پژوهش‌های قرآنی تدبرمحور؛ لازمه ترویج گفتمان اسلامی وحدت‌بخش

شیخ علی عبدالعلیم عبودی، قرآن‌پژوه عراقی، نائب‌رئیس انجمن علمای اعتدال عراق و عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا با بیان این مطلب گفت: امروزه چاپ و نشر نسخه‌های قرآن در حجم و طرح‌های مختلف نسبت به گذشته رشد زیادی داشته، اما مسئله‌ای که ما برای توسعه و ترویج گفتمان اسلامی وحدت‌بخش نیازمند آن هستند، پژوهش‌های قرآنی تدبر محور و تأمل در مفاهیم و مبانی آیات است که در عصر حاضر سطح این پژوهش‌ها تا حدودی کاهش یافته است.
 

این دانش‌آموخته حوزه علمیه نجف در ادامه مباحث و موضوعات بسیاری از پژوهش‌های قرآنی جدید را کلیشه‌ای و تکرای دانست و گفت: در اکثر این پژوهش‌ها یک مطلب با روش‌های بیانی مختلف تکرار شده است.
 
مشاور امور علمی و فرهنگی نمایندگی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در عراق در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره نقش و جایگاه قرآن در خانواده و جامعه، تصریح کرد: در گذشته، دوره‌هایی برای آموزش قرآن در مساجد برپا می‌شد و این تأثیر قابل توجهی بر تربیت فرزندان خانواده‌ها داشت و باعث می‌شد عقل و روح کودک با مفاهیم قرآنی عجین شود و همچنین باعث تقویت زبان کودکان و شناخت بیشتر آن‌ها از زبان عربی می‌شد.

 

 
وی گفت: امروزه متاسفانه به دلیل کثرت ابزارهای سرگرم‌گننده همچون کانال‌های ماهواره‌ای که 24 ساعته برنامه پخش می‌کنند و فضاهای مجازی و بازی‌های الکترونیکی، همه این‌ها باعث شده که خانواده‌ها و جامعه از مفاهیم قرآنی فاصله بگیرند و امیدوارم مثل گذشته جلسات و دوره‌های قرآنی و اهتمام به قرآن جایگاه خود را در نزد خانواده و جامعه بدست بیاورد.

 

وی اظهار کرد: در زمان‌های گذشته در هر خانه‌‌ای تنها یک قرآن وجود داشت، اما با این وجود کلام وحی بیشتر مورد توجه بود و تمامی اعضای خانواده از آن استفاده و در مفاهیم آن تدبر می‌کردند، اما امروزه با وجود افزایش چاپ و نشر قرآن و نسخه‌های متعدد قرآن، سطح مراجعه به کلام و تأمل در آیات وحی کاهش یافته است.

 

فهم روش‌شناسی قرآن
 
شیخ علی عبدالعظیم العبودی در ادامه، قرآن را یکی از مهمترین مشترکات امت اسلامی دانست و گفت: این کتاب آسمانی به‌عنوان منبع اصلی عقائد و شریعت اسلامی، باید آگاهی و درک عمیقی نسبت به آن پیدا کنیم و فهم مبانی روش‌شناسی قرآن در پرداختن به موضوعات نیز بسیار حائز اهمیت است، چرا که روش قرآن یک روش عام است و معمولا وارد جزئیات نمی‌شود و این بدان معناست که ما نیز باید روی عقائد مشترک خود تأکید کنیم و به جزئیاتی که باعث ایجاد اختلاف و نفرت میان امت اسلامی می‌شود، تمرکز نکنیم.

وی گفت: توجه به ظواهر آیات قرآن و عدم درک عمق آیات یکی از آفت‌های پژوهش‌های قرآنی جدید است، این در حالی است که تکراری و کلیشه‌ای بودن مطالب نیز یکی از دیگر چالش‌هایی است که در پژوهش‌ها و کتاب‌های جدید  در حوزه علوم قرآنی با آن مواجه هستیم، به گونه‌ای که در اکثر این کتاب‌ها و پژوهش‌ها، یک مطلب با روش‌های بیانی مختلف تکرار شده است، و برای رفع این مشکل باید آموزش‌های لازم در زمینه روش‌های تحقیق و پژوهش به کارشناسان این عرصه داده شود.

