چگونگی استفاده از اصول معماری اسلامی در شهرسازی امروز / 22
پيوند مراكز اجرايی و آكادميك برای رسيدن به شهری اسلامی ضروری است
گروه هنر:برای رسيدن به شهری كه بر پايه مفاهيم اسلامی بنا شده باشد، بايد بين مجامع آكادميك و مسئوليت‌های اجرايی كه اينك جدای از هم‌اند، پيوندی محكم و كاربردی ايجاد شود تا علم در گوشه دانشگاه‌ها بايگانی نشود و شهر اسلامی بر اساس دانش متحقق شود.
«محمد امينيان» كارشناس ارشد مرمت آثار باستانی در قسمت‌‌های پيشين گفت‌وگوی خود با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) به بررسی نقش حكومت در معماری و شهرسازی و نقش وقف در معماری و شهرسازی اسلامی با درنظر داشتن «مجموعه‌های ابواب‌البری» پرداخت. علل نابسامانی شهرسازی امروز و چگونگی استفاده از اصول معماری اسلامی در شهرسازی امروز را در قسمت پايانی اين گفت‌وگو از نظر می‌گذرانيد.
امنيان درباره علل ناكارآمدی سنت حسنه وقف در فرهنگ معماری و شهرسازی امروز گفت: ما در تمام عرصه‌های فرهنگی دچار مشكل هستيم و تنها به فرهنگ وقف منحصر نمی‌شود. به نظر من دليل اين نابسامانی اين است كه ما اخلاق حرفه‌ای‌مان را در عرصه‌های سياست، حكومت و تصميم‌گيری‌های علمی از دست داده‌ايم، اگر اخلاق حرفه‌ای خود را از دست نمی‌داديم امروز به اينجا نمی‌رسيديم. دروغ را می‌گوييم سياست، تقليد را می‌گوييم معماری. اگر فرهنگ درست شود اين مشكلات هم درست می‌شود.
امينيان در توضيح اين كه چگونه می‌توان فرهنگ را درست كرد، گفت: فرهنگ اين‌گونه درست می‌شود كه به طور مثال وقتی من از شهری ديگر به شيراز می‌آيم، ببينم شيراز چه چيز خوبی دارد كه بتوانم آن را ارايه كنم يعنی يك نگاه كاوشگرانه علمی و بدون تعصب داشته باشم. از ديگر سو، اگر من شيرازی هستم و كس ديگری به شيراز می‌آيد رفتاری نشان ندهم كه او از من زده شود بلكه كاری كنم كه او به خوبی‌های شيراز جذب شود. اگر اين شهر بدی هم دارد عيبی ندارد آن را در كنار خوبی‌هايش بازگو كنيم چرا كه عيب از ما است.
اين مرمت‌كار آثار باستانی در توضيح مطلب فوق گفت: مثلاً باغسازی شيراز را دو گونه می‌توان تفسير كرد: تفسير اول اين است كه چون نحوه باغسازی در شيراز انواع گوناگونی دارد پس شيراز صاحب سبك معماری خاصی نيست ولی از نگاهی ديگر می‌توان گفت اين انسان‌ها چقدر متفكر بودند كه در شرايط مختلفی در يك دوره با توجه به اقليم، زمين و ميزان آبی كه دارد، تفكرات متنوعی را در معماری متبلور كردند و فرهنگی را به وجود آوردند كه در اين معماری، رابطه زندگی مصنوع در طبيعتی زيبا حل شده است. اگر ما اين‌گونه نگاه كنيم مشكلات حل می‌شود.
