«هك» به معنای از بين بردن سيستم اطلاعاتی و دادههای سازمانها میتواند به عنوان يك جرم رايانهای كه صدمات آن در فضای واقعی و مجازی جبران ناپذير است، مورد توجه قرار گيرد.
در عين حال بايد در نظر داشت كه همزمان با ورود هر فناوری جديدی به فضای عمومی يك جامعه لزوماً فرهنگ استفاده از آن فناوری كه بيشتر وارداتی نيز هست به درون كشيده نمیشود، چه بهتر كه پيش از اقدام برای فيلترينگ و حركاتی از اين دست با فرهنگسازی درباره شيوه استفاده از اينترنت يا فناوریهای مشابه ضمن اين كه امكان دسترسی همگانی به آن را فراهم میكنيم، كيفيت بهرهبرداری از امكانات شبكهای همانند اينترنت را در كنار كميت بالا ببريم.
از طرفی كنترل اينترنت برای جلوگيری از استفادههای افراطی و انتشار ديدگاههايی بر ضد مصالح ملی از جلمه فرقهها و قوميتهای جدايی طلب يا گروههای فكری متحجری كه مباحثی كهنه همانند خليج مجعول عربی را پس از ساليان دراز بار ديگر با استفاده از فضای آزاد رسانهای روی اينترنت مطرح میكنند ضروری به نظر میرسد.
امروزه با توجه به اينكه ايران يكی از كشورهای برتر در زمينه استفاده از اينترنت و وبلاگنويسی است طبعا درگير پديده hacking نيز خواهد بود.
در گزارش پيش به اين موضوع پرداختيم كه در بسياری از موارد پديده «هك» از موارد بیاخلاقی در فضای مجازی محسوب میشود، اما آيا هك كردن سايتهای بيگانه كه اسلام را مورد هجمه قرار دادهاند نيز يك عمل غيراخلاقی است؟ بنابراين میتوان گفت «نیّت» هكر تعيينكننده اخلاقی يا غيراخلاقی بودن «هك» است.
در ادامه «عيسی جهانگير» كارشناس ارشد جامعهشناسی و تحصيل كرده حوزه در خارج فقه و اصول و مؤلف كتاب كاوش در اينترنت در گفتو گو با خبرگزاری قرآنی، از مورد «open source» به عنوان مثال ياد كرده و گفت: هك كردن و نفوذ كردن به سيستم ديگران با توجه به اعتقاد برخی از دانشمندان كه معتقد به «open source» هستند امری اخلاقی تلقی میشود، در حالیكه از ديد برخی ديگر اينگونه نيست.
كارشناس ارشد جامعهشناسی در توضيح مفهوم «open source» تصريح كرد: زمانی كه بحث شفافيت در فضای مجازی مطرح میشود به اين معناست كه اگر ما برنامه، كتابخانه و يا نرمافزاری داريم و منبع اصلی آن را در اختيار همگان قرار دهيم. ويكیپديا مصداق بارزی برای «open source» است.
وی يادآور شد: اما به نظر من ما اگر از منظر اخلاق به اين موضوع نگاه كنيم نمیتوانيم همه چيز را به بهانه open source بودن توجيه كنيم. انسانها در دنيای مجازی هم دارای مالكيت معنوی هستند. مالكيت معنوی و كپیرايت مفهومی است كه دنيا آن را به رسميت شناختهاست.
وی ادامه داد: شما اگر واقعاً بخواهيد اين مسئله را نقض كنيد به لحاظ اخلاقی كار نادرستی كردهايد. حتی با توجيهاتی چون منفعت جمعی به جای منفعت فردی كه اين فلسفه نيز ريشه در سودگروی اخلاقی دارد.
جهانگير همچنين در ادامه تشريح كرد: بهويژه كه در زمان هك شما مقصودتان از هك نابودی طرف مقابل باشد و مواجهه و مقابله در فضای مجازی با قصد نابودی مسلماً در چارچوب اخلاق نمیگنجد.
