هواداران تیم‌های ورزشی؛ برانگیختگانی که آنها را نمی‌شناسیم

علی‌اصغر اصغرنژاد فرید، مدیر گروه بهداشت روان دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه ایران، در گفت‌وگو با ایکنا؛ در خصوص راهکارهای کنترل خشم در ورزشگاه‌ها گفت: واقعیت این است که موجودات زنده اعم از انسان و حیوان وقتی به هم می‌رسند و با هم برخورد می‌کنند، یا باید با هم بجنگند، یا از هم فرار کنند، یا تسلیم شوند و یا مذاکره کنند. مذاکره ویژگی انسان‌هاست و جنگ و فرار و تسلیم ویژگی رفتاری مشترک بین انسان و حیوان؛ پس یک گزینه معمول جنگیدن است.

وی با اشاره به اینکه وقتی انسان‌ها احساس خطر می‌کنند، یا احساس می‌کنند که شأن، احترام، عزت و هویت خود و یا کسی را که دوستش دارند، مورد خدشه قرار گرفته و یا به جریان، شخص و تیمی که به آن تعلق خاطردارند، تهدیدی شده است، برانگیخته می‌شوند و واکنش نشان می‌دهند که می‌تواند به صورت خشونت بروز کند.

لزوم شناخت شخصیت گروه‌های هوادار

این روانشناس کشورمان افزود: اتفاقی که در استادیوم‌های ورزشی رخ می‌دهد این است که افراد دور هم جمع می‌شوند و یک گروه تشکیل می‌دهند. باید مطلع باشیم که گروه بنفسه پویایی دارد و برخی از ویژگی‌های اخلاقی را تشدید می‌کند. گروه شخصیت مجزایی از شخصیت تک‌تک افراد عضو دارد و باید برای کنترل رفتار گروه، هویت گروه را شناخت.

مدیرگروه بهداشت روان دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه ایران بیان کرد: گروه از افرادی تشکیل شده که یکسری همبستگی‌هایی دارند. افراد گروه تحت تأثیرعوامل مؤثر برون‌گروهی و درون‌گروهی هستند و در جهت اهداف گروه برانگیخته می‌شوند که عوامل این برانگیختگی قابل شناسایی است و حتی می‌توان حدس زد فضای گروه به چه سمتی می‌‌رود.

وی گفت: برای مثال تحقیقات در خصوص نوجوانان بزهکار نشان داده وقتی آنها را به صورت فردی مورد بررسی قرار می‌دهیم، اعتماد به نفس پایینی دارند، اما وقتی عضو یک گروه بزهکار می‌شوند، اعتماد به نفس آنها به اندازه سایر نوجوانان می‌رسد. یعنی عضویت در گروه خلأ اعتماد به نفس را برای آنها پر می‌کند.

مشاهده رفتار پرخاشگرانه باعث تسهیل در بروز آن می‌شود

این استاد دانشگاه به نظریه یادگیری اجتماعی نیز اشاره کرد و گفت: براساس این نظریه مشاهده رفتار پرخاشگرانه باعث تسهیل در بروز رفتار پرخاشگرانه می‌شود؛ وقتی که فرد یک الگوی پرخاشگر دارد، از آن تأثیر می‌پذیرد و ممکن است تحت تأثیر آن فرد رفتاری نشان دهد که در حالت طبیعی ممکن نیست دست به چنین اقدامی بزند. از سوی دیگر اگر عضویت در گروه نباشد، بسیاری از رفتارهای پرخاشگرانه از سوی تک‌تک اعضای آن گروه بروز نمی‌کند.

این روانشناس کشورمان در پاسخ به این سؤال که آیا از برانگیختگی گروهی می‌توان در جهت مثبت استفاده کرد؟ گفت: بله، اگر بدانیم چگونه اعضای گروه را انتخاب و براساس چه اهدافی گروه را دور هم جمع کنیم، حتی می‌توانیم گروه درمانی داشته باشیم. در روانشناسی مفهومی به عنوان روان‌درمانگری گروهی وجود دارد که مشکلات فردی افراد در داخل گروه حل می‌شود. در این روش افراد در آیینه دیگران خود را می‌شناسند و از دیگران یاد می‌گیرند که خشم خود را چگونه کنترل و تعاملات انسانی را به شکل درستی برقرار کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که چگونه از ورزش برای بهبود شرایط روانی و البته فرهنگی در ورزشگاه‌ها استفاده کنیم؟ گفت: در درجه اول باید اطلاعات دقیق، درست و جامعی در خصوص تماشاگران ورزش ایران داشته باشیم. این اطلاعات دقیق را می‌توان با مطالعات و بررسی علمی به دست آورد.

ضرورت ارتقای فرهنگ هواداری

اصغرنژاد ادامه داد: از سوی دیگر لازم است روانشناسان ورزشی به عنوان تماشاگر در بین تماشاگران حضور داشته باشند و آنها را بررسی کنند. همچنین باید با هوادارانی که در ورزشگاه‌ها درگیری ایجاد می‌کنند، مصاحبه‌های عمیقی انجام شود؛ یعنی باید صورت مسئله خشونت در ورزشگاه‌ها و فضای حاکم بر این مکان‌ها تحلیل شود و بدانیم این فضا چه تأثیر روانی بر روی هواداران می‌‌گذارد تا در نهایت راهکاری علمی و اجرایی را برای رفع معضلات و مشکلات مربوط به ورزشگاه‌ها ارائه دهیم.

وی با اشاره به فرهنگ تماشاگران ژاپنی و انگلیسی در استادیوم‌ها، گفت: باید سیستم تعلیم و تربیت بهترین و پرخاشگرترین هواداران کشورهای مختلف بررسی شود تا بتوانیم ریشه‌های فرهنگی و تربیتی این مسئله را استخراج کنیم. سپس آموزه‌های لازم را از فرهنگمان استخراج کنیم و با انجام کار ترویجی بر روی این آموزه‌ها، فرهنگ تماشاگری و هواداری را در ایران ارتقا دهیم.

این روانشناس کشورمان در پایان هشدار داد که باید مسئله استفاده از مواد مخدر و الکل در حین تماشای مسابقات ورزشی مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

انتهای پیام