مدرس دانشگاه هنر اسلامی تبريز ادامه داد: در مورد وقف نيز همين‌طور است. امروز همه واهمه دارند وقف كنند چون اعتماد وجود ندارد. بخاطر اين كه در كشورمان فرهنگ وقف را نداريم. وقتی در يك امامزاده‌ای كه ماهی 5 ميليون تومان درآمد دارد و نتيجه اين درآمد را مشاهده نمی‌كنيد، چگونه می‌توانيد اعتماد كرده و در ضريح آن امامزاده پول بيندازيد؟ اگر به ضريح امامزاده‌ای مبلغی می‌اندازيد اين كار را يا از روی اعتقاد انجام می‌دهيد يا به خاطر مد است (اين كه همه اين كار را می‌كنند) و يا از اين می‌ترسيد كه اگر اين كار را نكنيد دعايتان مستجاب نمی‌شود.
وی ادامه داد: ما می‌توانيم اين اعتقادات زيبای مردم را در راه فرهنگ و برای جامعه مثبت كنيم در صورتی كه مديريت داشته باشيم درست مثل دوران غازان‌خان. امروز هم می‌توانيم مانند همان زمان مديريت كنيم ولی اول بايد خودمان را درست كنيم. اگر فرهنگمان را درست كنيم همه چيز درست می‌شود.
در اين قسمت از مصاحبه خبرنگار ما مطرح كرد: بحث ما اين است كه چطور می‌شود معماری و شهرسازی گذشته را در زمان حال پياده كرد البته با توجه به اقتضائات امروز و با در نظرگرفتن اين نكته كه نمی‌توان نسخه واحدی برای كل جامعه ايران پيچيد چون هر خطه ايران بايد يك معماری متناسب با اقليم و فرهنگ خود در سايه يك تفكر بزرگ‌تر به نام فرهنگ ايرانی اسلامی داشته باشد.
امينيان در مقام پاسخ عنوان كرد: بايد معماری و شهرسازی خود را بهسازی كنيم. ما می‌گوييم شهرسازی تهران خوب نيست ولی شايد كارهای بعدی ما اين شهر را خراب كرده ولی ما انسان زنده هستيم و می‌توانيم آن را بهسازی كنيم.
در اين قسمت از مصاحبه خبرنگار ما مطرح كرد: با توجه به اين كه يكی از علل نابسامانی شهرسازی تهران اين است كه مكتب تهران در زمان قاجار شديداً متاثر از معماری اروپا است كه تلفيق ناميمونی را پديد آورده و درنهايت اين شكل از معماری تهران به شهرهای ديگر سرايت كرده، چگونه می‌توان شهرسازی و معماری امروز را بهسازی كرد؟
وی در مقام پاسخ عنوان كرد: بايد سمينارها و همايش‌های معماری و شهرسازی بيشتر شود و در اين همايش‌ها مسئولان اجرايی شركت داشته باشند كه اين اتفاق كمتر می‌افتد. مثلاً در همايش مكتب شيراز فقط در روز افتتاحيه استاندار شيراز آمد و در سمينارها و مقالاتی كه ارايه شد هيچ يك از مسئولان شيراز حضور نداشتند. اين مسئولان بايد در همايش‌ها شركت داشته باشند چون شهر خود را بهتر می‌شناسند و می‌توانند بفهمند كه چه تفكری در گذشته پشت اين معماری بوده كه شيراز را تبديل به شهر گل و بلبل كرده است.
امينيان تصريح كرد: شايد بسياری از دانشجويان امروز، استادان برجسته فردا شوند ولی اين دانشجو بايد فردا با مسئول و كارشناسان شهرداری كه هيچ سررشته‌ای از معماری و شهرسازی و باغسازی شيراز ندارند، سروكله بزند و از آنجايی كه مسئولان با اصول معماری و شهرسازی آشنايی ندارند و فرهنگ معماری را نمی‌شناسند شايد به او بگويند كه ديوارهای باغ را برداريد و چند مغازه هم درون آن بسازيد و ما امروزه ناآشنايی با فرهنگ گذشته را در شهرسازی می‌بينيم و مشاهده می‌كنيم كه امروزه قاعده‌های شهری ديده نمی‌شود و مثلاً آپارتمان‌های بدون پاركينگ ساخته می‌شود.
