هفت روز رقابت در بوته نقد و نظر/ 1
گروه گزارش: سرانجام بيست و پنجمين دوره مسابقات بينالمللی قرآن ايران پس از هفت روز تب و تاب و رقابت بيش از 100 قاری و حافظ از 58 كشور جهان در روز 15 مرداد ماه در سالن صبای صدا و سيمای مشهد به كار خود خاتمه داد اما مختومه شدن پرونده اين رويداد هم مانند هر رويداد ديگری سرآغازی بر بيان نقدها و نظرات گوناگون درباره بزرگترين رويداد قرآنی كشور شد.
اين مسابقات كه تفاوت‌های نه چندان اندكی با سال‌های گذشته داشت از چند منظر قابل نقد و بررسی است، برجسته‌ترين ويژگی اين دوره از مسابقات نسبت به دوره‌های قبل انتقال مكان مسابقات به مشهد بود كه حرف‌ها و حديث‌های زيادی در پی داشت و عده‌ای را به واكنش مثبت و عده اندك‌تری را به واكنش منفی واداشت چرا كه مشهد علاوه بر آنكه مزين به بارگاه ملكوتی امام هشتم است در عرصه قرآنی هم كم حرفی برای گفتن ندارد و بسياری از نخبگان قرآنی كشور در حفظ و قرائت و تفسير از اين پايگاه و جايگاه به جامعه معرفی شده‌اند.
انتقال مسابقات به مشهد اگر چه به گفته مجريان و مسئولان مسابقات(مسئولان سازمان اوقاف) در راستای نوآوری و برگرفته از رهنمود‌های مقام معظم رهبری در راستای ايجاد نوآوری و شكوفايی در سال جديد بوده است اما با ديدگاه‌های متفاوتی از سوی كارشناسان قرآنی روبه‌رو شد.
«حسين فردی» كه در مسابقات بينالمللی سال گذشته رتبه اول قرائت را از آن خود كرده بود و امسال نيز تلاوت آغازين مراسم افتتاحيه بر عهده‌اش بود در اين باره می‌گويد: از زمانی كه يادم می‌آيد مسابقات بينالمللی ايران در حسينيه ارشاد برگزار می‌شد، در سال 77 برای اولين بار محل برگزاری آن به سالن كنفرانس سران در تهران منتقل شد؛ سالن كنفرانس سران به‌دليل امكانات بسيار خوب و تجهيزات بسيار عالی و با كيفيت، بهترين مكان برای برگزاری مسابقات بينالمللی بود و فضای آن نيز روح خاصی به اين مسابقات می‌بخشيد كه تقريباً حدود 10 سال است كه مسابقات در آن‌جا برگزار می‌شود.
فردی تصريح می‌كند: به‌نظر من اين جابجايی مردم را از پی‌گيری مسابقات بينالمللی دور می‌كند زيرا هيچ مكانی با امكانات سالن اجلاس در تهران برای برگزاری اين مسابقات مناسب‌تر نيست. وی البته برگزاری مسابقات در مشهد را بدون فايده نمی‌داند و معتقد است: برگزاری مسابقات در مشهد با توجه به اينكه همه قاريان شركت‌كننده در مسابقات آرزوی اين را دارند كه به زيارت امام رضا (ع) مشرف شوند و به‌دليل اينكه مشهد يكی از پايگاه‌های قوی و اصلی قرآن كشور است از نقاط قوت محسوب می‌شود.
دكتر «رضا ديانت» حافظ بينالمللی قرآن كريم و از داوران مسابقات قرآنی كشور درباره تغيير مكان مسابقات بينالمللی قرآن می‌گويد: برگزاری مسابقات بينالمللی قرآن در اين سطح وسيع، جريان بزرگی را در محل برگزاری مسابقات ايجاد می‌كند و می‌تواند باعث انتقال اين جريان به شهرهای ديگر نيز شود.
وی با بيان اينكه برگزاری اين رقابت‌ها در جوار حرم امام رضا(ع) فعاليت جديد و فرخنده‌ای است در پاسخ به اين پرسش كه فوايد و معايب انتقال محل برگزاری مسابقات بينالمللی چيست، تصريح می‌كند: به وجود آمدن شرايطی برای مشاهده چنين محافل و مراسم قرآنی برای جوانان شهر و برگزاری مسابقه و قرآنی شدن آنان از مزايای انتقال محل برگزاری مسابقات است و سختی رفت و آمد به شهر زيارتی مشهد از مشكلات پيش‌روی افراد است.
