عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی:
حجاب در گذشته به معنای امروزی وجود نداشت
گروه اجتماعی – عضو هیات علمی علوم سیاسی دانشگاه فردوسی با اشاره به پیشینه حجاب در ایران تصریح کرد: این باور وجود دارد که حجابی که در حال حاضر شاهد آن هستیم، در گذشته به این معنا وجود نداشته بلکه در ایران، پس از ورود اسلام مردم به این باور رسیدند که زنان باید چنین پوششی را داشته باشند.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، مهدی نجف زاده، دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی، امروز در نشستی از سلسله نشست‌های «به وقت زن» با محوریت مسایل زنان در حوزه عمومی از دوره پیشا صفویان تاکنون، اظهار کرد: در ایران مفاهیم حوزه عمومی و فضای عمومی بسیار ضعیف به رسمیت شناخته شده است و دلایل تاریخی متعددی در این خصوص وجود دارد که یکی از مهم ترین دلایل، عدم حضور زنان در جامعه است. با توجه به تاریخ گذشته ایران، می‌توان اینگونه بیان کرد که زن‌ها در هیچ‌کجا حضور نداشتند.وی در خصوص تعریف حوزه عمومی عنوان کرد: حوزه عمومی جایی است که انسان‌ها فراتر از زندگی شخصی خود به گفت وگو مشغولند؛ این حوزه در جوامع مختلف معانی گوناگونی دارد. منظور از ضعف در حوزه عمومی این است که زن‌ها اجازه حرف زدن ندارند در حالی که حوزه عمومی شاه کلید دموکراسی است؛ گستردیگی حوزه عمومی به شکلی است که دولت‌ها نمی‌توانند ادعای اختیار و حکومت در آن کنند.
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی اظهار کرد: فضای عمومی تفاوت بسیار زیادی با حوزه عمومی داشته و آن ف این است که فضای عمومی به معنای حضور افراد بیرون از عرصه خصوصی زندگی شان است و مردم در آن در حال در رفت و آمد هستند. همواره در تاریخ گذشته ایران زنان نه در حوزه عمومی و نه در فضای عمومی حضور نداشته اند.
نجف زاده تاکید کرد: بر همین اساس، جامعه ایرانی در گذشته و در زمان‌های پیش از دوره صفویه، بر این باور بود که زن‌ها باید در حوزه عمومی پوشیده باشند؛ البته این پوشش به معنای پوشش و حجابی که امروز مورد توجه همگان قرار دارد، نبوده بلکه منظور این بود که زن باید از مردم پنهان باشد.
حجاب مساله‌ای مدرن است
وی اظهار کرد: در زمان رضا شاه حضور زنان در حوزه عمومی ممنوع بود؛ هدف هم این بود که زنان نباید در جامعه حضور داشته باشند. در واقع کشف حجاب در این دوره امری ثانوی است و حضور زنان در جامعه مساله اولیه تلقی می شود . مردم در آن زمان بر این باور بودند که زنان در عرصه عمومی نباید حضور داشته باشند. از طرف دیگر آن دوره پوشیدگی به حدی بود که زنان دیده نمی‌شدند.
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی گفت: در دوره استقرار جمهوری اسلامی نیز از چندین منظر، نگاه مردم به زن تغییر یافت. در آن دوره مفاهیم مذکور به مفاهیم معرفتی تبدیل شد که این، به دلیل استقرار مدرنیته به وجود آمد. با توجه به اینکه همه ما با این موضوع آشنا هستیم که در گذشته زن همیشه مورد ستم قرار می گرفته و به او ظلم می‌شده است اما با شکل گیری مدرنیته در جامعه ایران، زن به عرصه عمومی قدم گذاشت و این باور درون مردم نیز نهادینه شد. با شکل گیری این باور، جریانی که نسبت به زن در جامعه ایرانی وجود داشت، معکوس شد تا جایی که زن‌ها به قدرت دست یافتند.
نجف زاده اظهار کرد: این مسایل موجب شد تلقی ما از زن‌ها تغییر پیدا کند به گونه‌ای که از زن که در گذشته به عنوان عامل فرزندآوری یاد می‌شد، حال، این دیدگگاه تغییر پیدا کرده و البته اسلام نیز با حضور زن و کار کردن او در جامعه هیچ مخالفتی ندارد.
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی ادامه داد: امیدواریم در آینده نه چندان دور در ایران هم، زنان تاثیر بسزایی در جامعه داشته باشند؛ در صورت ایجاد چنین رویه‌ای، شاهد این امر خواهیم بود که گفتمان‌های مردسالاری به دور ریخته خواهد شد.
نجف‌زاده با اشاره به پیشینه حجاب در ایران تصریح کرد: این باور وجود دارد که حجابی که در حال حاضر شاهد آن هستیم، در گذشته به این معنا وجود نداشته بلکه در ایران، پس از ورود اسلام مردم به این باور رسیدند که زنان باید چنین پوششی را داشته باشند. تغییر دیگری هم در مفهوم هویت زن در ادبیات ما به چشم می‌خورد و آن این است که جامعه ایران در گذشته جامعه هم‌جنس‌گرایی بوده و دلیل این امر را می‌توان اینگونه عنوان کرد که چون در این جامعه با نبود حضور زنان مواجه هستیم، بر همین اساس میل مردها به سمت مردها نیز بیشتر بوده است.
وی اضافه کرد: همواره تلقی این نظریه این است که ایرانیان در دوره مدرن به زن گرایش پیدا کرده اند و زن بودن نیز به عنوان جنس زیبا، باوری بوده که غربی‌ها بعدها به ما منتقل کردند.
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی اظهار کرد: به عقیده من در گذشته در برخی از افراد چنین باورهایی وجود نداشته و چون آن پوشیدگی زن که امر مسلمی است، بر جامعه حاکم بوده، بر همین اساس آنچه در تاریخ ایران مشهود است، گرایش به همجنس است. البته این همجنس گرایی به معنایی که در غرب وجود دارد، نیست و بیشتر اینگونه بوده که در ایران به مردهای مسن به کودکان پسر علاقه داشتند.
وی اظهار کرد: در ایران قدیم این باور وجود داشت که به دلیل اینکه زن‌ها در پرده بودند، سوژه جنسی بشمار می رفتند در حالی که زن به عنوان بخشی از اموال و مالکیت مرد تلقی می‌شده و این تلقی مالکیتی نسبت به زن هنوز هم وجود دارد.
این استاد علوم سیاسی افزود: مفهوم گناه کلید واژه دیگری است که در این خصوص وجود دارد و نشان دهنده عنصر محوری است که در گفتمان مردسالارانه به چشم می خورد. در گذشته نیز بر این باور بودند که در هر جایی که زن‌ها حضور دارند، در آنجا گناه هم وجود دارد.
نجف زاده با بیان اینکه تلقی ما از بدن یک تفسیر مغشوش است که در ادبیات ما کاملا مشاهده می‌شود، گفت: چون پوشیدن، شرط اساسی بشمار می رفت، این مفهوم در تاریخ گم شده اما مدرنیته نشان می‌دهد که این مفهوم در جامعه قابل لمس است.
انتهای پیام
