بی‌توجهی قانون به شهدای پرستار/ معنویت؛ رمز ماندگاری پرستاران علی‌رغم سختی کار

محمد شریفی مقدم، قائم مقام سازمان نظام پرستاری در گفت‌وگو با ایکنا، به مناسبت روز پرستار با بیان اینکه با خلقت انسان، شغل پرستاری زاده شده است، گفت: در طول تاریخ حضرت یوسف(ع) در زمان زندانی شدن در زندان مصر از زندانیان پرستاری می‌کرد، در صدر اسلام نیز و در جنگ‌ها و غزوات پیامبر افرادی، چون ام سلمه در جنگ خدق از سرداران و سربازان مسلمان که در این جنگ زخمی شده بودند مراقبت می‌کرد، در صحرای کربلا هم حضرت زینب(س) به عنوان پرستار به شکل‌های مختلف به مجروحان رسیدگی می‌کرد و هم اینکه به خانواده امام حسین(ع)، رسیدگی کرده و به آنان روحیه می‌داد.

 

شریفی مقدم ادامه داد: در ایران نیز همواره شغل پرستاری وجود داشته است، اما به صورت آکادمیک حدود ۱۰۵ سال قبل این شغل وارد کشور شد و به تدریج گسترش پیداکرد و تا امروز هم ادامه دارد. در زمان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی پرستاران در صف اول خدمت رسانی به مصدومان و مجروحان بودند و تا امروز خدمات ارزنده‌ای به جانبازان ارائه می‌کنند.

 

وی تأکید کرد: یکی از انگیزه‌های اصلی برای کار کردن علی‌رغم این شرایط سخت شغلی، بعد معنوی و اخلاقی کار پرستاری است، یک پرستار مراقبت از بیمار و بازگرداندن حیات به او را با هیچ چیزی عوض نمی‌کند.

 

کربلای ۴ و یاران شهید
دبیرکل خانه پرستار در ادامه با اشاره به حضور خود به عنوان پرستار در جبهه و کربلای چهار و پنج اظهار کرد: این روز‌ها همزمان است با سالروز عملیات‌های کربلای ۴ و کربلای ۵، پرستاران در این برهه تاریخی نقش چشم چشم‌گیری داشتند و جا دارد در این جا از شهید آیت‌الله زاده و شهید آملی دو پرستاری که از دوستان من بودند و در عملیات کربلای ۴ شهید شدند یادی بکنیم، این‌ها افرادی بودند که با هم در تیم‌های اضطراری امداد و درمان فعالیت می‌کردیم و هر دوی این عزیزان درکنار من بودند که به شهادت رسیدند.

 

شریفی مقدم در ادامه با بیان اینکه آمار دقیقی از شهدای پرستار در دست نیست گفت: هنوز در این رابطه آمار دقیقی جمع‌آوری نشده است، اما می‌توان آمار تقریبی شهدای پرستار شامل پرستار، بهیار، امدادگر، تکنسین اتاق عمل و هوشبری را حدود ۸۰۰ نفر اعلام کرد، ضمن در جنگ علیه گروه‌های تکفیری نیز ۴ پرستار مدافع حرم نیز به شهادت رسیدند.

بزرگترین افتخار پرستاران نام زینب (س) است/ خلأ قانونی برای پرستاران شهید در حین کار
وی بیان کرد: در هر جا یک موقعیت غیر مترقبه‌ای پیش می‌آید پرستاران در صف اول فداکاری هستند در سال گذشته، زلزله‌ای که در کرمانشاه رخ داد، با یک فراخوان ۳ هزار نفر در عرض یک نصف روز برای حضور در آن‌جا ثبت نام کردند، به هر صورت پرستاری با ایثارگری و از خود گذشتگی، عجین شده است.

