ادعیه و مناجات نیازمند رمزگشایی هستند/ دعای جوشن کبیر؛ دوره عرفان برتر

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست «معارف توحیدی قرآن کریم» با سخنرانی ابوالفضل بهرام‌پور، مترجم و مفسر قرآن کریم، امروز، دوم خردادماه، در بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن در غرفه خبرگزاری ایکنا برگزار شد.

وی در ابتدای سخنان خود بیان کرد: اخیراً برای قرآن لغت‌نامه‌ای نوشته‌ام و از همان اول نیز نیتم طلبه‌ها، کارمندان، دانشجویان و معلمان بودند. همچنین این طور نیست که بگویم مثلاً ذکر به معنای یاد خداست، بلکه علاوه بر این مورد، فرق بین لغت را نیز بیان کرده‎‌‌ام. بنابراین این گونه لغت‌نامه تدبر را نیز با خود در پی دارد.

بهرام‌پور با اشاره به تفاوت‌ واژگان «ذکر» و «تسبیح» تصریح کرد: ذکر و تسبیح هر دو به معنای یاد خداوند است. همچنان که خداوند می‌فرماید: «وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصيلاً» و «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً» اما سؤال اینجاست که باید ببینیم تفاوت بین ذکر و تسبیح چیست؟ برای پاسخ به این سؤال مثالی می‌زنم؛ زمانی شما از رودخانه‌ای عبور می‌کنید که عمق آن به اندازه چهار انگشست است. در این صورت فقط مچ پای شما آب را احساس می‌کند و خیس می‌شود که به همین میزان خنکی به بدن شما نیز می‌رسد. زمانی هم شما می‌خواهید از کارون عبور کنید. در این صورت باید در آب شنا کنید که آب حتی وارد دهان شما نیز می‌شود. بنابراین زمانی که شما شنا می‌کنید و غرق می‌شوید از لغت «س ـ ب ـ ح» استفاده می‌شود.

وی در ادامه بیان کرد: بنابراین تسبیح به معنای فناء فی ذکر الله شدن و غرف در یاد خدا شدن است. تسبیح در لغت از ریشه سبح و سباحت گرفته شده که در لغت به معنای شناگری است و خداوند که می‌فرماید «وَ کُلٌّ في فَلَکٍ يَسْبَحُونَ» نیز ریشه‌ آن سبح است.

تسبیح، غرق در یاد خدا شدن است

این مترجم و مفسر قرآن تصریح کرد: امام خمینی(ره) زمانی فرمودند که در تمام مراکز درگیر جنگ هستیم. یعنی در آن زمان ادارات و دانشگاه‌ها و ... در مورد جبهه حرف می‌زدند و غرق در جنگ بودند، چنانکه اگر شما به کربلا روید، به صورت شبانه‌روزی فکر و ذهن شما درگیر زیارت می‌شود و شما غرق در کربلا می‌شوید، تسبیح خدا نیز به همین معناست که باید انسان در یاد خداوند غرق شود.

وی در ادامه بیان کرد: خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصيلاً»، به این معنا که انسان باید یک فصل از ابتدای روز و یک فصل از آخر روز خود را به تسبیح خداوند بپردازد. بنابراین شما نیز باید برنامه‌ای داشته باشید تا این گونه تسبیح خدا را تمرین کنید که اگر این کار را انجام دهید محال است که با گناه کوچک تن و بدن شما نلرزد. انسان وقتی غرق در ذکر الهی شد و به تسبیح اشتغال پیدا کرد، در این صورت گناهان نیز بزرگ جلوه می‌کند.

این مترجم و مفسر قرآن تصریح کرد: همچنین یکی دیگر از معانی تسبیح نیز از آیه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً» بدست می‌آید که در با توجه به این آیه تسبیح به معنای ذکر کثیر است. خداوند می‌فرماید که شما با ذکر قلیل به جایی نخواهید رسید. اینکه می‌بینید مسلمانان به مشکلاتی برخورد می‌کنند این است که «وَ لا يَذْكُرُونَ‌ اَللّهَ‌ إِلاّ قَلِيلاً»، یعنی اینها خداوند را اندک یاد کردند و حرکت نکردند. بنابراین اهمیت ذکر کثیر از همینجا و با توجه به این آیه روشن می‌شود.

ذکر کثیر انسان را به پرواز درمی‌آورد

وی در ادامه افزود: برای اینکه مسئله را بهتر متوجه شوید مثالی می‌زنم. شما موتورگازی را تصور کنید که پشت چراغ قرمز متوقف شده و ایستاده است. به محض اینکه چراغ سبز می‌شود راننده موتور طوری اصطلاحاً گاز می‌دهد که گویی پرواز می‌کند و از جا کنده می‌شود. شما نیز زمانی به حرکت درمی‌آیید و پرواز می‌کنید که ذکر کثیر بگویید.

بهرام‌پور در بخش دیگری از سخنان خود با گلایه از خواندن قرآن بدون توجه به مفاهیم قرآن تصریح کرد: یک فرهنگ اشتباه در میان ما حاکم است و آن اینکه مردم قرآن می‌خوانند اما به مفهوم و ترجمه آیات توجه نمی‌کنند. ما مظلوم‌تر از قرآن نداریم که خوانده می‌شود اما فهمیده نمی‌شود. همچنین از جمله کتب دیگری که در حق آنها ظلم می‌کنیم ادعیه و مناجات است که این دعاها در بردارنده عرفان ناب هستند. سه چیز از آسمان نازل شده که عبارت است از قرآن کریم، حدیث قدسی و دعای جوشن کبیر. دعای کمیل را معصوم فرموده اما جوشن کبیر آسمانی است ولی متأسفانه به مفهوم آن توجهی نداریم.

