نگاهی نوین در عرصه تعلیم قرآن/ تأکید مکتب‌القرآن بر خشت اول تربیت
گروه مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد: مکتب‌القرآن با استفاده از روش‌های نوین در زمینه آموزش قرآن به کودکان، تحول بنیادینی را در این زمینه به وجود آورده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مکتب‌القرآن استان تهران با بهره‌مندی از رهنمودهای اهل بیت عصمت و طهارت(ع) با انجام مطالعات و کارشناسی‌های دقیق در حوزه تعلیم و تربیت و با هدف شکوفا کردن استعدادهای قرآنی مطابق با استانداردهای آموزشی، فعالیت خود را از سال 1384 آغاز کرده است.
استفاده از روش‌های نوین آموزشی به ویژه آموزش گام‌های مفاهیم قرآن کریم در قالب بازی‌های کودکانه و با نشاط به دور از هر گونه دل‌زدگی از جمله خط‌مشی‌ها و نکات برجسته دبستان مکتب‌القرآن‌الکریم است.
آموزش مهارت‌های زندگی در مکتب‌القرآن
حضور در مؤسسه آموزشی مکتب‌القرآن برای دانش‌آموزان شوق‌انگیز است و در آن با حوصله به عمق مطلب آموزشی پی می‌برند، به علاوه مهارت‌هایی را که در زندگی به آنها نیاز دارند، یاد می‌گیرند.
به منظور آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این مرکز قرآنی به گفت‌وگو با عبدالحسین متقی، مدیرعامل مکتب‌القرآن استان تهران پرداخته‌ایم که بیش از 30 سال سابقه تدریس علوم قرآنی را دارد و تاکنون موفق به تربیت مربیان قرآن بسیاری شده است.
وی که در یک خانواده مذهبی پرورش یافته است، درباره اولین معلم قرآن خود می‌گوید: اولین معلم قرآن که از محضرش کسب فیض کردم، پدرم بود که من را از سن چهار یا پنج سالگی با قرآن و نماز آشنا کرد و این اعتقاد و روش را داشتم تا این که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی که نیاز مبرم به حضور مربی دینی و قرآن بود، کاملاً زمینه فراهم بود که فعالیت‌های خود را گسترش دهیم، البته طبیعی است که در طول دوران تحصیل، معلمان زحمتکش بی‌تأثیر نبودند، ولی عمده این آموزش‌ها را از محضر پدرم دریافت کردم.
مدیرعامل مکتب‌القرآن تهران درباره اساس پایه‌گذاری مکتب‌القرآن، بیان کرد: اساس کار این مرکز قرآنی که نزدیک به 27 سال سابقه و تجربه کاری دارد و مؤسسان آن جزء اساتید دانشگاه و از مسئولان آموزش و پرورش هستند، با توجه به حدیثی از پیامبر اکرم(ص) بر این بوده که فعالیت‌های قرآنی، آموزشی و فرهنگی را از کودکان به ویژه در سنین پنج تا شش سال آغاز کنیم.
وی با بیان این که مکتب‌القرآن با برگزاری دوره‌های آموزشی خاص، جزء مراکز منحصر به فرد است، اظهار کرد: این مرکز قرآنی، آموزش قرآن ویژه خردسالان را در دستور کار خود قرار داده است و شرکت‌کنندگان در کلاس‌های آموزشی این مرکز علاوه بر آشنایی با آموزش‌های روز، در کنار این آموزش‌ها که مورد نیاز یک کودک پنج و شش ساله است، آنها را با قرآن و سیره اهل بیت عصمت و طهارت(ع) مأنوس می‌کنند؛ البته برنامه‌های این مرکز با هماهنگی آموزش پرورش و مورد تأیید این وزارتخانه است.
متقی عنوان کرد: اگر بخواهیم آموزش و پرورش سالم، نوجوانان و جوانان سالم داشته باشیم، آموزش قرآن و معارف دین اسلام باید از کودکی آغاز شود، البته هدف اصلی مکتب‌القرآن این بوده که این آموزه‌ها در سطوح بالاتر ادامه یابد که در این زمینه کتاب‌هایی نیز تألیف شده و در برخی از مراکز این آموزش‌ها ارائه می‌شود، اما در واقع خمیرمایه اصلی این تلاش و فعالیت برگرفته از همین باور است که آموزه‌های قرآنی را از کودکی به فرزندانمان آموزش دهیم تا مؤثر واقع شود.