امينيان در پايان گفت‌وگوی خود به ارايه آخرين راهكار خود پرداخت و گفت: يكی از راه‌های درست كردن فرهنگ اين است كه ما در اتفاقات جاری دور و بر خود شركت كنيم. همچنين بين مجامع آكادميك و مسئوليت‌های اجرايی كه دو شق كاملاً متفاوت هستند، پيوند ايجاد كنيم و اين‌گونه نباشد كه علم ما در گوشه دانشگاه‌ها بايگانی شود.
امنيان درباره علل ناكارآمدی سنت حسنه وقف در فرهنگ معماری و شهرسازی امروز گفت: ما در تمام عرصه‌های فرهنگی دچار مشكل هستيم و تنها به فرهنگ وقف منحصر نمی‌شود. به نظر من دليل اين نابسامانی اين است كه ما اخلاق حرفه‌ای‌مان را در عرصه‌های سياست، حكومت و تصميم‌گيری‌های علمی از دست داده‌ايم، اگر اخلاق حرفه‌ای خود را از دست نمی‌داديم امروز به اينجا نمی‌رسيديم. دروغ را می‌گوييم سياست، تقليد را می‌گوييم معماری. اگر فرهنگ درست شود اين مشكلات هم درست می‌شود.
امينيان در توضيح اين كه چگونه می‌توان فرهنگ را درست كرد، گفت: فرهنگ اين‌گونه درست می‌شود كه به طور مثال وقتی من از شهری ديگر به شيراز می‌آيم، ببينم شيراز چه چيز خوبی دارد كه بتوانم آن را ارايه كنم يعنی يك نگاه كاوشگرانه علمی و بدون تعصب داشته باشم. از ديگر سو، اگر من شيرازی هستم و كس ديگری به شيراز می‌آيد رفتاری نشان ندهم كه او از من زده شود بلكه كاری كنم كه او به خوبی‌های شيراز جذب شود. اگر اين شهر بدی هم دارد عيبی ندارد آن را در كنار خوبی‌هايش بازگو كنيم چرا كه عيب از ما است.
اين مرمت‌كار آثار باستانی در توضيح مطلب فوق گفت: مثلاً باغسازی شيراز را دو گونه می‌توان تفسير كرد: تفسير اول اين است كه چون نحوه باغسازی در شيراز انواع گوناگونی دارد پس شيراز صاحب سبك معماری خاصی نيست ولی از نگاهی ديگر می‌توان گفت اين انسان‌ها چقدر متفكر بودند كه در شرايط مختلفی در يك دوره با توجه به اقليم، زمين و ميزان آبی كه دارد، تفكرات متنوعی را در معماری متبلور كردند و فرهنگی را به وجود آوردند كه در اين معماری، رابطه زندگی مصنوع در طبيعتی زيبا حل شده است. اگر ما اين‌گونه نگاه كنيم مشكلات حل می‌شود.
مدرس دانشگاه هنر اسلامی تبريز ادامه داد: در مورد وقف نيز همين‌طور است. امروز همه واهمه دارند وقف كنند چون اعتماد وجود ندارد. بخاطر اين كه در كشورمان فرهنگ وقف را نداريم. وقتی در يك امامزاده‌ای كه ماهی 5 ميليون تومان درآمد دارد و نتيجه اين درآمد را مشاهده نمی‌كنيد، چگونه می‌توانيد اعتماد كرده و در ضريح آن امامزاده پول بيندازيد؟ اگر به ضريح امامزاده‌ای مبلغی می‌اندازيد اين كار را يا از روی اعتقاد انجام می‌دهيد يا به خاطر مد است (اين كه همه اين كار را می‌كنند) و يا از اين می‌ترسيد كه اگر اين كار را نكنيد دعايتان مستجاب نمی‌شود.