قائم مقام سازمان نظام پرستاری در ادامه با انتقاد از نبود قانونی برای مشمول کردن پرستاران شهید در حین کار اظهار کرد: پرستاران زیادی در حین انجام وظیفه به حالت شهادت گونه‌ای جان خود را از دست داده‌اند به ویژه اعضای فوریت‌های پزشکی؛ علی‌رغم مکاتباتی که سازمان نظام پرستاری هم با بنیاد شهید هم با مسئولان ذی‌ربط داشته است، متاسفانه هنوز این مسأله که این عزیزان شهید محسوب شوند مورد موافقت قرار نگرفته است.

لزوم حضور پرستاران در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌های سلامت
شریفی مقدم در ادامه به وضعیت پرستاری در ایران پرداخت و اظهار کرد: یکی از چالش‌های مهم دولت‌های مختلف به ویژه در کشور‌های توسعه یافته سلامت بوده و اولویت اصلی این دولت‌ها است؛ سلامت جزء وظایف حاکمیتی بوده و در قانون اساسی ما نیز ذکر شده است؛ از سوی دیگر بیشترین خدمات حوزه سلامت نیز از سوی پرستاران ارائه می‌شود، می‌توان گفت که کلید‌ی‌ترین، موثرترین و محوری‌ترین نفرات گروه نظام سلامت، پرستاران هستند، علت موفقیت کشور‌های توسعه یافته این است که از پرستاری در جا‌های حساس و به عنوان گروهی که بیشترین خدمات را ارائه می‌دهند استفاده می‌کنند و همواره سعی دارند که موانع خدمتی آن‌ها را رفع کنند.

وی ادامه داد: حضرت امام خمینی (ره)، فرمودند: بی توجهی یا کم توجهی به حرفه پرستاری بی توجهی به سلامت جامعه است؛ مقام معظم رهبری نیز در یک جمله‌ای می‌فرمایند باید باب جدیدی را برای پرستاری باز کنیم. این نشان دهنده این است که شرایط پرستاری با دیگر مشاغل متفاوت است چرا، چون پرستار به خاطر فضای کاری که دارد مرتبا با عوامل بیماری‌زا و خطرناک سر و کار دارد و طبیعتا محیط کار پرستاری یک محیط حزن آلود، غم انگیز و پر استرس است، در دنیا می‌گویند این شغل باید متفاوت با دیگر مشاغل دیده شده و جذابیت لازم باید برای آن ایجاد شود، متاسفانه در کشور ما نه تنها جذابیت ایجاد نمی‌شود بلکه استاندارد‌های لازم هم برای ارائه خدمات پرستاری مهیا نمی‌شود.

 

دبیرکل خانه پرستار بیان کرد: سوال ما از مسئولان این است که آیا استاندارد لازم برای ارائه خدمات پرستاران، افرادی‌ که بیشترین خدمات بهداشتی درمانی را به مردم ارائه می‌دهند، وجود دارد یا خیر؟ آیا خدماتی که پرستاران ارائه می‌دهند، ایمن است؟ آیا مردم خدمات استاندارد لازم را دریافت می‌کنند یا خیر؟ مسلما همه اذعان داریم که این خدمات در حد استاندارد نیست موقعی که در حد استاندارد نباشد طبیعتا مردم آسیب می‌بینند. مسئولین متاسفانه به این حرفه کم توجهی کرده‌اند و دلیل آن هم این است که پرستاران در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های برای حضور ندارند، در حالیکه سازمان بهداشت جهانی و شورای بین‌المللی پرستاری می‌گوید که پرستاران باید در سیاستگذاری و تصمیم سازی در برنامه‌ریزی‌ها و در بودجه‌ریزی‌ها مشارکت داشته باشد. پرستاران به عنوان گروهی که بیشترین وقت را در بیمارستان می‌گذارند در صف اول ارائه خدمات به مردم هستند به عنوان صاحب نظرترین افراد در خصوص مسائل و مشکلات مردم و بیماران هستند باید در حوزه سلامت صاحب نظر باشد.