«حبيب مهكام» از داوران مسابقات بينالمللی و از پيشكسوتان قرآنی كشور كه سابقه حضور در هيئت داوری چندين دوره از مسابقات بينالمللی قرآن را در كارنامه خود دارد اما معتقد است مصالح كلی درباره انتقال مسابقات بينالمللی به مشهد به مسئولان برگزاری مسابقات مربوط می‌شود ولی تجربه شخصی من از سال 1362 به بعد نشان داده كه اصولأ هر كاری يك مجموعه شرايط و مختصاتی دارد و درباره مسابقات بينالمللی نيز فكر می‌كنم اقتضا بر اين است كه در پايتخت برگزار شود.
مهكام با اشاره به آيات 141 سوره انعام، 31 سوره اعراف، 151 سوره شعراء و 43 سوره غافر درباره لزوم خودداری از اسراف تاكيد می‌كند: «ممكن است از نظر مسئولان برگزاركننده، مصالح و مقتضياتی برای برگزاری مسابقات بينالمللی در مشهد وجود داشته و امكانات لازم نيز در آن‌جا فراهم شده باشد ولی از نظر اقتصادی و حداقل آن در بخش هزينه هواپيما برای اياب و ذهاب متسابقين و ساير مسئولان، اين جابجايی به صرفه نيست.»
سيد «مرتضی سادات‌فاطمی» استاد پيشكسوت قرآنی و از اعضای هيئت داوری اين دوره از مسابقات نيز می‌گويد: مشهد يكی از پايه‌های قرآنی كشور است و وجود مرقد امام رضا(ع) نيز فضای معنوی را در اين شهر به وجود آورده است، همچنين رسانه‌ها نيز در اين زمينه فعاليت‌های خوبی را می‌توانند انجام دهند.
«سعيد طوسی» قاری بينالمللی جمهوری اسلامی ايران نيز معتقد است: در مجموع تغيير مكان كار بسيار خوب و ارزشمندی است مشروط بر اينكه بعضی مسائل نيز لحاظ شود، زيرا مشكل اصلی اين است كه در جهت كشف استعدادهای خوب و برنامه‌ريزی برای رشد آن‌ها تاكنون كار مطلوب و شايسته‌ای انجام نشده است
«محمد بيستونی» رئيس موسسه تفسير جوان نيز كه به موضع‌گيری‌های نسبتا تند در حوزه فعاليت‌های قرآنی شهره است، برگزاری مسابقات بينالمللی قرآن در مكانی به جز تهران را به دليل عدم دسترسی عموم افراد علاقه‌مند و عدم امكانات خبررسانی مطلوب، نامناسب دانست و افزود: چون در حال حاضر اين امكانات در تهران وجود دارد و چنين توانمندی‌هايی در شهرستا‌ن‌های ديگر وجود ندارد، بهتر است اين مسابقات در تهران برگزار شود.
«عباس سليمی» پيشكسوت مشهور كشور در حوزه قرآنی و مجری مسابقات بينالمللی قرآن كه پس از دو دوره دوری از مجری‌گری در اين مسابقات مجددا دعوت شد نيز می‌گويد: اگرچه تهران يكی از كلان‌شهرهايی است كه جايگاه مخصوص به خود را دارد، ولی فكر می‌كنم برای برگزاری مسابقات بينالمللی قرآن بايد نگاه جهانی داشته باشيم و اسير ديدگاه فردی، قومی و شهری نشويم. سليمی با مثبت ارزيابی كردن برگزاری مسابقات بينالمللی در شهرهای مختلف كشور، اظهار می‌كند: بايد اين حق را به استانهای مختلف بدهيم كه بسياری از همايش‌ها، سمينارها، محافل و مسابقات بينالمللی را برگزار كنند، همين‌طور بايد قرآن را متعلق به جای‌جای كره زمين بدانيم و مسابقات قرآنی را در همه شهرها برگزار كنيم.
به هر روی و فارغ از نكات مثبت و منفی طرح شده، انتقال مكان مسابقات در مجموع نقطه مثبتی است به شرط آنكه دو موضوع در آن رعايت شود، يكی اينكه تنها در بند دو استان و چند استان گير نكند و ديگر آنكه اگر قرار است مسابقات در سال‌های آتی نيز به استانهای ديگر منتقل شود در هر استان حداقل 5 سال باقی بماند البته همه اينها بدون صرفه‌جويی در هزينه هنر چندانی نخواهد بود.
