لزوم بررسی روانشناسانه خشونت در ورزشگاهها/ وقتی واکنش به توهین افتخار فرهنگی میشود
گروه جامعه ــ عضو مرکز روانشناسی ورزشی آکادمی ملی المپیک با انتقاد از اینکه علت‌شناسی بروز خشم در ورزشگاهها را انجام ندادهایم، گفت: دلیل بروز خشم در ورزشگاهها صرفاً مربوط به ورزش نیست.
میثم شاه‌حسینی، عضو مرکز روانشناسی ورزشی آکادمی ملی المپیک، در گفت‌وگو با ایکنا؛ در تشریح دلایل بروز خشونت در مسابقات ورزشی گفت: مسئله بروز خشونت در بسیاری از کشورهای جهان اتفاق می‌افتد، اما این موضوع در ایران بیش از سایر نقاط جهان برجسته است.
وی با اشاره به اینکه در فرهنگ ایرانیان پرخاشگری و رفتار خشونت‌آمیز نفی میشود و مغایر با باورهای اسلامی است و به همین دلیل خشونت در ورزشگاهها بسیار تقبیح میشود، گفت: از سال 1960 پدیده‌ای با عنوان اوباشیگری در ورزش مطرح شد و پژوهشگران در مطالعه تماشاچیان فوتبال در انگلستان به این نتیجه رسیدند که افرادی با هدف آسیب زدن و تخلیه خشمشان وارد ورزشگاهها می‌شوند که این مسئله علت‌های مختلفی دارد.
این روانشناس ورزشی کشورمان ادامه داد: در ایران پژوهش‌های علمی گسترده و علت‌شناسی بروز خشم را انجام ندادهایم؛ وقتی علت‌های بروز خشونت در ورزشگاه را استخراج نمی‌کنیم و کنترل خشم را به مردم آموزش نمی‌دهیم، نمی‌توانیم چنین رفتاری را اصلاح کنیم. پس، باید ابتدا دلایل بروز این خشونت‌ها را استخراج و تحلیل کنیم.
عوامل تأثیرگذار بر بروز خشم
شاه‌حسینی ادامه داد: براساس نتایج پژوهش‌ها، بیشتر افرادی که وارد ورزشگاهها می‌شوند نوجوان و جوان هستند و تحصیلات و درآمد بالایی ندارند. باید بررسی کنیم که چرا این افراد به ورزشگاهها می‌روند و مهمترین عامل تحریک آنها به رفتار خشونت‌آمیز چیست؟
وی در ادامه به برخی از دلایل بروز خشم در ورزشگاهها، که وجود آنها اثبات شده است، پرداخت و گفت: یکی از علت‌های بروز خشم، گسترش این تفکر است که موانع غیرمنصفانه و نامشروعی در برد و باخت تیم‌ها نقش دارند و باعث زائل شدن حق تیم‌ها می‌شوند. باورهایی مانند یک تیم حکومتی است، تیم دیگر تیم ثروتمندی وابسته به یک صنعت است و ... در هنگام ناکامی باعث خشم بازیکن و هوادارانش میشود.
این عضو مرکز روانشناسی ورزشی آکادمی ملی المپیک اضافه کرد: بازنده بودن یک ناکامی است، اما دردناک‌تر از آن این است که غیرمنصفانه ببازی؛ در واقع این تصور که با تیم من غیرمنصفانه رفتار میشود به شدت خشونت‌آفرین است.
وی دومین عامل تأثیرگذار در رفتار خشونت‌آمیز را تحریک کلامی و پرخاشگری کلامی دانست و گفت: توهین‌های کلامی زشت و زننده در کشور ما بیشتر در مورد شرافت افراد به خصوص اعضای خانواده است که باعث تنش ورزشکار و رفتار پرخاشگرانه او میشود. این پدیده در ورزش چشمگیر است و آموزش می‌تواند در کاهش این تنش نقش مهمی داشته باشد.
شاه‌حسینی ادامه داد: عوامل دیگری هم در بروز خشم تأثیر دارد، مثلاً وقتی تماشاچی از منزل خود به سمت ورزشگاه حرکت می‌کند، دلخوری‌ها و ناراحتی‌هایی از شرایط جامعه و سختی‌های زندگی دارد. این موراد و مشکلات حمل‌ونقل تا ورزشگاه، نحوه فروش بلیط، برخورد مأموران، امکانات رفاهی، بهداشتی و تسهیلات ورزشگاه و ... افراد را به مرحله انفجار احساسات می‌رساند؛ به نحوی که با کوچک‌ترین تنش در بازی، تماشاچیان خشم خود را بروز می‌دهند.