توجه به جنبه‌های علمی، اخلاقی و معنوی افراد در مکتب‌القرآن
وی با بیان اینکه در کلاس‌های آموزشی مکتب‌القرآن به جنبه‌های علمی، اخلاقی و معنوی افراد توجه می‌شود، گفت: در پژوهش‌هایی که انجام شده، خردسالانی که در مکتب‌القرآن تحصیل کرده‌اند، هم از نظر علمی و هم از نظرمعنویات از بقیه پیشتازتر بودند و در حال حاضر نیز جزء بچه‌های موفق هستند.
مدیرعامل مکتب‌القرآن استان تهران بیان کرد: مکتب‌القرآن استان تهران از سال 1384 فعال شده است و در تمامی شهرستان‌های استان تهران نیز نمایندگی دارد و در برخی کشورهای اسلامی و عربی نیز مانند، عراق، لبنان و همچنین در انگلیس نمایندگی دارد.
وی عنوان کرد: مکتب‌القرآن فعالیت خود را با 20 کلاس آموزشی آغاز کرد و در سال 1389 در استان‌های کشور، بیش از 505 هزار دانش‌آموز تحت پوشش این مرکز بودند، در استان تهران نیز بیش از 100 هزار دانش‌آموز پیش‌دبستانی در این کلاس‌ها شرکت داشتند و در سال‌های اخیر تنوع کلاس‌های آموزشی بیشتر شده و آموزش و پرورش نیز کتاب‌هایی تدوین کرده و قرار است در کنار این کتاب‌ها، کتاب‌های مکتب‌القرآن نیز آموزش داده شود.
متقی با بیان این که در بخش پیش‌دبستانی تمامی دروس مانند علوم، بهداشت و ریاضی به صورت به روز آموزش داده می‌شود، افزود: فعالیت مکتب‌القرآن در اصل دانش‌آموزمحور است و مربی نقش راهنما را دارد و در کنار این دروس، قرآن و سیره ائمه(ع) آموزش داده می‌شود. در این کلاس‌ها خردسالان را تحت فشار قرار نمی‌دهیم، شیوه آموزش در این مراکز از کل به جزء است، کلاس‌ها در هفته پنج روز برگزار می‌شود و خردسالان به گونه‌ای با کلمات قرآن آشنا می‌شوند که در پایان دوره می‌توانند به قرائت جزء سی‌ام قرآن بپردازند.
توانایی قرائت قرآن پس از گذراندن دوره‌های هشت ماهه
وی با توجه به این که خود یک مربی آموزش و پرورش بوده است، معتقد است که پس از 12 سال آموزش قرآن در مدارس، تقریباً 30 درصد دانش‌آموزان توان قرائت قرآن را کسب می‌کنند، اما در مکتب‌القرآن پس از هشت ماه، 80 درصد قرآن‌آموزان توان قرائت قرآن را خواهند داشت.
مدیرعامل مکتب‌القرآن استان تهران در رابطه با برگزاری دوره‌های تربیت مربی قرآن در این مرکز، اظهار کرد: دوره‌های تربیت مربی قرآن به دو صورت برگزار می‌شود و افراد برای شرکت در دوره‌های آموزشی باید مدرک لیسانس به بالا داشته باشند و در مقاطع سنی 22 تا 32 سال باشند و پس از گزینش، افراد وارد دوره‌های 140 ساعته می‌شوند و در طول سال نیز دوره‌های ضمن خدمت ویژه مربیان برگزار می‌شود.
وی بیان کرد: در کنار آموزش پیش‌دبستانی، ادامه برنامه در قالب کتاب‌های گام یک تا شش است و کودکان پس از یادگیری قرائت قرآن، با معانی و مفاهیم قرآن به صورت ساده و روان آشنا می‌شوند و این کلاس‌ها در هفته دو تا سه ساعت در قالب کلاس‌های فوق برنامه برگزار می‌شود و به منظور برگزاری دوره‌های آموزش مفاهیم قرآن، دوره‌های تربیت معلم مفاهیم قرآن نیز در این مرکز برگزار می‌شود.
