به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، در یادداشتی که از حجتالاسلام والمسلمین بحرینی با موضوع ویژگیهای منافقان منتشر شده آمده است؛ با تتبع در قرآن و حدیث به نظر میرسد یکی از مهمترین و خطرناکترین بیمارىهای نفس، نفاق است که این بیماری درد همیشگى انسانها و ملتها بوده است و خواهد بود.
منافق؛ خارى خلیده در جان گروهها و اجتماعات بشرى
منافق خارى خلیده در جان گروهها و اجتماعات بشرى است، که تمامی انسانیت از حضور او در آزار است. انسان منافق، تنها در اندیشه حفظ خویش و نشان دادن چهرهاى مقبول از خود است. او باید چنین باشد؛ زیرا در صورت کشف باطن و حقیقت او، نه کسى با او دوستى میکند و نه محبت کسى را جلب میکند.
او باید چنان ظاهر را بیاراید و خود را آراسته به سجایاى اخلاقى نشان دهد که بدیها از ظاهر او به باطنش نپردازند. از شگردهای برجسته او آراستهکردن دروغهای خود با شیوههای نیر نگ است تا زیورهاى بدلى بر روح خود بیاویزد و به جاى پیراستن جانب، ظاهر خود را بیاراید.
سخن امام على(ع) در همین باب معرف آنهاست: «بالکذب یتزین اهل النفاق؛ منافقان به دروغ، خود را مىآرایند.» (غرر الحکم، حدیث . ۴۲۲۲) و «المنافق قوله جمیل و فعله الداء الدخیل؛ منافق، گفتارش زیبا و کردارش بیمارى درون است.» (غرر الحکم، حدیث. ۱۵۷۸)
منافق زیبا مىنماید و زیبا مىگوید تا بیمارى درونى خویش را بپوشاند و هدف خود را مخفى نگاه دارد، و تا آنجا که بتواند در دلها نفوذ کند و انسانها را بفریبد و به کام خود برسد. زیبا و شیوا سخنگفتن در همه جامعهها و براى همه انسانها جذاب بوده و شگرد همیشگى افراد سودجو است.
ویژگیهای منافق در بیان امام علی(ع)
مولای متقیان حضرت علىبنابى طالب( ع) در خطبه مشهور(۱۹۴) نهج البلاغه که بسیارى از ویژگیهاى منافقان را آشکار مىکند، بیشتر به نوع عملکرد و شیوههاى کارى آنان نظر دارد. امام در این خطبه، روانکاوى ژرف منافقان را با نحوه عملکرد آنان در اجتماع، به هم مىآمیزد و چنان شخصیت آنان را ترسیم مىکند که مىتوان از آن، الگوى روانشناسى منافقان را رسم کرد.
ایشان میفرمایند: «شما را از منافقان برحذر مىدارم؛ زیرا آنان مردمانى گمراهاند و گمراهکننده. خود لغزیدهاند و دیگران را مىلغزانند. به رنگهاى گوناگون و حالتهاى مختلف درمىآیند. با هر وسیله و از هر طریقى آهنگ (فریب و گمراهى) شما مىکنند و در هر کمینگاهى به کمین شما مىنشینند.
دلهایشان بیمار است و ظاهرشان آراسته و پاک. مخفیانه عمل مىکنند و چون خزندهاى زهرناک آهسته مىخزند و بىخبر زهر خود را مى ریزند. شرح و بیانشان دارو است و گفتارشان شفا؛ اما کردارشان درد بىدرمان. به رفاه و آسایش مردم حسادت مىورزند و به آتش بلا و گرفتارى دامن مىزنند و نومید مىکنند. در هر راهى، به خاک هلاکت افکنده اى و براى نفوذ در هر دلى، وسیلهاى، و براى هر غم و اندوهى، اشکهایى [دروغین] دارند. به هم مدح و ستایش وام میدهند و از یکدیگر انتظار پاداش (و ستایش متقابل) دارند. اگر چیزى بخواهند، پافشارى مى کنند و اگر سرزنش کنند، پرده درى مىکنند و اگر داورى کنند، زیادهروى مىکنند.
در مقابل هر حقى باطلى در بغل دارند و در برابر هر راستى، خمیدهاى و براى هر زندهاى، قاتلى و براى هر درى، کلیدى و براى هر شبى، چراغى. چشمنداشتن و بىنیازى را دستاویز طمع قرار مىدهند، تا از این راه بازار خود را گرم کنند و کالاهایشان را تبلیغ کنند. مىگویند وشبهه مىپراکنند. وصف مىکنند و حقیقت را وارونه جلوه مىدهند. راه (ورود به مسیر باطل) را آسان مىکنند و تنگه (آن را) کج و دشوار مىسازند (تا افراد به آسانى به باطل در آیند و در پیچ و خم آن سرگردان و بیرونشدنشان دشوار شود.) اینان دار و دسته شیطان و زبانههاى انبوه آتشند. «آنان گروه شیطاناند و بدانید که گروه شیطان همان زیانکارانند.
از پیامبر(ص) نقل شده که فرمود: منافق داراى سه نشانه است: هر گاه سخن بگوید دروغ مىگوید، و زمانى که وعده بدهد تخلّف مىکند و چون امین شمرده شود خیانت میورزد.» (تفسیر نورالثقلین)
وحشت از صدای مخالف؛ از ویژگیهای منافقان
ویژگی دیگر منافق این است که وحشت زده است و هر صدایی را برای خود خطری احساس میکند و جلو آن را می گیرد. قرآن مجید درباره منافقان می فرماید: «یحسبون کل صیحة علیهم: هر فریاد و صدایی را به زیان خویش میپندارند» (منافقون آیه ۴). علت این امر این است که منافقان همیشه نگران هستند که ماهیت واقعیشان برای مردم آشکار شود و به همین جهت جلوی صدای مخالف را میگیرند. به هر حال همه کسانی که منافقانه از دین استفاده میکردهاند از صدای مخالف وحشت داشته جلو آن را میگرفتهاند. امام سجاد(ع) از خصوصیات منافق را این میشمارد که مخالف را بر نمیتابد و پشت سر مخالف خود بدگویی میکند(الامالی الصدوق، ص۳۹۹). به فرموده امیرالمؤمنین(ع)، منافقان فقط مدح و ثنا را دوست دارند و آن را به همدیگر قرض میدهند و آن را از همدیگر انتظار دارند(نهج البلاغه، خ۱۹۳).