 

تأویل‌های اشتباه و تحریف نادرست قرآن
 
این نویسنده و پژوهشگر عراقی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که راه‌کار مقابله با تأویل‌های اشتباه از قرآن و تحریف آن از سوی گروه‌های تکفیری و افراطی‌ چیست؟، گفت: متن قرآن در مواقع زیادی از سوی تندروها و تکفیری‌ها در معرض تحریف قرار می‌گیرد و آن‌ها حتی در برخی موارد، مفاهیمی را نیز خارج از متن قرآنی بر این کتاب الهی تحمیل می‌کنند تا در راستای مقاصد و اهدافشان از آن سوءاستفاده کنند، اما ما نیازمند رویکرد علمی‌ هستیم تا قرآن را از خود قرآن بفهمیم و این همان چیزی است که علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان فی تفسیر القرآن» و علامه شنقیطی در تفسیر «أضواء البيان في إيضاح القرآن بالقرآن» به آن تاکید کرده‌اند.

 

 

وی درباره مدارس و مؤسسات قرآنی و سطح کیفی آن‌ها در عراق گفت: در سال‌های اخیر، توجه و اهتمام بیشتری نسبت به آموزش و فهم قرآن چه در حوزه‌های علمیه و دانشکده‌های اسلامی و چه در سطح جامعه، از نظر تلاوت قرآن و پژوهش‌های قرآنی در عراق صورت گرفته است، به گونه‌ای که مدارس زیادی برای آموزش احکام تلاوت قرآن در شهرهای مختلف این کشور ایجاد شده‌اند، و روابط خوبی بین قاریان در سطح عراق به‌وجود آمده و همچنین، تعدادی مجلات در رابطه با قرآن چاپ می‌شوند.

این نویسنده و قرآن‌پژوه عراقی گفت: در جامعه عراق حضور در جلسات و برنامه‌های قرآنی قدمتی دیرینه دارد و حتی جالب است که به این نکته اشاره کنیم که بسیاری از خانواده‌های غیرمسلمان این کشور نیز در گذشته فرزندانشان را به منظور آموزش قرآن به مدارس قرآنی می‌فرستادند.

 

قرآن در سبک زندگی
 
وی در ادامه بر ضرورت کاربردی‌شدن مفاهیم و آموزه‌های قرآن در سبک زندگی و رفتار و گفتار افراد جامعه تأکید کرد و گفت: تحقق این مسئله نیازمند کار و تلاش بیشتر است که باید با بصیرت، درک و فهم صورت گیرد.

شیخ علی عبدالعلیم العبودی درباره فعالیت‌ها و تألیفات خود در حوزه علوم و معارف قرآنی گفت: پس از دانش‌آموختگی از حوزه علمیه نجف، مدتی را به تدریس علوم قرآنی پرداختم، اما از سال‌ها قبل اقدام به نوشتن کتابی با موضوع «علوم قرآنی» کرده‌ام و همچنان نیز به نوشتن آن ادامه می‌دهم، اما متاسفانه به دلیل برخی تعهدات علمی کار نوشتن این اثر فعلا متوقف شده است.

وی اضافه کرد: در این کتاب مباحث زیادی از جمله «ناسخ و منسوخ»(ناسخ و منسوخ دو دسته از آیات قرآن هستند، ناسخ آیه‌ای است که پس از نزول، جایگزین حکم آیه‌ای می‌شود که قبلا نازل شده است و منسوخ همان آیه‌ای است که با نزول آیه ناسخ، زمان عمل به آن پایان یافته است)، «محکمات و متشابهات»(مراد از آیات محکم، آیاتی است که در معنی آنها یک نوع صراحت و اتفاقی وجود دارد که خواننده بدون تردید و اشتباه به معنای آن‌ها پی می‌برد اما آیات متشابه آیاتی هستند که مقصود از آن برای شنوده روشن نیست و چنان نیست که شنونده به محض شنیدن معنی آن را درک کند)، «اسباب نزول» و «وجوه اعجاز قرآن» مورد توجه قرار گرفته و تلاش کرده‌ام از کلیشه‌هایی که در پژوهش‌های علوم قرآنی وجود دارد، دوری کنم.

 

 

 گفت‌وگو از سجاد معینی
 
انتهای پیام