راه‌اندازی 14 شعبه مکتب‌القرآن در شهریار
ندا امینی، کارشناس سطح دو حوزه علمیه که مدت هشت سال است به عنوان مدیر و مربی قرآن با مکتب‌القرآن همکاری می‌کند، در رابطه با فعالیت‌های خود در زمینه آموزش قرآن ویژه خردسالان، می‌گوید: 10 سال است که در زمینه آموزش قرآن ویژه کودکان زیر شش سال در منطقه شهریار فعالیت می‌کنم و حدود هشت سال خردسالان مقطع پیش‌دبستانی این شعبه زیر نظر مکتب‌القرآن بوده‌اند و در این مدت دو هزار نونهال قرآنی تربیت شده‌اند که حدود هزار نفر آنها در مقطع پیش‌دبستانی بودند و زیر نظر مکتب‌القرآن آموزش دیدند و قرار است 14 شعبه مکتب‌القرآن نیز در منطقه شهریار راه‌اندازی شود.
وی که در خانواده‌ای مذهبی پرورش یافته است، درباره آغاز فعالیت‌های قرآنی خود، اظهار کرد: موارد ابتدایی آموزش قرآن توسط خانواده‌ام انجام شد، اما احساس می‌کنم که بزرگترین تأثیر در زندگی‌ام را مربیان پرورشی گذاشتند، زیرا در گذشته انس و الفت بسیاری بین مربیان و دانش‌آموزان برقرار بود و علاقه‌ام به فراگیری آموزه‌های قرآنی از همان جا آغاز شد.
حضور 200 قرآن‌آموز در شعبه شهریار مکتب‌القرآن
مدیر مکتب‌القرآن شعبه شهریار افزود: در مقاطع راهنمایی و دبیرستان در کلاس‌های حفظ و تجوید قرآن شرکت کردم تا این که در شهریار دوره‌های تربیت مربی برای بانوان برگزار شد و در آن دوره نیز حضور یافتم، سپس در یکی از شعبه‌های قرآنی به عنوان مدیر مشغول به کار شدم و به مرور به قدری به کارم علاقه‌مند شدم که این کار را با هیچ شغلی عوض نمی‌کنم و به مدت 10 سال است که به صورت مداوم اقدام به برگزاری کلاس‌های آموزشی ویژه قرآن‌آموزان مقاطع چهار تا شش سال می‌کنم و در سال جاری حدود 200 قرآن‌آموز در این شعبه مکتب‌القرآن حضور دارند.
وی درباره نحوه آشنایی خود با شیوه مکتب‌القرآن عنوان کرد: پس از مدتی فعالیت در زمینه آموزش قرآن، یک دوره بازآموزی ویژه مربیان قرآن کریم از سوی مکتب‌القرآن برگزار شد و به این ترتیب با دوره‌های مکتب‌القرآن آشنا شدم، این دوره واقعاً مانند یک روزنه و سرچشمه جدیدی بود، با توجه به این که مربیانی با سابقه طولانی در این مرکز حضور داشتند، اما با شرکت در این دوره‌ها عنوان می‌کردند که احساس می‌کنیم تا قبل از این دوره هیچ چیز نمی‌دانستیم و در این راستا هر ساله دوره‌های تربیت مربی قرآن را در این مرکز برگزار می‌کنیم.
امینی بیان کرد: تحقیقات بسیاری تاکنون در این مرکز انجام داده‌ایم تا بتوانیم کتاب واحد کار مناسبی برای آموزش قرآن انتخاب کنیم، اما از زمانی که با روش مکتب‌القرآن آشنا شدیم، واقعاً مشکلات‌مان در این زمینه حل شد، زیرا روش منحصر به فردی است و از هر بُعد کامل است.
تحت تأثیر قرار گرفتن هفت حوزه یادگیری با تصاویر آموزشی مکتب‌القرآن
وی تصریح کرد: مدارس نیز اذعان دارند که دانش‌آموزان مقطع ابتدایی که روش مکتب‌القرآن را گذرانده‌اند، از هر نظر آمادگی کامل برای پذیرش مطالب را دارند و در این روش از نظر حافظه دیداری و شنیداری مطالب انتقال می‌یابد و در یک تصویر هفت حوزه یادگیری وجود دارد که خردسالان آموزش می‌بینند.