اين كارشناس ارشد جامعه شناسی به انطباق مباحث دينی با اين بحث اشاره كرده و گفت: اگر مسئله هك را با مبنايی مانند امر به معروف و نهی از منكر جلو ببريم و با نيت از بين بردن يك فساد در اين فضا باشد ديگر مسئله غير اخلاقی نيست و به لحاظ اخلاق دينی كار ناپسندی انجام ندادهايم.
حجتالاسلام «علی خراسانی»، عضو هئيت علمی مركز فرهنگ و معارف قرآن، با بيان اينكه يكسری از كارهای غير اخلاقی مانند هك، تغيير جنسيت، نفوذ به حريم شخصی، و غيره در فضای مجازی مرسوم شده، عنوان كرد: نمیتوان اين مشكلات را صرفاً به فضای مجازی مرتبط دانست بلكه متأسفانه به شكل سنتی برخورد كردن با آسيبها و ناهنجاریها و تأكيد كردن روی موارد خاص باعث شده از ديگر آسيبها غافل شويم.
«محمد خوشنظر»، مسئول تبيين شبهات كانون گفتمان قرآنی و وبلاگنويس «حكومت اسلامی»، درمورد هك و كپیرايت در فضای مجازی خاطر نشان كرد: هك و كپیرايت تا حدود زيادی به اهداف و نيات افراد بستگی دارد، چون همانطوری كه در فضای واقعی دوست و دشمن وجود دارد در فضای مجازی هم همينطور است و در واقع اين فضا را تبديل به عرصه جنگ كردهاند كه اين موضوع نيازمند آسيبشناسی جدی و اقدامات لازم است.
مسئول تبيين شبهات كانون گفتمان قرآنی، افزود: اما گاهی اوقات هك ضرورت پيدا میكند، همانطوری كه در فضای حقيقی زمانی كسب اطلاعات از دشمن واجب است، هك هم در مواردی لازم و ضروری است البته نيازمند دشمنشناسی دقيق است.
وی تأكيد كرد: اما در مورد كپیرايت بايد گفت كه همه جا بايد رعايت شود و رعايت كپیرايت چه در طرز فكر دينی و چه در طرز فكر غير دينی لازم است.
«علی كريمی»، مدير پايگاه وبلاگنويسان ارزشی، با اشاره به اينكه كپیرايت، هك، تغيير جنسيت و غيره نيز از مصاديق نقض اخلاق در فضای سايبر هستند، اظهار كرد: طبيعی است كه هر فضايی يكسری اصول و قوانينی حاكم است كه كنترلكننده است و فرد را ملزم میكند اصولی را رعايت كند، اما تا زمانيكه اخلاق نباشد نمیتواند مؤثر باشد.
كريمی در رابطه با كپیرايت در فضای مجازی تصريح كرد: ما بايد بيآئيم مكانهايی را برای توليد محتوا دينی در فضای مجازی داشته باشيم زيرا سايتها و وبلاگها به اين نكته توجه نمیكنند كه استفاده از محتواهای توليد شده توسط ديگران بايد با ذكر منبع انجام شود.
وی يادآور شد: برای از بين بردن كپیرايت در فضای مجازی بايد كار فرهنگی شود و با وضع قوانين مختلف نمیتوان اين پديده را در فضای مجازی كمرنگ كرد، زيرا يكی از ويژگیهای فضای مجازی تكثرگرايی و قانونناپذير بودن است.
كريمی افزود: در ايران تعداد وبلاگها بسيار زياد است و به همين دليل بيشتر كپیرايتها در اين محيط انجام میشود و وبلاگها مانند سايتها نيستند و از قانون خاصی پيروی نمیكنند و خودشان را ملزم به رعايت قوانين نمیدانند چون بيشتر بلاگران را قشر جوان تشكيل میدهند كه دوست ندارند محدود باشند و به همين دليل به اينترنت روی آوردهاند.
مدير پايگاه وبلاگنويسان ارزشی درباره هك عنوان كرد: هك سفيد در فضای مجازی بايد توسط كسانی انجام شود كه تخصص اين كار را دارند ولی متأسفانه هك در بين كاربران جوان رايج شده، و بايد به اين نكته توجه كرد كه مصاديق هك در ايران و كشورهای خارجی متفاوت است.