این روانشناس ورزشی کشورمان عملکرد رسانه‌ها را از دیگر عوامل ایجاد خشم در طرفداران تیم‌ها دانست و گفت: رسانه‌ها با جزئیات حاشیه‌های مسابقات را برجسته می‌کنند. دعوای هواداران و بازیکنان و واکنش‌های کلامی آنها به هم به صورت گسترده در رسانه‌ها منتشر میشود و همین مسئله موجب ایجاد ناراحتی و افزایش واکنش‌های منفی تیم‌ها در برابر یکدیگر میشود.
وی ادامه داد: افزایش حساسیت بازی از سوی رسانه‌ها، تأثیر مستقیم بر روی هواداران دارد. از سوی دیگر وقتی بازیکن تیمی بعد از باخت، به جای پذیرش مسئولیت باخت، داور را مقصر قلمداد می‌کند و مصاحبه‌های مختلفی نیز در این خصوص انجام میشود، همین امر سبب بروز خشونت در تماشاچیان خواهد شد و این باور را در هواداران ایجاد می‌کند که داور با تیم آنها خصمانه رفتار کرده و پاسخ رفتار خصمانه خشونت است.
هیچ نهادی مسئول آموزش کنترل خشم نیست
وی اضافه کرد: اگر ورزشکاران و هواداران مهارت‌های کنترل خشم را نداشته باشند، این خشم به شدید‌ترین شکل ممکن بروز می‌کند. متأسفانه هیچ نهادی خود را مسئول آموزش کنترل خشم نمی‌داند و نیاز است از دوره مدرسه، آموزش مهارت‌های رفتار اجتماعی و زندگی را آغاز کنیم و خانواده‌ها نیز آموزش ببینند و این آموزش‌ها را تقویت کنند. وقتی کنترل خشم به مردم آموزش داده نمی‌‌شود، نباید انتظار داشته باشیم که در ورزشگاهها رفتارهای خشونت‌آمیز بروز نکند.
دلیل بروز خشم صرفاً مربوط به ورزش نیست
شاه‌حسینی در پاسخ به این سؤال که آیا این بروز خشم به ورزش مربوط است یا صرفاً محل بروز این خشم در ورزشگاه‌هاست؟ گفت: یکسری اعتراض‌های سیاسی ـ اجتماعی که هیچ ربطی به ورزش ندارد در ورزشگاهها رخ می‌دهد، اما می‌توان با افزایش ارائه خدمات رفاهی و اجتماعی در ورزشگاهها، خشونت را کم کنیم. همچنان که گفتم قشر کم‌درآمد وارد ورزشگاهها میشود و این هزینه‌کرد برایش بسیار اهمیت دارد، زیرا بلیط ورزشگاهها را گران می‌کنیم اما تسهیلات را افزایش نمی‌دهیم و این امر برای فرد احساس سوء‌استفاده از علاقه‌اش را ایجاد می‌کند.
وی درباره اینکه در حوزه روانشناسی برای بررسی بروز خشم در ورزشگاهها پژوهش شده است؟ گفت: بله، در کشور انگلیس، فرانسه و اسپانیا تحقیقات مختلفی انجام شده و نتایج آن منجر به ایجاد فضای شادتر در ورزشگاهها، نصب بنرهایی با شعارهای دوستانه بین دو تیم حریف، پخش پیام‌های مثبت در خصوص ارتباط دوستانه طرفداران تیم‌ها و ... شده است.
پرخاشگری در واکنش به توهین افتخار تلقی میشود
این روانشناس کشورمان با اشاره به نوع نگاه و فرهنگ خاص کشورمان که از آن به عنوان فرهنگ افتخار یاد کرد، گفت: هنجاری قوی در فرهنگ ما وجود دارد که براساس آن پرخاشگری را در توهین به شرافت شخص مناسب تلقی می‌کند و این باور داخل ورزشگاهها هم هست. اگر به خانواده فردی توهین شود، واکنش پرخاشگرانه مناسب و قابل قبول تلقی خواهد شد.
وی در مورد تأثیر لیدرهای انتخابی تیم‌ها و پدیده قلدری آنها هشدار داد و گفت: باید در انتخاب لیدرها به شدت دقت شود. مردم در جمع از لیدرها تبعیت می‌کنند و اگر لیدر فردی قلدر و زورگو باشد، مردم همرنگ او می‌شوند.
انتهای پیام