مدیر مکتب‌القرآن شعبه شهریار با اشاره به این که مکتب‌القرآن روش حفظ قرآن نیز دارد که اصلاً اجباری نیست، افزود: خردسالان آموزه‌های قرآنی را با بازی، نمایش و قصه می‌آموزند و بدون این که متوجه شوند، در حال فراگیری مفهوم ریاضی هستند، ریاضی را یاد می‌گیرند و معلم بدون این که بگوید این قرآن است و باید به آن احترام بگذاریم، هر روز بچه‌ها را از زیر قرآن عبور می‌دهد، سپس قرآن را می‌بوسد و در جای خود قرار می‌دهد و همین کافی است تا قرآن‌آموزان با مفهوم احترام به قرآن آشنا شوند.
وی گفت: در این روش مربی نباید آموزش دهد، بلکه مربی نحوه ایستادن، نشستن و دیگر رفتارهایش به گونه‌ای است که شرکت‌کنندگان در کلاس‌ها خود به خود با رفتار صحیح آشنا می‌شوند، بنابر این روش مکتب‌القرآن روشی کاملاً غیر مستقیم است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌فرمایند باور کنیم که کودکان ما بسیاری از مسائل معنوی را درک می‌کنند و آموزش آنها در این سنین با روش‌های مناسب نه تنها مقدور بلکه واجب است و ایشان تأکید می‌کنند که روش‌های مناسب برای آموزش قرآن بسیار مهم است.
آموزش 150 نوع بازی قرآنی در مکتب‌القرآن
مکتب‌القرآن کتاب‌هایی دارد که 150 نوع بازی قرآنی را آموزش می‌دهد و مربیان مکتب‌القرآن هر لحظه باید کار جدیدی ارائه دهند و به این ترتیب قرآن‌آموزانی که با این روش آموزش می‌بینند، هیچ‌گاه از آموزش قرآن خسته نمی‌شوند.
معمولاً هر سال دوره‌های تربیت مربی قرآن در شهریار برگزار می‌شود و مربیانی که در این مرکز تربیت می‌شوند، در دیگر مراکز پیش‌دبستانی و مهدهای کودک مشغول به کار می‌شوند.
زهرا ایلانلو، مدیر یکی از شعب مکتب‌القرآن استان تهران که دارای مدرک سطح دو حوزه علمیه است، در رابطه با آغاز فعالیت‌های قرآنی خود می‌گوید: آموزش قرآن را از دوران طلبگی با برگزاری جلسات قرآن خانگی آغاز کردم، سپس با همکاری مجتبی وزیری، مدیر یکی از مراکز قرآنی برتر استان تهران با عنوان کانون آموزش قرآن، اقدام به راه‌اندازی مرکز قرآنی با عنوان اصحاب‌المهدی(عج) کردم و در حال حاضر در دو منطقه 16 و 19 کلاس‌های آموزش قرآن برگزار می‌کنم.
ارائه مشاوره قرآنی در شعب مکتب‌القرآن
وی با توجه به این که در مرکز قرآنی مشغول به فعالیت است، در منزل خود نیز کلاس‌های آموزش قرآن را برگزار می‌کند، همچنین به عنوان مبلغ قرآن هر هفته روزهای سه‌شنبه اقدام به برگزاری نشست‌های عقیدتی و سیاسی می‌کند و در پایان هر جلسه نیز بحث‌های آزاد برگزار می‌شود و ارائه مشاوره قرآنی و پاسخ‌گویی به احکام، رساله حقوقی امام سجاد(ع) نیز از جمله برنامه‌های این جلسات است.
این معلم قرآن پس از چند دوره شرکت در کلاس‌های آموزش تجوید قرآن به این نتیجه رسیده که می‌تواند در زمینه آموزش قرآن فعالیت کند و مرکز قرآنی اصحاب‌المهدی(عج) را از سال 1373 راه‌اندازی کرد و هم‌اکنون 20 سال است که به صورت مداوم در زمینه آموزش قرآن فعالیت می‌کند.
وی در رابطه با نحوه فعالیت این مرکز قرآنی، می‌گوید: شرکت‌کنندگان در کانون آموزش قرآن باید 100 واحد آموزش قرآن را بگذارنند، سپس با دریافت دانشنامه از این مرکز، می‌توانند به عنوان مربی به تدریس علوم قرآنی بپردازند، در حال حاضر 14 سال است که با استفاده از روش مکتب‌القرآن آموزه‌های قرآنی ویژه خردسالان در این مرکز آموزش داده می‌شود.