وی ادامه داد: برای مثال هك در كشورهای خارجی به عنوان يك شغل بوده و برای كسب درآمد و انگيزههای مالی انجام میشود اما در ايران بيشتر برای قدرتنمايی و بازی انجام میگيرد.
كريمی با تأكيد بر اينكه هك جرم نيست، اظهار كرد: هك به سه دسته سفيد، خاكستری و سياه تقسيم میشود و هكرهای سفيد جرمی را مرتكب نمیشوند، بلكه هكرهايی كه با انگيزههای شخصی به سايت ادارههای دولتی حمله كرده و آنها را هك میكنند، مجرم هستند.
مدير پايگاه وبلاگنويسان ارزشی خاطر نشان كرد: حتی در هك هم بايد قوانينی تعريف شود، چون در دو سال گذشته مرسوم شده كه دعوت میكنند از كاربران برای هك كردن سايتهای مخالف، بايد تعريف شود كه «مخالف» يعنی چه؟ مخالف با راه و روش ما يا مخالف با اعتقادات ما!
«حرمتالله خانگلزاده»، مدير انجمن عقائد كانون گفتمان قرآن و پاسخگوی قرآنی گروه پاسخ به سؤالات و شبهات قرآنی مركز فرهنگ و معارف قرآن با توجه به اينكه هك و كپیرايت میتواند يكی از مصاديق نقض اخلاق در فضای سايبر باشد، بيان كرد: هك اگر برای مقابله با تهاجمات كفار باشد در صورتی كه جای بحث و گفتوگو و مناظره نباشد استفاده مناسب و مديريت شده از هك لازم است. چون در برخی سايتها و وبلاگها ما شاهد هجمههای فرهنگی، اخلاقی، اعتقادی و غيره عليه جوانان مسلمان هستيم.
وی با اظهار تأسف از اينكه برخی از سرويسدهندههای وبلاگی داخل كشور نيز از آنان حمايت میكنند، تصريح كرد: در اين موارد تنها راه حل هك است چون با توجه به وجود فيلترشكنهای زياد، بايد قبول كنيم كه در زمينه فيلترينگ موفق نخواهيم بود.
خانگلزاده اضافه كرد: اما كپیرايت را كسی نمیتواند در مقوله اخلاق داخل كند و سرسختانه معتقدم حق مؤسساتی كه با مشكلات زياد توليد اثر میكنند بايد محفوظ بوده و دين مبين اسلام نيز همواره بر رعايت امانت تأكيد داشته تا آنجا كه خداوند سبحان در قرآن رعايت امانت را يكی از صفات مؤمنان میداند و میفرمايد: «مؤمنان كسانیاند كه امانتها و پيمان خويش را رعايت میكنند».
«مرجان سهرابی» كارشناس ارشد فقه و حقوق و بلاگر دينی تصريحكرد: هك كردن و كپیرايت در مراحل پيشرفته میتواند نشانگر بیاخلاقی و تلاش افراد برای كسب منفعت از زحمات ديگران و يا ضربه زدن به سايرين باشد.
وی اظهاركرد: اما در جامعه امروز ما هك كردن وبسايتها و يا ساير منابع اطلاعاتی موجود در فضای سايبر يا عدم پايبندی به حقوق معنوی نويسندگان بيشتر جنبه اهمال و يا اقدامات تلافیجويانه و در برخی موارد نيز نشان دادن ميزان توانايی افراد به ديگران است.
وی افزود: پس با اطلاعرسانی به موقع و تبيين موضوع میتوان گامهای مؤثری در جهت ساماندهی و منع افراد از اقدام به اين اعمال برداشت. در اين زمينه اقدامات قانونی و ورود حاكميتها برای تنبيه افراد اقدامكننده و در مجموع سازكارهای قانونی میتواند مؤثر باشد.
او در مورد علت تنبيه افراد اقدام كننده به هك و كپیرايت بيانكرد: بحث پايمال شدن حقوق برخی توسط ديگران مطرح است. اما در ساير موارد و مصاديق بیاخلاقی كه حقی از ديگران تضييع نشده و پای حقوق قانونی افراد به ميان كشيده نمیشود و مسأله شاكی خصوصی مطرح نمیشود نمیتوان با تجويز ورود قانون و مقررات انتظار اصلاح سيستم و حاكم شدن ضوابط اخلاقی بر فضای سايبر را داشت.