شریفی مقدم یادآور شد: کمبود کادر پرستاری یکی دیگر از مشکلات امروز پرستاری است که رفع آن یک مطالبه مردمی است؛ یک پرستار تلاش خودش را می‌کند تا بهترین خدمت را ارائه دهد، هرچه خدمت و تلاش بیشتر باشد پرستار بیشتر فرسوده می‌شود، به هر صورت به دلیل فشار کار زیاد، اضافه کار اجباری و کار زیاد، فرسودگی شغلی در پرستاران بسیار بالا است.

 

بودجه‌ای برای جذب نیروی جدید وجود ندارد
وی ادامه داد: علی‌رغم اینکه قوانین مختلفی از جمله قانون بهره وری در سال ۸۸ تصریح کرده‌اند که پرستار نباید زیاد در محیط کار حضور داشته باشد، اما می‌بینیم که ساعت کاری پرستاران بسیار زیاد است. قانون مشاغل سخت و زیان آور مصوب سال ۶۷ بر این مسأله تأکید دارد که پرستاران در بخش دولتی به دلیل سختی شغل خود با ۲۵ سال سابقه می‌توانند ۵ سال هم بخشودگی با ۳۰ روز حقوق، در بخش خصوصی نیز با ۲۰ سال سابقه و ۱۰ سال بخشودگی باز نشست شوند. امروز ما کمتر پرستاری داریم که در بخش دولتی از این مزایا برخوردار باشد، دلیل آن‌ها این است که ما بودجه‌ای برای جذب نیروی جدید وجود ندارد و کسی که ۳۰ سال کار کرده نیز شیفت پایان بازنشستگی ندارد، قوانین بی‌اثر شده‌اند، چون تعداد پرستاران کم است، علی‌رغم میل پرستار، اضافه‌کار اجباری به آن می‌دهند این با قانون منافات دارد، قانون می‌گوید پرستار باید کمتر حضور داشته باشد، چون کارش پر خطر بوده و ممکن است خستگی ممکن است خطا ایجاد کند، خطا نیز بیمار را دچار خسارت می‌کند.

شریفی مقدم در ادامه با اشاره به عدم وجود عدالت نسبت پرستاران و در نظر نگرفتن تعرفه خدمات پرستاری، گفت: مشکلی که ما با وزارت بهداشت داریم این است که در این وزارت‌خانه افراد به دنبال منافع چندگانه و متضاد هستند، کسی که آنجا می‌نشیند خودش ذینفع بخش خصوصی است، این مسأله تعارض منافع را مطرح می‌کند.

وی ادامه داد: در همه جای جهان، سیاست‌گذار، فروشنده خدمات، خریدار خدمت و ناظر جدا هستند در ایران همه این‌ها وزارت بهداشت است، لذا احتمال خطا وجود دارد، یکی از مشکلات وزارت بهداشت این است که شفافیت در آن نیست امروز مدیریت روز دنیا سازمان بهداشت جهانی در بحث حکمرانی یک سری اصول دارد که یکی از آن‌ها شفافیت و حساب دهی است که متاسفانه در این متغیر‌ها وزارت بهداشت کمترین توجهی ندارد و کار خود را انجام می‌دهد.
کارانه پرستاران گروگان کارانه پزشکان
قائم مقام سازمان نظام پرستاری همچنین در رابطه با میزان کارانه پرستاران و دلیل تأخیر در پرداخت کارانه آن‌ها گفت: اول باید دید میزان آن چقدر بوده و چرا عقب است؟ این کارانه یک وجه حرفه‌ای دارد به پزشکان و غیر پزشکان پرداخت می‌کنند علت اینکه کارانه را پرستاران پرداخت نمی‌کنند سنگینی بسته آن است، یعنی مثلا اگر در یک بیمارستان ۱۰۰ میلیارد باید کارانه پرداخت شود از این ۱۰۰ میلیارد تا ۶۵ میلیارد آن به تعداد محدودی از پزشکان پرداخت می‌شود، ۵ درصد آن را هم غیر مستقیم پرداخت می‌کنند که جمعا ۷۰ درصد می‌شود، ۲۴ درصد نیز بین گروه‌های مختلف شامل پزشک عمومی و غیر پزشک شامل پرستار، ماما، رادیولوژی، آزمایشگاه، دبیرخانه، حراست پرداخت می‌شود. علت تأخیربیمه‌ها درپرداخت کارانه این ۵ درصد پزشکان است و الا بدهی کارانه پرستاران بدهی سنگینی نیست. در حقیقت پرداخت کارانه پرستاری گروگان پرداخت کارانه پزشکان است که در حالی که نباید به این شکل باشد.