این معلم قرآن در حسینیه‌ها، پایگاه‌های بسیج، فرهنگ‌سراها، مساجد و غیره در کنار دیگر روش‌های آموزشی، اقدام به برگزاری کلاس‌های مکتب‌القرآن کرده است که معمولاً پس از برگزاری آزمون‌ها، مشخص می‌شود که شرکت‌کنندگان در دوره مکتب‌القرآن موفق‌تر هستند.
وی معتقد است که خردسالانی که در مکتب‌القرآن آموزش می‌بینند، می‌توانند در خانواده و حتی در سطح جامعه تأثیرگذار باشند، زیرا سرمایه هر کشوری فرزندان آن کشور هستند و آموزش علوم قرآنی و دینی با این هدف است که فرزندان به کمال برسند.
برگزاری دوره‌های ضمن خدمت ویژه مربیان قرآن
ایلانلو عنوان می‌کند که مرکز اصحاب‌المهدی(عج) در حال حاضر تشکیل شده است از کانون آموزش قرآن، مکتب‌القرآن و پایگاه بسیج که برنامه‌های بزرگی در این مرکز انجام می‌شود و معلمان مکتب‌القرآن دوره‌های خاصی را باید بگذرانند و حتی در زمان تدریس دوره‌های ضمن خدمت ویژه مربیان برگزار می‌شود.
وی می‌گوید: مکتب‌القرآن طبق برنامه‌های آموزش و پرورش عمل می‌کند، البته یک گام جلوتر است، زیرا خردسالان قبل از ورود به مدرسه با روخوانی قرآن آشنا هستند و این جای تبریک به والدین دارد، پیامبر(ص) می‌فرمایند که «اگر بچه‌ها قبل از تکلیف و بلوغ قرآن بخوانند، خداوند به آنها حکمت می‌دهد».
استفاده از روش‌های ابتکاری در زمینه آموزش قرآن
این معلم قرآن تصریح کرد: در این دوره از روش‌های ابتکاری استفاده می‌شود و آموزش‌ها به هیچ عنوان اجباری نیست و پس از هشت ماه نیز خانواده‌ها اصرار دارند که دوره‌های آموزشی ادامه یابد، زیرا آثار قرآن را در رفتار فرزندان خود مشاهده می‌کنند.
وی گفت: فعالیت جدیدی که مدت چهار سال است در این مرکز آغاز شده است، مترجمی زبان قرآن است و پایان‌نامه این دوره، نوشتن ترجمه قرآن است و تاکنون حدود 40 نفر در منطقه 16 توانسته‌اند این دوره را بگذرانند.
آموزش قرآن در قالب شعر و بازی در مکتب‌القرآن
ایلانلو عنوان کرد: مربیان در این دوره در قالب شعر و بازی، کودک را جهت تربیت اسلامی آماده می‌کنند و روحیه احترام به قانون، نظم و احساس مسئولیت در برابر قانون را آموزش می‌دهند و جسم کودک را از طریق ورزش و بازی‌های هوشمند پرورش می‌دهند.
غلامرضا غفاری، فرهنگی بازنشسته که به مدت پنج سال است به عنوان معاون مالی با مکتب‌القرآن استان تهران همکاری می‌کند و مسئولیت وی انعقاد قرار داد با پایگاه‌ها و امور بیمه و پیگیری مسائل مالی این مرکز قرآنی است، در رابطه با نحوه راه‌اندازی شعب مکتب‌القرآن می‌گوید: متقاضیان راه‌اندازی شعب مکتب‌القرآن بعد از مشخص شدن آمار دانش‌آموزان، به شعبه اصلی مراجعه می‌کنند و با آنها قرار داد همکاری بسته می‌شود که براساس آن، یک سری تعهدات شعبه در قبال این مرکز پیدا می‌کند و یک سری تعهدات شعبه مرکزی در قبال آنها دارد که بعد از انعقاد قرارداد، همکاری آغاز می‌شود.