«ابوالفضل درخشنده»، محقق، مدرس و نويسنده ادبيات دفاع مقدس درباره هك و كپیرايت بهعنوان مصاديق نقض اخلاق در فضای سايبر، متذكر شد: متأسفانه برخی سودجو با تبليغات گمراهكننده سعی در فروش محصولات خود دارند و در اين زمينه تبليغات اغوا گرايانهای را نيز در نت مطرح میكنند.
وی تأكيد كرد: بايد كاربران اينترنتی باور كنند بهرمندی و آگاهی از علم هك نبايد باعث سوء استفاده آنان شود، زيرا سايت يا وبلاگ يك فرد به مانند شخصيت و وجود يك فرد در دنيای مجازی مطرح است. اگر فردی از اين علم و آگاهی سوء استفاده كند، درست به مانند اين است كه جان يك فرد را گرفتهاست.
درخشنده اضافه كرد: در حقيقت از بين بردن يك وبلاگ يا سايت مساوی است با از بين بردن يك تفكر و انديشه. سوء استفاده از اين علم مضر است و منجر به تجاوز به حريم شخصی افراد میشود. ولو آنكه توجيه منطقی هم وجود داشته باشد. عالمان اين علم بايد از علم خود تنها در جهت اهداف عاليه نظام مقدس جمهوری اسلامی استفاده كنند. آن هم با اذن فردی مجتهد و نه هر كسی.
اين نويسنده ادبيات دفاع مقدس با بيان اينكه كپی كردن هم نوعی سرغت ادبی است و نشان از ضعف اخلاقی فرد دارد، بيان كرد: فردی كه حلال و حرام را درك میكند، قطعاً میداند كه نتيجه زحمت يك نفر را نبايد به اين سادگی كپی كرد و آن را به اسم خود و يا برای مطامع خود مورد بهرهبرداری قرار دهد.
«محمدرضا فخری»، مدير سرويسدهنده پارسیبلاگ و دفتر توسعه وبلاگ دينی در ادامه درباره اخلاقهای نادرستی مانند هك و كپیرايت كه بهصورت روال در فضای مجازی درآمده، اضافه كرد: بايد يكسری كارهای قانونی انجام شود كه متأسفانه در انجام اين روند خيلی كند پيش رفتهايم، و از وضعيت امور حقوقی امور IT مطلع نيستيم.
وی متذكر شد: خود افراد هم بايد بدانند كه هك كردن وبلاگ، سايت يا آی دی يك شخص مانند اين است كه در فضای واقعی در خانه شخصی را باز كنيد و بدون اجازه وارد حريم خصوصیاش بشويد و با سرقت و دزدی و تعرض به حريم شخصی تفاوتی ندارد فقط شيوه آن متفاوت است. برای اين موضوع اخلاق جديدی تعريف نمیشود و شكل قانونی و قضايیاش هم همان دزدی اشت اما شكل دزدی فرق كردهاست.
حجتالاسلام «محمدمهدی نمازی»، سردبير فصلنامه تخصصی رهآورد نور، درباره ارزيابی خودش از اين دو موضوع، بيان كرد: مسلم است كه «هك» از مصاديق سرقت، ورود غيرمجاز به حريم ديگران و تصرف در ملك ديگران است كه در اسلام ملك و مال مسلمانان و اهل ذمه و كافر غيرحربی محترم است و رعايت حقوق معنوی ديگران و حفظ كپیرايت شرعاً و قانوناً لازم و ضروری است. بديهی است عدم رعايت اين موارد از ديدگاه دين مبين اسلام بالاتر از نقض اخلاق تلقی شده و در حوزه جرم ارزيابی میشود.
