رسایی برگردان منظوم قرآن وابسته به توان سراینده است/ برگردان میبدی را می‌پسندم
گروه ادب: استاد زبان و ادبیات فارسی درباره ترجمه‌های منظوم قرآن گفت: رسایی متن‌ها در برگردان منظوم یا منثور وابسته به توان سراینده یا نویسنده است.
میرجلال‌الدین کزازی، استاد زبان و ادبیات فارسی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره ترجمه‌های منظوم قرآن گفت: این برگردان‌ها، گونه‌ای از برگردان‌های ادبی و هنری است. ناگفته پیداست که برگردان درپیوسته(منظوم) نُبی(قرآن) کاری بارها دشوارتر است، زیرا افزون بر دانش زبانی نیاز به مایه و توان سخنوری هم دارد، همچنان که هر کدام از این برگردان‌ها را می‌باید جداگانه از دید ارزش ادبی و هنری آنها بررسید و سنجید.
وی در ادامه اظهار کرد: این شیوه در ادب فارسی نمونه‌هایی در گذشته دارد؛ یکی از نامورترین آنها برگردانی است که صفی‌علیشاه از نُبی(قرآن) به گونه‌ای درپیوسته(منظوم) به دست آورد.
برگردان صفی‌علیشاه شیواتر و شورانگیزتر است
مؤلف «زیباشناسی سخن پارسی» ادامه داد: اگر بخواهم درباره برگردان‌های درپیوسته(منظوم) نُبی گونه‌ای فراگیر داوری کنم، همه برگردان‌های سروده را نخوانده‌ام اما می‌توان گفت برگردان صفی علیشاه شیواتر و شورانگیزتر است، زیرا او افزون بر اینکه عارف بوده، سخنوری است که سروده‌های بسیار دارد و یکی از آنها این برگردان است که از نُبی به دست داده است.
استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به اینکه آیا به دلیل منظوم بودن این نوع ترجمه‌ها ممکن است تخیل در آن دخالت کند، بیان کرد: این پندارینگی تنها ویژه سروده نیست، در نوشته‌های ادبی نیز دیده می‌شود، هر چند که در سروده کارکردی بنیادین‌تر و ساختاری‌تر دارد. آنچنان که گفته شد، این‌گونه برگردان‌ها از آن روی که برگردانی ادبی و هنری هستند، مانند آنچه در گذشته به گونه نوشته و منثور در پیوند با نُبی پدید آمده است، نمی‌توان گفت یک سره رسا و روشن آنچه را در این نامه خدایی است، باز می‌تابد و آشکار می‌کند؛ چرا که رسایی متن‌ها بازبسته به توان نویسنده یا سراینده است.
برگردانیدن متن‌های آئینی کاری دشوارتر است
مترجم «ایلیاد و ادیسه» در ادامه تصریح کرد: می‌دانیم که برگردانیدن متن‌های ادبی که شگردهای هنری در آنها کارکردی بنیادین دارد، کاری بسیار دشوار است. هنگامی که می‌خواهید سروده‌ای را به زبانی دیگر برگردانید، به ناچار باید گونه‌ای از ترجمانی را به کار ببرید که ترجمه آزاد خوانده می‌شود، نمی‌توانید آنچنان که متنی ساده و دانشورانه را به زبانی دیگر برمی‌گردانید، با آن متن رفتار کنید.
کزازی ادامه داد: در متن‌های آئینی که باورمندان بسیاری دارد، کار همچنان دشوارتر است، زیرا این متن‌ها افزون بر ارزش ادبی دارای کارکردها و ارزش‌های دیگری هستند. به هر روی این متن‌ها گونه‌ای از ادب را پایه ریخته‌اند و درگسترده‌اند.
مثنوی، برگردان باریک متن نیست
استاد زبان و ادبیات فارسی گفت: می‌دانید که کسانی بر آن رفته‌اند که بسیاری از اندیشه‌ها در مثنوی مولانا آنچنان است که در نُبی(قرآن) هم آمده است، مولانا هم به نوعی از نگاهی فراخ برگردانی از این کتاب به دست داده است، اما این برگردان، برگردان باریک متن نیست.
وی تصریح کرد: هر کدام از این برگردان‌ها را باید در جای خود بررسید، آنچه می‌توان گفت این است که هیچ متن ادبی و هنری ـ از آن میان متن‌های آئینی را به ویژه ـ هرگز نمی‌توان به گونه‌ای برگردانید که همه ویژگی‌های آن متن در برگردان پاس داشته باشد. بسته به اینکه آن برگردان چگونه است و خواست ترجمان از آن چیست، گونه‌های بسیار در برگردان متن‌های آئینی به دست خواهد آمد.
برگردان میبدی در کشف‌الاسرار را بسیار می‌پسندم
کزازی در پاسخ به اینکه کدا م یک از ترجمه‌های قرآن را می‌پسندد، بیان کرد: از ترجمه‌های نوشته یا منثور برگردان میبدی را در کشف‌الاسرار بسیار می‌پسندم، آنجا که آیه‌های نُبی را در بخش نخستین این کتاب به فارسی برگردانیده است. این کتاب سه بخش دارد؛ یکی برگردان متن، دو دیگر پژوهش‌های زبان‌شناختی و دیگری واکاوی متن بر پایه آئین‌های نهان‌گرایانه(عرفانی) است. خواست من نخستین بخش است که پایه‌ها در آن به فارسی برگردانیده شده‌اند. این برگردان آنچنان شیوا و شورانگیز است که از دید من کم از سروده و شعر نیست.