وی ادامه داد: ما می‌توانيم اين اعتقادات زيبای مردم را در راه فرهنگ و برای جامعه مثبت كنيم در صورتی كه مديريت داشته باشيم درست مثل دوران غازان‌خان. امروز هم می‌توانيم مانند همان زمان مديريت كنيم ولی اول بايد خودمان را درست كنيم. اگر فرهنگمان را درست كنيم همه چيز درست می‌شود.
در اين قسمت از مصاحبه خبرنگار ما مطرح كرد: بحث ما اين است كه چطور می‌شود معماری و شهرسازی گذشته را در زمان حال پياده كرد البته با توجه به اقتضائات امروز و با در نظرگرفتن اين نكته كه نمی‌توان نسخه واحدی برای كل جامعه ايران پيچيد چون هر خطه ايران بايد يك معماری متناسب با اقليم و فرهنگ خود در سايه يك تفكر بزرگ‌تر به نام فرهنگ ايرانی اسلامی داشته باشد.
امينيان در مقام پاسخ عنوان كرد: بايد معماری و شهرسازی خود را بهسازی كنيم. ما می‌گوييم شهرسازی تهران خوب نيست ولی شايد كارهای بعدی ما اين شهر را خراب كرده ولی ما انسان زنده هستيم و می‌توانيم آن را بهسازی كنيم.
در اين قسمت از مصاحبه خبرنگار ما مطرح كرد: با توجه به اين كه يكی از علل نابسامانی شهرسازی تهران اين است كه مكتب تهران در زمان قاجار شديداً متاثر از معماری اروپا است كه تلفيق ناميمونی را پديد آورده و درنهايت اين شكل از معماری تهران به شهرهای ديگر سرايت كرده، چگونه می‌توان شهرسازی و معماری امروز را بهسازی كرد؟
وی در مقام پاسخ عنوان كرد: بايد سمينارها و همايش‌های معماری و شهرسازی بيشتر شود و در اين همايش‌ها مسئولان اجرايی شركت داشته باشند كه اين اتفاق كمتر می‌افتد. مثلاً در همايش مكتب شيراز فقط در روز افتتاحيه استاندار شيراز آمد و در سمينارها و مقالاتی كه ارايه شد هيچ يك از مسئولان شيراز حضور نداشتند. اين مسئولان بايد در همايش‌ها شركت داشته باشند چون شهر خود را بهتر می‌شناسند و می‌توانند بفهمند كه چه تفكری در گذشته پشت اين معماری بوده كه شيراز را تبديل به شهر گل و بلبل كرده است.
امينيان تصريح كرد: شايد بسياری از دانشجويان امروز، استادان برجسته فردا شوند ولی اين دانشجو بايد فردا با مسئول و كارشناسان شهرداری كه هيچ سررشته‌ای از معماری و شهرسازی و باغسازی شيراز ندارند، سروكله بزند و از آنجايی كه مسئولان با اصول معماری و شهرسازی آشنايی ندارند و فرهنگ معماری را نمی‌شناسند شايد به او بگويند كه ديوارهای باغ را برداريد و چند مغازه هم درون آن بسازيد و ما امروزه ناآشنايی با فرهنگ گذشته را در شهرسازی می‌بينيم و مشاهده می‌كنيم كه امروزه قاعده‌های شهری ديده نمی‌شود و مثلاً آپارتمان‌های بدون پاركينگ ساخته می‌شود.
امينيان در پايان گفت‌وگوی خود به ارايه آخرين راهكار خود پرداخت و گفت: يكی از راه‌های درست كردن فرهنگ اين است كه ما در اتفاقات جاری دور و بر خود شركت كنيم. همچنين بين مجامع آكادميك و مسئوليت‌های اجرايی كه دو شق كاملاً متفاوت هستند، پيوند ايجاد كنيم و اين‌گونه نباشد كه علم ما در گوشه دانشگاه‌ها بايگانی شود.