وی افزود: در جا‌های مختلف کشور بین ۱۲ تا ۱۵ ماه معوقه داریم، متوسط کارانه پرستاران در ماه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است که این رقم بسیار ناچیز است و همین را حدود ۱۵ ماه است پرداخت نکردند.

عدم اجرای طرح انطباق
شریفی مقدم در رابطه با اجرای طرح انطباق در بیمارستان‌ها و اختصاص پرستار مرد برای مرد و زن برای زن نیز تصریح کرد: طرح انطباق در حال حاضر رعایت نمی‌شود، ما در نظام پرستاری و سیستم بهداشت و درمان به دنبال این هستیم که این طرح اجرا شود، عدم اجرای آن دلیل دارد، دلیل آنهم این است که درصد ورود آقایان به این حرفه کمتر از معمول است، درصد ورود آقایان را کم کردند از سوی دیگر آن‌هایی نیز که می‌آیند به دلیل کمی حقوق، ماندگاری زیادی در حرفه ندارند لذا تعداد پرستار مرد برای بیمار مردم کم است، اما در بخش‌هایی که خانم‌ها هستند صد در صد پرستار خانم مراقبت می‌دهد در بخش‌هایی که مردان بستری هستند، چون تعداد پرستار مرد کافی نیست از همکار خانم در آن بخش استفاده می‌کنند.

عضو شورای انتظامی سازمان نظام پزشکی در رابطه با میزان شیوع خطا در عملکرد پرستاران نیز گفت: در کشور ما متاسفانه سیستم گزارش دهی مطلقا آمار مناسبی نیست، چون اصلاً نمی‌خواهند این موضوع مطرح شود، زمینه برای گزارش خطا‌ها وجود ندارد و آماری هم که ارائه می‌شود قابل استناد نیست، البته، اما به عنوان سازمان نظام پرستاری و سازمان نظام پزشکی به این مسأله اذعان داریم که خطا در میان پرستاران زیاد است.

 

چرا مردم خدمت ایمن دریافت نمی‌کنند
وی ادامه داد: علت خطای بالا در میان پرستاران نیز این است، که تعداد پرستاران نسبت به بیماران بسیار کم است؛ با تعداد استاندارد نیروی پرستاری بیمار نصف حداقل مراقبت را می‌گیرد، اگر بخواهد کف مراقبت را بگیرد باید به ازای هر هزار نفر سه تا پرستار داشت، در حالیکه ما الان یک و نیم پرستار برای هر هزار نفر جمعیت داریم. این تعداد کم به اضافه استهلاک بالا موجب افزایش خطا می‌شود و مردم خدمت ایمن دریافت نمی‌کنند.

شریفی مقدم با بیان اینکه ماهیت شغل پرستاری، الهی است، یادآور شد: یک پرستار با ارائه خدمت به خدا تقرب پیدا می‌کند، یک پرستار با تمام سختی شغل خود اگر چنین اعتقادی نداشته و اخلاق پرستاری نداشته باشند ماندگاری چندانی در این شغل ندارد، یکی از مهمترین موضوعاتی که پرستاری ما را حفظ کرده در حقیقت بحث اعتقادی و معنویت آن‌ها است وگرنه وضعیت از این هم بدتر می‌شد.
انتهای پیام