وی اظهار کرد: تعهداتی که مکتب‌القرآن دارد، این است که نیروی دوره دیده‌ای را به عنوان بازرس معرفی می‌کند تا از کلاس‌ها بازید و ارزیابی کند، در طول اجرای طرح نیز محتوای آموزشی و لباس‌های متحدالشکل در اختیار آنها قرار داده می‌شود و وجه تمام این موارد از آنها گرفته می‌شود.
غفاری بیان کرد: تعهداتی که شعب در قبال مکتب‌القرآن دارند، این است که حتماً باید از مربیانی استفاده کنند که دوره‌های مکتب‌القرآن را گذرانده باشند و شئونات اسلامی را رعایت کنند، همچنین از شهریه‌ای که شعب از قرآن‌آموزان دریافت می‌کنند، درصدی را دریافت می‌کنیم تا صرف دیگر برنامه‌های این مراکز قرآنی از جمله جوایز و همایش‌های قرآنی شود.
وی افزود: تاکنون این روند موفق بوده و بیش از 80 پایگاه در حال حاضر وجود دارد و با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت پذیرفته، این مراکز توانسته‌اند استقلال مالی خود را حفظ کنند، این در حالی است که برخی مراکز حتی از برخی قرآن‌آموزان با توجه به شرایطی که دارند، نمی‌توانند هزینه‌ای دریافت کنند.
ضرورت فرهنگ‌سازی برای آشنایی خانواده‌ها با آثار آموزش قرآن
غفاری تصریح کرد: اگر فرهنگ‌سازی صورت پذیرد تا خانواده‌ها با آثار و برکات آموزش قرآن آشنا شوند، این همه هزینه برای جلوگیری از تهاجم فرهنگی نیاز نیست، تحقیقات میدانی نشان داده که بیش از 90 درصد بچه‌هایی که در این طرح شرکت کرده‌اند، افراد مفیدی در سطح تحصیلات و مشاغل بوده‌اند و برای ارتباط بیشتر با دیگر مراکز و نهادها نیازمند یک پل ارتباطی هستیم که ما را با دیگر مراکز پیوند دهند.
انسیه رضایی، مسئول آموزش مکتب‌القرآن‌الکریم استان تهران که فعالیت دینی و قرآنی خود را از سال 1371 به عنوان کارشناس پژوهش در بنیاد شهید انقلاب اسلامی آغاز کرده است، در رابطه با نحوه آشنایی خود با مکتب‌القرآن می‌گوید: پس از کسب معلومات قرآنی و آشنایی با روش آموزشی مکتب‌القرآن تصمیم به همکاری با این مرکز گرفتم و در حال حاضر 15 سال است با این مرکز همکاری می‌کنم؛ البته قبل از راه‌اندازی مکتب‌القرآن در تهران کتب و روش‌های آموزشی مکتب‌القرآن قم را دریافت می‌کردم و به ارائه آموزه‌های قرآنی به روش مکتب‌القرآن می‌پرداختم.
وی اظهار کرد: نوآموزان مکتب‌القرآن پس از سه ماهه اول سال واقعاً از نظر روش‌های دینی، آموزشی و پرورشی، مهارت‌های لازم را کسب می‌کنند، همچنین پرورش خلاقیت جزء اهداف اصلی مکتب‌القرآن است و هدف نهایی مکتب‌القرآن، روخوانی قرآن است که با پیگیری و اجرای برنامه‌های منظم، بیش از 90 درصد قرآن‌آموزان توانایی روخوانی قرآن را کسب می‌کنند.
شاگردمحوری؛ شیوه برگزاری کلاس‌های مکتب‌القرآن
وی با بیان این که کلاس‌های مکتب‌القرآن بیشتر شاگردمحور است و این طرح بر خوب دیدن تأکید دارد، بیان کرد: در زمینه حفظ قرآن پس از گذراندن دوره، قرآن‌آموزان با 14 سوره آشنا می‌شوند و آموزش حفظ قرآن نیز به صورت گروهی همراه با بازی، شعر و قصه صورت می‌پذیرد.
رضایی تصریح کرد: از جمله کتاب‌های مکتب‌القرآن می‌توان به دو کتاب انس با قرآن، یک کتاب آموزه‌های قرآن و کتاب حفظ و روخوانی جزء سی‌ام قرآن اشاره کرد که تدریس آن تا تابستان سال جاری ادامه دارد.