«علیرضا تندرو صالح»، مسئول وبسايت شيعی چهارده معصوم، تصريح كرد: «هك» مثل جنگ است در مواقعی واقعاً واجب به نظر میرسد، هنگامی كه سايتی معنويت جوان را در دست میگيرد و او را به كجرویهای جنسی میكشاند بايد هك شود اما كپیرايت برای گسترش دين خوب است، حتی اگر تجاری باشد اما بايد حال توليدكننده در نظر گرفته شود.
«بهمن هدايتی»، بلاگر «كلاشينـكـف دیـجيتال»، افزود: مهمترين تهديدی كه در حوزه اخلاق در فضای ساير وجود دارد بحث حريم خصوصی است. وجود پديده هك و كپیرايت در فضای سايبر جزو بداخلاقیهايی است كه وجود دارد اما به مرور و با گذشت زمان بنيانهای اخلاقی در فضای ساير تقويت خواهندشد و نظم خواهند يافت.
«عليرضا شيرازی»، مدير سرويسدهنده بلاگفا، اظهار كرد: اولاً بايد ديد هك در فضای مجازی يك عمل غيراخلاقی است يا نه؟ من خودم شخصاً مخالف هك كردن هستم اما در بسياری از موارد در داخل و خارج كشور از هك بهعنوان يك بداخلاقی اينترنتی ياد نمیشود.
وی با بيان اينكه اگر ما واقعاً هك را بهعنوان نقض حريم شخصی افراد بدانيم، نبايد در مواردی از آن به عنوان عمل اخلاقی ياد كنيم، عنوان كرد: برای مثال اگر يك ايرانی مسلمان سايت يك غير ايرانی يا رژيم صهيونيستی را هك بكند بسيار تشويق شده و حتی خبرگزاریهای رسمی نيز خبرش را انتشار میدهند و اين متناقض با برداشتی است كه ما در فضای مجازيمان از هك داريم.
مدير بلاگفا اضافه كرد: بدين ترتيب همه ما از مفهوم هك يك چارچوب نسبی داريم، و از طرفی ديگر هكرها هم يك بحث اخلاقی دارند و معتقدند كه تا وقتی هك نباشد امنيت افزايش پيدا نخواهد كرد و اگر اين هك ادامه پيدا كند در نهايت باعث ارتقاء امنيت كاربران خواهدشد و همين موضوع میتواند بهانهای باشد برای سوء استفاده و توجيه هكرها.
«ناهيد رامپناهی»، مدير مركز اطلاعات و آمار زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی و مؤسس سايت شبكه اطلاعرسانی جهانی زنان مسلمان، در ادامه يادآور شد: متأسفانه بحث كپیرايت نيز از نرمافزارها بحثی كاملاً عادی و پيش پاافتاده است. اصلاً شايد بتوان گفت كپیبرداری از محتوای نرمافزارها، شكل كاملاً عادی و عام پيدا كرده و قبح آن از بين رفتهاست.
وی در ادامه گفت: بحث كپیرايت، هك، سرقتهای اطلاعاتی، سوءاستفادههای اقتصادی و غيره مسائلی است كه برای مقابله با آن در تمامی كشورها اهرم كنترلی پيش بينیشده و به شدت با آن برخورد میشود و منحصر به جامعه اسلامی نيست و از ديد هر انسان سالم و سليم نفسی به عنوان حركتهای معقول و پسنديده شناخته نمیشود.
دكتر «سيدرضا نقيبالسادات»، عضو هيئت علمی دانشگاه علامه طباطبايی، با اشاره به اينكه قوانينی مثل هك و كپیرايت، در فضای مجازی متأسفانه در مقررات بينالمللی تابع مقررات حقوق مؤلفان نيست عنوان كرد: اين امر زمينه را برای بهرهبرداری منفی برخی از افراد سودجو فراهم كردهاست، تا آثارديگران را بدون رعايت حقوق آنها به نفع خود مصادره كنند؛ اما اگر رعايت اخلاق را جز قوانين نانوشته بدانيم، قطعاً افراد پايبند آن به حق ثبت آثار ديگران و زحماتشان احترام میگذارند و دسترنج آنها را ضايع نمیكنند.