در حالی كه معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خيريه كيفيت اين دوره از مسابقات را نسبت به سال‌های قبل بهتر عنوان می‌كند و با توجه به در نظر گرفتن شرط سنی 20 تا 40 سال برای متسابقان، از كيفيت بالا و رقابت تنگاتنگ و ارتقاء سطح در رشته قرائت و حفظ اين دوره نسبت به سال‌های قبل خبر می‌دهد خبرنگار ايكنا طی يادداشتی به نقد دو روز ابتدايی اين مسابقات پرداخته و كيفيت آن را پائين می‌داند و در بخشی از اين يادداشت می‌آورد: «ممدو مختار» قاری مالی تبار البته تلاوتی نه به سبك معمول ارائه داد، زيرا اجرای او بيشتر به تلاوت ترتيل شباهت داشت نه تحقيق، قرائت وی به روايت «ورش از نافع» انجام شد و تجويد وی در بسياری موارد اشكالات اساسی داشت.
وی در ادامه می‌نويسد: تلاوت «عثمان ارن» قاری شركت‌كننده از كشور رومانی، ضعف و كيفيت پايين اجرای قرائت شركت‌كنندگان اين دوره از مسابقات را بيشتر نمايان كرد، در حالی كه در مسابقات مالزی كمتر شاهديم كه قاريان اعزامی از كشورها تلاوت حرفه‌ای انجام ندهند، اما نماينده كشور رومانی در رشته قرائت همانند قاری كشور مالی تلاوتی را ترتيل‌گونه انجام داد و از هيچ‌گونه ضابطه و روش لحنی مشخصی پيروی نمی‌كرد. البته اين خبرنگار سطح رقابت‌های حفظ را بسيار بالاتر از قرائت و قابل قبول می‌داند و در مجموع اين گونه قضاوت می‌كند: اما آن‌چه تاكنون از اجراهای قاريان و حافظان شركت‌كننده در بيست و پنجمين دوره مسابقات بينالمللی قرآن ايران می‌توان برداشت كرد اين نكته است كه در اين دوره از رقابت‌ها در رشته قرائت تحقيق قرآن شاهد افت از لحاظ كيفيت تلاوت قراء بوده‌ايم، اما در رشته حفظ شايد بتوان گفت نماينده‌های اعزامی كشورها در رشته حفظ كل قرآن، بهترين و فنی‌ترين حفاظ اين كشورها هستند.
به هر حال به نظر می‌رسد با توجه به حساسيت مسئولان اوقاف برای دعوت از قاريان و حافظان بهتر نسبت به سال‌های گذشته از ديگر كشورها به ويژه با انجام رايزنی با وزارت خارجه و رايزنی‌های فرهنگی ايران در اين كشورها سطح اين دوره از مسايقات از ارتقاء بيشتری برخوردار بود اگرچه نبايد افزايش تعداد كشورهای شركت‌كننده از نزديك به 40 كشور به بيش از 60 كشور را كه به طور طبيعی موجب كاهش سطح مسابقات می‌شود فراموش كرد.
ادامه دارد...
انتقال مسابقات به مشهد اگر چه به گفته مجريان و مسئولان مسابقات(مسئولان سازمان اوقاف) در راستای نوآوری و برگرفته از رهنمود‌های مقام معظم رهبری در راستای ايجاد نوآوری و شكوفايی در سال جديد بوده است اما با ديدگاه‌های متفاوتی از سوی كارشناسان قرآنی روبه‌رو شد.
«حسين فردی» كه در مسابقات بينالمللی سال گذشته رتبه اول قرائت را از آن خود كرده بود و امسال نيز تلاوت آغازين مراسم افتتاحيه بر عهده‌اش بود در اين باره می‌گويد: از زمانی كه يادم می‌آيد مسابقات بينالمللی ايران در حسينيه ارشاد برگزار می‌شد، در سال 77 برای اولين بار محل برگزاری آن به سالن كنفرانس سران در تهران منتقل شد؛ سالن كنفرانس سران به‌دليل امكانات بسيار خوب و تجهيزات بسيار عالی و با كيفيت، بهترين مكان برای برگزاری مسابقات بينالمللی بود و فضای آن نيز روح خاصی به اين مسابقات می‌بخشيد كه تقريباً حدود 10 سال است كه مسابقات در آن‌جا برگزار می‌شود.
