خدایا بخواه علم داشته باشم که مخلوق نه زیانی می‌رساند و نه سودی

دهه اول تمام شد. فقط دو دهه از فرصت طلایی ماه رمضان برای خوب بندگی کردن مانده است. در دعای روز دهم ماه رمضان از خداوند نعمت بزرگ توکل را مسئلت می‌کنیم و توکل یعنی «علم داشتن به اینکه مخلوق نه زیانی می‌رساند و نه سودی می‌بخشد، نه می‌دهد و نه بازمی‌دارد»

در دعای روز دهم ماه رمضان از خداوند می‌خواهیم:

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِین؛ ای خدا! مرا در این روز از آنان که بر تو توکل کنند و نزد تو فوز و سعادت یابند، قرار ده و مرا از آنان که مقربان درگاه تو باشند، قرار ده. به حق احسانت ای منتهای آرزوی طالبین».

پیام اول: توکل بر خداوند متعال

توکل بر خدا، به معنای اعتماد بر او و اطمینان به او، در همه امور است. انسان با ایمان باید در امور گوناگون به خداوند توکل و اعتماد کند و در حقیقت او را وکیل خود قرار دهد و معتقد باشد که خداوند خیر او را می‌خواهد. «وَ عَلَی اللهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمؤمِنونَ؛ و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند» اما از این نکته مهم نباید غافل شد که توکل هنگامی معنا پیدا می‌کند که ما وظیفه و عمل صحیح خویش را انجام داده باشیم و پس از آن توکل کنیم، نه اینکه مانند آن مرد در زمان رسول خدا(ص) باشد که می‌خواست با توکل به خدا، شترش را نبندد و آن را رها سازد اما پیامبر اکرم(ص) به او فرمود: ابتدا شترت را ببند و سپس توکل کن.

ثمره توکل بر خدا

«وَ مَنْ یَتَوَکَّلَ عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسْبَهُ؛ هرکس بر خدا توکل و اعتماد کند، او برای وی بس است» پیامبر(ص) از جبرئیل سؤال کردند: توکل بر خدای عزوجل چیست؟ جبرئیل عرض کرد: فَقَالَ الْعِلْمُ بِأَنَّ الْمَخْلُوقَ لَایَضُرُّ وَ لَایَنْفَعُ وَ لَایُعْطِی وَ لَایَمْنَعُ وَ اسْتِعْمَالُ الْیَأْسِ مِنَ الْخَلْقِ فَإِذَا کَانَ الْعَبْدُ کَذَلِکَ لَمْ یَعْمَلْ لِأَحَدٍ سِوَى اللَّهِ وَ لَمْ یَرْجُ وَ لَمْ یَخَفْ سِوَى اللَّهِ وَ لَمْ یَطْمَعْ فِی أَحَدٍ سِوَى اللَّهِ فَهَذَا هُوَ التَّوَکُّ ما التوکل علی الله عَزَّوَجَلَّ؛ علم داشتن به اینکه مخلوق نه زیانی می‌رساند و نه سودی می‌بخشد، نه می‌دهد و نه بازمی‌دارد و به کار گرفتن یأس از خلق (یعنی آن یأس باطنی (ناامیدی) را که نسبت به مردم دارد، در عمل و خارج نشان دهد) پس هرگاه بنده چنان باشد، برای احدی غیر از خدا کار نمی‌کند و جز خدا به چیزی امید ندارد و از غیر او ترسی ندارد و در احدی غیر از خدا طمع ندارد، این همان توکل است.

در حدیث آمده است: هر که را سه چیز دادند، سه چیز را از او نگرفتند: 1. کسی را که توفیق دعا دادند، اجابت هم دادند. 2. کسی را که توفیق شکر دادند، زیادی نعمت هم به او دادند. 3. کسی را که توفیق توکل عطا کردند، امر او را هم کفایت کردند، زیرا خداوند فرمود: وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه .

پیام دوم: قرار گرفتن در زمره‌ رستگاران نه اهل شقاوت

فائزین چه کسانی هستند؟ فائز به معنای سعادتمند است و به کسی می‌گویند که خداوند او را به واسطه عمل به دستوراتش، به رحمتش وارد کرده و از عذابش دور ساخته است. چنانچه در قرآن می‌فرماید: قُلْ إِنِّی أَخَافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ؛  بگو از عذاب روز عظیم (یعنی قیامت) می‌ترسم که معصیت پروردگارم را انجام دهم و در آیه بعد می‌فرماید: مَنْ یُصْرَفْ عَنْهُ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْمُبِینُ؛ کسی که از عذاب روز قیامت در امان بماند و از او عذاب برداشته شود، پس به تحقیق به رحمت الهی وارد شده است که این سعادتمندی آشکار است. و آنان که از معصیت پروردگار خویش اجتناب می کنند، یقیناً خداوند از آنان راضی است که این رضایت، سرچشمه از رضایت مخلوق به قضا و قدر پروردگار است.

مواردی که موجبات سعادتمندی می‌شود: 1.ایمان به خدا 2.تقوا و خودسازى 3.یاد خدا 4.اخلاص 5.پیرو علی(ع) بودن 6.اهل محاسبه بودن 7.همنشینی علما 8.همسر و فرزند صالح 9.عمل صالح 10. پند پذیرى 11.عاقبت به خیرى 12.آخرت‌گرایی.

پیام سوم: قرار گرفتن در زمره‌ مقربین درگاه الهی

از مقام رستگاری بالاتر، مرتبه قرب الهی است. مقام قرب هم به سادگی حاصل نمی‌شود بلکه باید شبیه خدا شویم و صفاتمان را شبیه صفات خدا کنیم. از این جهت، بعد از خواستن مقام صلاح و رستگاری، در این فقره سوم دعا می‌خواهیم خداوند ما را به مقام قرب خود برساند. زیرا هر چه خیر است، در قرب است.

اسباب تقرب به خدا: در دعای کمیل می‌خوانیم «خدایا! من به وسیله ذکر تو، به تو نزدیکی می‌جویم در دعایی از امیرالمؤمنین علی(ع) نیز وارد است که فرمودند: «پروردگارا! من به جود و کرم تو، به تو نزدیکی می‌‌جویم.» و در جای دیگری فرمودند: «نزدیکی بنده به خداوند، با خالص کردن نیتش حاصل می‌شود.»

پیام چهارم: احسان خداوند به بندگان

در آیات قرآن، نیکی خداوند به بندگان، چه در دنیا و آخرت و چه در زمینه نیازهای روحی و روانی یا در حوزه امور مادی، به عنوان مصداق احسان شمرده شده است. از این رو قرآن از زبان حضرت یوسف، تبیین می‌کند که رهایی وی از زندان و بازگشت خانواده به سوی او، از مصادیق احسان خداوند به آن حضرت بوده است. آن حضرت می‌فرماید: «إِذْ أَخْرَجَنِی مِنَ السِّجْنِ وَجَاء بِکُم مِّنَ الْبَدْوِ مِن بَعْدِ أَن نَّزغَ الشَّیْطَانُ بَیْنِی وَبَیْنَ إِخْوَتِی»؛ در این آیه، آمدن خاندان یعقوب به سبب جایگزینی زندگی به مصر، به جای بادیه نشینی، رهایی آنان از خشک سالی و نیز قحطی، به دنبال مرگ احشام، همچنین پایان دادن به جدایی یوسف و خانواده‌اش، نیکی خدا به وی خوانده شده است.

قرآن، ثروت و دارایی را نیز مصداقی از نیکی خدا برمی‌شمارد و گنج قارون را از زبان بنی اسرائیل، احسان خدا به وی می‌داند.

برگرفته از کتاب «۱۲۰ نکته و پیام از ادعیه ماه مبارک رمضان» نوشته حجت‌الاسلام روح‌الله بیدرام.

انتهای پیام