«حبيب راثی تهرانی»، دانشجوی كارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبايی، در ادامه افزود: اجرای قانون كپیرايت و هك يكی از مصاديق بارز اخلاق است و رعايت آن چيزی جز رضايت خاطر توليدكنندگان و دست اندركاران آن را در پی ندارد.
«اعظم دهصوفيانی»، دانشجوی كارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبايی، در توضيح اينك آيا هك و كپیرايت میتواند يكی از مصاديق عدم رعايت اخلاق در فضای سايبر باشد افزود: هك كردن از جانب تمامی افراد و كشورها مردود شناخته شدهاست، اما از آنجايی كه ما اين حق را در فضای واقعی از جمله در مورد نقل از كتابها رعايت نمیكنيم، نمیتوان انتظار داشت كه اين حق در فضای مجازی رعايت شود.
دكتر «حميد ضيائیپرور»، مؤلف كتاب «جنگ نرم» و مدرس دانشگاه، بيان كرد: به نظر من بحث كپیرايت از هك متفاوت است، من كپیرايت و عدم رعايت حقوق مؤلفان و توليدكنندگان محتوا در فضای مجازی را قطعاً يكی از مصاديق بیاخلاقی میدانم.
وی توضيح داد: در حقيقت زمانی كه كسی مطلبی را نقل قول میكند يا آن را برمیدارد و ذكر منبع نداشته باشد و با اجازه مؤلف نباشد قطعاً يك ضرر و آسيب است و همانطوری كه در دنيای واقعی اين عمل سرقت ادبی محسوب میشود در فضای مجازی نيز به همين ترتيب است.
ضيائیپرور يادآور شد: به نظر میرسد كه ما تا رسيدن به آن نقطه آرمانی حفظ حقوق مؤلفان خيلی فاصله داريم و متأسفانه قوانينی هم در اين زمينه وجود ندارد هر كسی هر كاری هم كه بكند صرفاً با شرايط فضای مجازی میشود با او برخورد كرد، مثلاً اينكه اسم طرف را ذكر كرد، افشاگری كرد، نقد كرد و يا بلاگرها از وی انتقاد كنند، در همين حد قابل بررسی است و هيچ قانونی وجود ندارد كه پيگير اين مسئله باشد.
اين كارشناس ارتباطات افزود: اما مسئله هك متفاوت است، به اين دليل كه هكرهای ايدئولوژيك میتوانند زير يك شاخهای از مباحث سياسی، دينی و ... فعاليت داشته باشند و اين هكرها برای رسيدن به يك آرمان هك میكنند.
اين مدرس دانشگاه اظهار كرد: مثلاً فرض كنيد كه هكرهای اسلامی يك سايت توهين كننده به مقدسات و بزرگان دينی ما را هك میكنند كه به نظر من كار غيراخلاقی نيست و من هم اگر میتوانستم اين سايتها را هك میكردم. شايد اين هك از نظر غربیها يك كار غيرقانونی باشد.
وی بيان كرد: به نظر من در بعضی از موارد میتوان هك كرد، اما در بعضی موارد هم شايد كاربران از يك گرايش سياسی خوششان نمیآيد و يا يك ديدگاه مخالف میبينند و سايتش را هك میكنند، مصداق بارز اين موضوع فشاری است كه اخيراً گروه جهاد مجازی روی بلاگفا دارند كه سعی دارند يك بخشی از گرايشهای سياسی خاص اين سرويسدهنده را حذف كنند.
ضيائیپرور اضافه كرد: اگر چه گروه جهاد مجازی ادعا میكنند كه قصد هك كردن يكسری سايتهای مبتذل را دارند كه در اين صورت كارشان يك بیاخلاقی مجازی نيست، اما اگر هدفشان اين است كه يكسری وبلاگها با گرايش خاص سياسی را هك كنند اين به نظر من جزء مصاديق بیاخلاقی است.
اين كارشناس ارتباطات تصريح كرد: در حقيقت يك شاخه هكر رسمی داريم كه در سازمانها، ارتشها، تشكلهای و دستگاههای مختلف فعاليت میكنند و اين شكل حرفهای كار است و میتوانند جزء ارتش نظامی تلقی میشوند. برای مثال در جنگ آمريكا با عراق بيش از هزار هكر در خدمت پنتاگون قرار گرفت تا سايتهای مخالف جنگ را هك كنند. كه اين گروه را میتوان از مصاديق هكرهای غيراخلاقی در نظر گرفت.
