشکلات صبر و شکیبایی داشته باشد، زندگی را به خود آسان بگیرد، بداند در دنیا نمی‌توان آسایش مطلق داشت. ایشان راضی بودن به رضای الهی، خوشرویی و شادمانی در امور زندگی و تبعیت از خدا و پیمودن راه عقلانیت دینی در زندگی را برای خوشبختی و نشاط و شادمانی معنوی و روحی انسان سفارش کرده‌اند. مشاهده می‌کنیم که چگونه با رعایت این موارد می‌توان از گرفتار شدن در مشکلات روزمره و احساس ضعف در مورد اتفاقات ناگوار بر حذر بود.
وی ادامه داد: موضوع مهم دیگری که گریبان‌گیر برخی تحقیقات در مورد سیره‌شناسی ائمه(ع) شده است، عبور سریع و بدون تدبر از فرمایشات ایشان است؛ این درحالی است که برخی فقهای ما با ایمان به عظمت فرمایشات آنان، از تک تک واژه‌های یک خبر، مفاهیم مهم و قابل قبولی را ارائه می‌دادند. امام رضا(ع) در حدیثی می‌فرمایند «النَّاسَ فَإِنَّ النَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا». بنابر این کافی است با تعمق و کار علمی روی فرمایشات ایشان، تا حد ممکن از فرمایشات و حتی اشارات ایشان در گفتارهایشان بهره‌مند شویم.
پرهیز از شتاب در تحقیقات سیره
محقق و پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به نگاه اهل سنت به امام رضا(ع) بیان کرد: بزرگانی از اهل سنت چه در زمان حیات حضرت و چه در دوره‌های بعد به ایشان یا روایاتشان مراجعه کرده‌اند و از ایشان بهره‌های بسیار برده‌اند که نشان از ضرورت اهتمام بیشتر شیعیان به انجام تحقیقات روشمند و به دور از شتاب زدگی و با نگاه کمی صرف، دارد.
وی افزود: اهل سنت به فضائل آن حضرت نیز توجه ویژه داشته است و برای نمونه ابراهیم بن محمد بن جوینی شافعی که در قرن هشتم می‌زیسته تعابیر زیبایی در مورد آن امام مطرح کرده و از جمله نوشته است: «علی بن موسی مظهر اسرار مخفی و آشکارکننده امور پنهانی، معدن بزرگواری‌ها و برکت‌ها، پیروی شونده از سوی بزرگان، بلند بارگاه، ابر پرخیر و باران‌زا که الطافش کم‌نظیر، امیر بزرگواران، نور چشم خاندان یاسین، سرور پاک و معصوم و آگاه به حقیقت علوم، دانا به امور پیچیده و نهانی است».
توحیدی‌نیا در ادامه بیان جایگاه زیارت امام رضا(ع) نزد اهل سنت به گفتار ابن حبان بستی اشاره کرد و گفت: او نیز در مورد آن حضرت آورده است: وقتی خودم در طوس بودم و هر مشکلی داشتم به زیارت ایشان می‌رفتم و دعا می‌کردم و بلافاصله حاجتم مستجاب می‌شد.
وی در پایان افزود: باید برنامه و نقشه جامعی برای دستیابی به ابعاد شخصیت، زندگانی و سیره آن امام با توجه و اهتمام به مسائل امروز طراحی شود، البته با حمایت مجموعه‌های پرتلاشی چون آستان قدس رضوی صورت گیرد.
انتهای پیام