این مترجم و مفسر قرآن بیان کرد: مردم ما برای شب‌های احیا دور هم جمع می‌شوند و هزار اسم خدا را نیز در دعای جوشن کبیر نام می‌برند اما در حالی که اصلاً نمی‌فهمند معانی این اسامی چیست. مانند این است که ما سی‌دی‌هایی از امام صادق(ع) و دیگران داریم که همه را در قفسه هستند و سالی یک بار از آنها استفاده می‌شود اما باید این سی‌دی‌ها را رمزگشایی کنیم که ببنیم چه حرف‌هایی برای گفتن دارند. ما بدون اینکه از کلمات دعای جوشن کبیر رمزگشایی کنیم عبور می‌کنیم.

بهرام‌پور در ادامه تصریح کرد: یکی از مباحث مهم در عرفان بحث تجلی است. زمانی که یک ساختمان ساخته می‌شود در واقع مسئله به اینصورت است که اسم معماری و مهندسی انسان فعال شده است و این ساختمان تجلی این صفات انسان است. اگر این صفات را تعطیل کنیم دیگر ساختمان هم نخواهیم داشت. خداوند متعال از عبارت «یا مخوف» استفاده کرده است که به معنای ترساننده است. اما سؤال اینجاست که چه کسی را ترسانده است؟ برخی ممکن است که بگویند طبق آیات قرآن منظور این است که خداوند ما از خطر گناه ترسانده و تهدید کرده اما در اینجا عبارت «یا مخوف» به صورت کلی بیان شده است.

وی بیان کرد: برای اینکه بتوانیم از ربوبت خدا رمزگشایی کنیم، باید به سراغ دعای جوشن کبیر برویم. خداوند می‌فرماید خطرگریزی که در پرندگان وجود دارد از سوی من به آنها داده شده است تا از قوی‌تر از خود بترسند. بنابراین خطرگریزی کار خدا است و جالب‌تر این است که در ادامه عبارت «مصور» را دارد. «مصور» به معنای صورت‌گری است. البته در قرآن می‌‌فرماید: «هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الْأَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» اما در اینجا عبارت «يُصَوِّرُكُمْ» را آورده که همه موجودات را شامل نمی‌شود اما وقتی می‌فرماید «یا مصور» این جمله بسیار وسیع است و می‌فهماند که همه صورتگری‌ها در این عالم توسط خداوند انجام شده است.

این مفسر و مترجم قرآن در ادامه تصریح کرد: این قوه تصویرگری در حافظه انسان نیز از جانب خداوند است. خداوند این مصوریت را در نهاد انسان گذاشته و در بیماری آلزایمر که اکنون فراوان است مصوریت انسان تعطیل می‌شود.

بهرام‌پور بیان کرد: همچنین باید همه به این نکته توجه کنیم که بیشترین اعمال برای پشت صحنه است. به این معنا که ممکن است دو جوان چشم خود را از نامحرم بپوشانند اما به یک نفر پاداش بیشتری داده شود و دلیلش نیز این است که احتمال دارد یک فرد مجرد باشد و رنج بیشتری را تحمل کرده باشد. بنابراین اعمالی که با سختی بیشتری انجام می‌شود ثواب بیشتری نیز دارد.

وی در ادامه با بازگشت به بحث درباره دعای جوشن کبیر، تصریح کرد: در ادامه «یا مصور» خداوند عبارت «یا مقدر» را دارد یعنی خداوند مقدرات امور را تعیین می‌کند. در واقع خداوند کسی است که هزار اسم و هزار نوع کار را بلد است و البته این اسامی نیز هزار عدد نیست بلکه هزار و یک عدد است و حکمتش نیز این است که به انسان بگوید مبادا تصور کنی خداوند فقط همین هزار اسم را دارد، بلکه اسامی خداوند بیشتر است. در این عالم نیز حدود سی اسم از خداوند تجلی یافته است و دیگر اسامی در برزخ و قیامت تجلی پیدا می‌کنند. اگر بخواهم به بحث آمدن «یا مقدر» پس از «یا مصور» اشاره کنم باید بگویم که اتفاقاً اصل بر این است که بعد از مصور، مقدر آید.

نیازمند انس دائم با قرآنیم

این مترجم و مفسر قرآن در انتهای سخنان خود ضمن تأکید بر اهمیت انس با قرآن تصریح کرد: لازم است که انس با قرآن دائمی باشد. کسی که مریض می‌شود به او می‌گویند که نشسته نماز بخواند و حتی اگر نمی‌تواند نشسته بخواند باید با اشاره این کار را انجام دهد تا ارتباط قطع نشود. بنابراین قرآن خواندن نیز همین طور است و باید انس انسان با قرآن دائمی باشد. یکی دیگر از توصیه‌های من به جوانان این است که به واجباتی که در شریعت آمده عمل کنند. باید به نماز و حلال و حرام‌های الهی توجه داشت. همچنین این معارف جوشن کبیر نیز باید به صورت درس و بحث هفتگی درآید، نه اینکه فقط در ماه مبارک رمضان به آن توجه شود.

انتهای پیام