«مهدی شوندی»، دانشجوی كارشناسی ارشد ارتباطات دانشگاه سوره در ارزيابی خود از اينكه هك و كپی رايت میتواند يكی از مصاديق رعايت اخلاق در فضای سايبر باشد، بيان كرد: همانطور كه ذكر شد، يكی از مصاديق رعايت اخلاق در فضای مجازی رعايت حقوق توليدكنندگان اطلاعات توسط كاربران است. رعايت اين موضوع از ذكر منبع در استفاده از اطلاعات تا پرداخت هزينه تمام شده جهت خريد اطلاعات را شامل میشود. رعايت اين حقوق متقابل مستلزم ترويج و نهادينه شدن يك فرهنگ با تكيه بر تملك اطلاعات توسط توليدكنندگان آن در تكتك كاربران فضای مجازی است.
حجتالاسلام «محمدهاشم نعمتالهی»، مدير انجمن وبلاگنويسان قرآنی مخالفت كامل خود با پديده هك را اعلام و بيان كرد: هك درمان نيست، به جای هك كردن سايتها يا وبلاگهای افراد بايد آنها را در وضعيت چالشی قرار دهيم و با گفتمان به آنها حمله كنيم.
وی افزود: حمله گفتمانی به اين صورت است كه در مرحله اول به شبهات فرد خاطی پاسخ دهيم و در مرحله دوم برايش شبهه ايجاد كنيم تا به دنبال پاسخگويی به شبهات ايجاد شدهاش بگردد.
درست است كه فضای تكثرگرای اينترنت مانع از نگاه حذفی میشود، اما ما نبايد غافل بنشينيم و اگر سايت معاندی وجود داشت، با توجه به عملكرد آن میتوانيم آن را حذف كنيم. در بحث كثرتگرايی اگرچه نگاه چند صدايی وجود دارد، اما نگاه تخريبگرايانه نيز نبايد وجود داشتهباشد.
بنابراين ما اگر به ارزشهای دينی و اخلاقی پايبند هستيم، بايد در برابر اين نوع فعاليتها بايستيم. ما بايد رهبران مذهبی را در اين مسئله توجيه كنيم، تا از قافله عقب نمانيم. بحثی كه وجود دارد اين است كه بين خود كسانی هم كه در اين زمينه كار میكنند، ارتباط وجود ندارد و اگر ارتباطی هم وجود داشته، صميمی نيست.
فعاليتهای ما بايد به گونهای باشد كه ارزشهای دينی تحكيم شده و مورد هجمه قرار نگيرد. نظارت بر اين سازمان و وجود اعضای جديد در آن میتواند به نوعی جهاد محسوب شود، در كنار اين مديريت نيز بايد سربازان فداكاری باشند، تا در زمانی كه به اين نتيجه رسيديم كه ديگر نمیتوان گفتوگو كرد، از نگاه حذفی استفاده كنيم. البته اين فعاليتها هم بايد تحت نظارت باشد.
متأسفانه امروزه بحث جوانمردی در وب از بين رفتهاست. در اين فضا يا محكوم میشويد يا میخواهند شما را به طرف خودشان بكشند. ما بايد آسيبشناسی كنيم و اين كار را توسط متخصصان دينی انجام دهيم. مسئولين و رهبران در اين زمينه كار میكنند. ما بايد منبر دوم را در فضای مجازی ايجاد كنيم. روحانيت بايد در اين فضا فعال شود.
رهبران فكری و سازمانهايی كه در اين زمينه دغدغه فكری دارند، بايد در اين جنگ وارد كار شوند. بايد بگويند كه وضع موجودچيست؟ وضع مطلوب و آينده نيز به چه صورت است؟وی ادامه داد: افراد فعال در اين زمينه بايد رهبران مذهبی، دولت و مجلس را متقاعد كنند و راه واقعی را به آنها نشان دهند.(درزبان رستمی، 386 )