به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از لرستان، همسایه، نزدیکترین کسی است که انسان برای رفع نیازهای خود به آن تکیه میکند و در هر لحظه، سایه او را بر سر خود میبیند و دلگرم میشود.
در گرماگرم حیات و زندگی، انسان به سایه نیاز دارد تا در خنکای آن آرامش و امنیت یابد، ویژگی همسایه همین است که انسان را دلگرم میسازد و آسایش را فراهم میکند تا پیمودن ادامه مسیر، امکانپذیر شود، در این میان آنچه مهم است همسایگی است، یعنی همسایگان، سایههای مشترک یکدیگر باشند و در تعامل صمیمی و مهربانانه زندگی کنند.
خداوند متعال در آیه 36 سوره نساء در این رابطه میفرماید: «وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِکُواْ بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ مَن کَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا؛ و خدا را بپرستید و چیزى را با او شریک مگردانید و به پدر و مادر احسان کنید و در باره خویشاوندان و یتیمان و مستمندان و همسایه خویش و همسایه بیگانه و همنشین و در راه مانده و بردگان خود [نیکى کنید] که خدا کسى را که متکبر و فخرفروش است دوست نمىدارد».
در این آیه دیده میشود که خداوند نیکی با همسایه را، خواه فامیل باشد و یا بیگانه، سفارش کرده و نیکی به همسایه را در ردیف نیکی به پدر و مادر، یتیمان و... قرار داده است.
همچنین خداوند متعال در آیه 60 سوره احزاب در این باره فرموده است: «لَئِن لَّمْ یَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لَا یُجَاوِرُونَکَ فِیهَا إِلَّا قَلِیلًا؛ اگر منافقان و کسانى که در دلهایشان مرضى هست و شایعهافکنان در مدینه [از کارشان] باز نایستند تو را سخت بر آنان مسلط مىکنیم تا جز [مدتى] اندک در همسایگى تو نپایند».
پیامبر اسلام(ص) در تعلیم خود کوشید تا همسایگان یار و غمخوار هم باشند و در تلخ و شیرین زندگی، یکدیگر را مدد رسانند و در رفع نیازهای عاطفی، روحی و مادی هم بکوشند. رسول اکرم(ص) در رابطه با همسایهداری فرمود: آیا شما میدانید حق همسایه چیست؟ حق همسایه آن است که اگر از تو یاری خواست یاریاش کنی، اگر قرض خواست به او بدهی، اگر نیازمند شد او را رسیدگی کنی، اگر از دنیا رفت به تشییع جنازهاش بروی، اگر به او خیر و خوشی رسید، او را تهنیت گویی، اگر مصیبی دید تسلیتاش دهی، بنای ساختمان خود را از ساختمان او بلندتر نکنی که نتواند از هوای آزاد استفاده کند؛ مگر آنکه اجازه دهد. هرگاه میوهای برای منزل خود خریدی برای او هدیه ببر و اگر نپذیرفت بهنحوی به او برسان و مواظب باش فرزندان تو موجب خشم او نشوند. با بوی غذاهای خود او را ناراحت نکنی، مگر آنکه به او هم از غذا بدهی، سوگند به کسیکه جان من در دست اوست، حق همسایه را کسی نمیتواند برآورده سازد مگر آنکه خدا به او رحم کند.
پیامبراکرم(ص) همچنین به حضرت فاطمه(س) بستهای داد که در آن چنین فرموده بودند: ای دخترم، آنچه را در این نوشته است بیاموز، هر کس به خدا و روز معاد ایمان دارد به همسایه خود ضرر نمیرساند، هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد میهمان را احترام میکند، هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد باید سخن خیر بگوید یا سکوت کند.
همچنین، رسول خدا(ص) در حدیث دیگری درباره همسایه فرموده است: ایمان به من نیاورده است کسیکه بخوابد و همسایه او گرسنه باشد، سپس فرمود: خدا در روز قیامت به مردم قریهای که در آن، کسی شب را گرسنه به روز رسانده باشد، نظر نمیکند.
همچنین امام علی(ع) در وصیت خود به فرزندانش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) فرمود: بر شما باد که درباره همسایگان فراموش نکنید، زیرا رسول خدا(ص) همواره درباره آنان سفارش میفرمود، آنچنان که ما گمان میبردیم که همسایه از همسایه ارث میبرد.
رفتار نیک با همسایگان و طولانی شدن عمر
معمولاً انسانها عمر طولانی همراه با سلامتی را طلب میکنند و برای رسیدن با این مقصود، راههای مختلفی را میروند. توسل به اقدامات پزشکی، ورزش، تغذیه مناسب، پرهیز از تنش و اضطراب از جمله کارهایی است که استفاده میکنند، در اسلام علاوه بر مراقبتهای بهداشتی، شیوههای معنوی و غیر مادی هم توصیه شده که رعایت آنها بر طول عمر میافزاید: صدقه، صلهرحم، نیکی به پدر و مادر و رفتار نیک با همسایه از این قبیل است.
امام صادق(ع) در این رابطه فرموده است: خوش رفتاری با همسایه موجب افزایش عمر و آباد شدن شهرهاست، همچنین فرمودند: خوش رفتاری با همسایه موجب وسعت و افزایش روزی است.
اقسام همسایه
همسایگان انسان از نظر عقیده یا نسبت فامیلی متفاوت هستند؛ لذا از نظر نوع برخورد و نحوه نزدیکی و رفتار با آنان و حقوق متفاوتی مطرح میشود.
رسول خدا(ص) فرمود: همسایگان سه دستهاند؛ قسمی از آنان دارای یک حق میباشند و آن همسایه غیر مسلمان است که تنها رعایت حق همسایگی را باید کرد، قسمی از آنان دارای دو حق میباشند، یکی حق همسایگی و دیگری حق مسلمان بودن او، دسته سوم، دارای سه حق است، حق همسایگی، حق مسلمان بودن و حق خویشاوندی، در هر صورت باید رعایت حقوق همسایه خود را کرد و آن را محترم و پاسداری کرد.
حدود همسایگی
از مسائل قابل توجه این است که حقوق همسایگی تا چهل خانه است از چهار طرف (مشرق، مغرب، شمال و جنوب) و در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: هر چهل خانه از چهار طرف با یکدیگر همسایه هستند.
ضرورت پرهیز از آزار همسایه
در اسلام، حُسن همجواری تعریف مشخصی دارد و در نتیجه همسایهآزاری نیز بهگونهای آشکار معین شده است، شاید برای برخی، رعایت همسایه، مفهوم واضحی نداشته باشد و ندانند که اساساً چه نوع رفتارهایی از مصادیق رعایت حقوق همجواران محسوب میشود.
در این باره امام کاظم(ع) میفرماید: همسایهداری [تنها] آزار نرساندن به همسایه نیست بلکه رفتار خوب با همسایه و صبر پیشه کردن بر آزارهای اوست.
با این وصف، اهل بیت(ع) آزار رساندن به همسایه را حتی در مواقع آزاررسانی او نیز جایز نمیدانند؛ در فرهنگ اهلبیت(ع) پاسخ بدی با نیکی است.
عالی بود .
لطفا منابع آن ذکر شود اگر به صورت پی دی اف باشد که بهتر ممنونم