فردی تصريح می‌كند: به‌نظر من اين جابجايی مردم را از پی‌گيری مسابقات بينالمللی دور می‌كند زيرا هيچ مكانی با امكانات سالن اجلاس در تهران برای برگزاری اين مسابقات مناسب‌تر نيست. وی البته برگزاری مسابقات در مشهد را بدون فايده نمی‌داند و معتقد است: برگزاری مسابقات در مشهد با توجه به اينكه همه قاريان شركت‌كننده در مسابقات آرزوی اين را دارند كه به زيارت امام رضا (ع) مشرف شوند و به‌دليل اينكه مشهد يكی از پايگاه‌های قوی و اصلی قرآن كشور است از نقاط قوت محسوب می‌شود.
دكتر «رضا ديانت» حافظ بينالمللی قرآن كريم و از داوران مسابقات قرآنی كشور درباره تغيير مكان مسابقات بينالمللی قرآن می‌گويد: برگزاری مسابقات بينالمللی قرآن در اين سطح وسيع، جريان بزرگی را در محل برگزاری مسابقات ايجاد می‌كند و می‌تواند باعث انتقال اين جريان به شهرهای ديگر نيز شود.
وی با بيان اينكه برگزاری اين رقابت‌ها در جوار حرم امام رضا(ع) فعاليت جديد و فرخنده‌ای است در پاسخ به اين پرسش كه فوايد و معايب انتقال محل برگزاری مسابقات بينالمللی چيست، تصريح می‌كند: به وجود آمدن شرايطی برای مشاهده چنين محافل و مراسم قرآنی برای جوانان شهر و برگزاری مسابقه و قرآنی شدن آنان از مزايای انتقال محل برگزاری مسابقات است و سختی رفت و آمد به شهر زيارتی مشهد از مشكلات پيش‌روی افراد است.
«حبيب مهكام» از داوران مسابقات بينالمللی و از پيشكسوتان قرآنی كشور كه سابقه حضور در هيئت داوری چندين دوره از مسابقات بينالمللی قرآن را در كارنامه خود دارد اما معتقد است مصالح كلی درباره انتقال مسابقات بينالمللی به مشهد به مسئولان برگزاری مسابقات مربوط می‌شود ولی تجربه شخصی من از سال 1362 به بعد نشان داده كه اصولأ هر كاری يك مجموعه شرايط و مختصاتی دارد و درباره مسابقات بينالمللی نيز فكر می‌كنم اقتضا بر اين است كه در پايتخت برگزار شود.
مهكام با اشاره به آيات 141 سوره انعام، 31 سوره اعراف، 151 سوره شعراء و 43 سوره غافر درباره لزوم خودداری از اسراف تاكيد می‌كند: «ممكن است از نظر مسئولان برگزاركننده، مصالح و مقتضياتی برای برگزاری مسابقات بينالمللی در مشهد وجود داشته و امكانات لازم نيز در آن‌جا فراهم شده باشد ولی از نظر اقتصادی و حداقل آن در بخش هزينه هواپيما برای اياب و ذهاب متسابقين و ساير مسئولان، اين جابجايی به صرفه نيست.»
سيد «مرتضی سادات‌فاطمی» استاد پيشكسوت قرآنی و از اعضای هيئت داوری اين دوره از مسابقات نيز می‌گويد: مشهد يكی از پايه‌های قرآنی كشور است و وجود مرقد امام رضا(ع) نيز فضای معنوی را در اين شهر به وجود آورده است، همچنين رسانه‌ها نيز در اين زمينه فعاليت‌های خوبی را می‌توانند انجام دهند.
«سعيد طوسی» قاری بينالمللی جمهوری اسلامی ايران نيز معتقد است: در مجموع تغيير مكان كار بسيار خوب و ارزشمندی است مشروط بر اينكه بعضی مسائل نيز لحاظ شود، زيرا مشكل اصلی اين است كه در جهت كشف استعدادهای خوب و برنامه‌ريزی برای رشد آن‌ها تاكنون كار مطلوب و شايسته‌ای انجام نشده است
«محمد بيستونی» رئيس موسسه تفسير جوان نيز كه به موضع‌گيری‌های نسبتا تند در حوزه فعاليت‌های قرآنی شهره است، برگزاری مسابقات بينالمللی قرآن در مكانی به جز تهران را به دليل عدم دسترسی عموم افراد علاقه‌مند و عدم امكانات خبررسانی مطلوب، نامناسب دانست و افزود: چون در حال حاضر اين امكانات در تهران وجود دارد و چنين توانمندی‌هايی در شهرستا‌ن‌های ديگر وجود ندارد، بهتر است اين مسابقات در تهران برگزار شود.
«عباس سليمی» پيشكسوت مشهور كشور در حوزه قرآنی و مجری مسابقات بينالمللی قرآن كه پس از دو دوره دوری از مجری‌گری در اين مسابقات مجددا دعوت شد نيز می‌گويد: اگرچه تهران يكی از كلان‌شهرهايی است كه جايگاه مخصوص به خود را دارد، ولی فكر می‌كنم برای برگزاری مسابقات بينالمللی قرآن بايد نگاه جهانی داشته باشيم و اسير ديدگاه فردی، قومی و شهری نشويم. سليمی با مثبت ارزيابی كردن برگزاری مسابقات بينالمللی در شهرهای مختلف كشور، اظهار می‌كند: بايد اين حق را به استانهای مختلف بدهيم كه بسياری از همايش‌ها، سمينارها، محافل و مسابقات بينالمللی را برگزار كنند، همين‌طور بايد قرآن را متعلق به جای‌جای كره زمين بدانيم و مسابقات قرآنی را در همه شهرها برگزار كنيم.
به هر روی و فارغ از نكات مثبت و منفی طرح شده، انتقال مكان مسابقات در مجموع نقطه مثبتی است به شرط آنكه دو موضوع در آن رعايت شود، يكی اينكه تنها در بند دو استان و چند استان گير نكند و ديگر آنكه اگر قرار است مسابقات در سال‌های آتی نيز به استانهای ديگر منتقل شود در هر استان حداقل 5 سال باقی بماند البته همه اينها بدون صرفه‌جويی در هزينه هنر چندانی نخواهد بود.
در حالی كه معاون فرهنگی سازمان اوقاف و امور خيريه كيفيت اين دوره از مسابقات را نسبت به سال‌های قبل بهتر عنوان می‌كند و با توجه به در نظر گرفتن شرط سنی 20 تا 40 سال برای متسابقان، از كيفيت بالا و رقابت تنگاتنگ و ارتقاء سطح در رشته قرائت و حفظ اين دوره نسبت به سال‌های قبل خبر می‌دهد خبرنگار ايكنا طی يادداشتی به نقد دو روز ابتدايی اين مسابقات پرداخته و كيفيت آن را پائين می‌داند و در بخشی از اين يادداشت می‌آورد: «ممدو مختار» قاری مالی تبار البته تلاوتی نه به سبك معمول ارائه داد، زيرا اجرای او بيشتر به تلاوت ترتيل شباهت داشت نه تحقيق، قرائت وی به روايت «ورش از نافع» انجام شد و تجويد وی در بسياری موارد اشكالات اساسی داشت.
وی در ادامه می‌نويسد: تلاوت «عثمان ارن» قاری شركت‌كننده از كشور رومانی، ضعف و كيفيت پايين اجرای قرائت شركت‌كنندگان اين دوره از مسابقات را بيشتر نمايان كرد، در حالی كه در مسابقات مالزی كمتر شاهديم كه قاريان اعزامی از كشورها تلاوت حرفه‌ای انجام ندهند، اما نماينده كشور رومانی در رشته قرائت همانند قاری كشور مالی تلاوتی را ترتيل‌گونه انجام داد و از هيچ‌گونه ضابطه و روش لحنی مشخصی پيروی نمی‌كرد. البته اين خبرنگار سطح رقابت‌های حفظ را بسيار بالاتر از قرائت و قابل قبول می‌داند و در مجموع اين گونه قضاوت می‌كند: اما آن‌چه تاكنون از اجراهای قاريان و حافظان شركت‌كننده در بيست و پنجمين دوره مسابقات بينالمللی قرآن ايران می‌توان برداشت كرد اين نكته است كه در اين دوره از رقابت‌ها در رشته قرائت تحقيق قرآن شاهد افت از لحاظ كيفيت تلاوت قراء بوده‌ايم، اما در رشته حفظ شايد بتوان گفت نماينده‌های اعزامی كشورها در رشته حفظ كل قرآن، بهترين و فنی‌ترين حفاظ اين كشورها هستند.
به هر حال به نظر می‌رسد با توجه به حساسيت مسئولان اوقاف برای دعوت از قاريان و حافظان بهتر نسبت به سال‌های گذشته از ديگر كشورها به ويژه با انجام رايزنی با وزارت خارجه و رايزنی‌های فرهنگی ايران در اين كشورها سطح اين دوره از مسايقات از ارتقاء بيشتری برخوردار بود اگرچه نبايد افزايش تعداد كشورهای شركت‌كننده از نزديك به 40 كشور به بيش از 60 كشور را كه به طور طبيعی موجب كاهش سطح مسابقات می‌شود فراموش كرد.
ادامه دارد...
