«عيسی جهانگير»، مدير گروه زبان و فرهنگ انگليسی جامعةالمصطفی(ص) العالمية و كارشناس فضای مجازی، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، با بيان اينكه تعامل و مخاطبمحوری در رايانه و محصولات رايانهای امكانپذير است، گفت: رايانه و محصولات آن میتواند شامل سايت، وبلاگ يا نرمافزار باشد، در اين ميان برخی تعامل مخاطب با رايانه را در بازخورد او از اين ابزار يا محصولات آن میدانند.
وی ادامه داد: بنابراين وقتی كاربر با نرمافزار كار میكند در ارتباط با رايانه و يا محصول آن است و به وسيله بازخورد با رايانه تعامل دارد، در فضای سايبر، تعامل؛ كنش متقابل بين دو عامل هوشمند از طريق فضای رايانهای است، بدين معنی كه دو انسان از طريق رايانه با يكديگر ارتباط دارند و شبكههای رايانهای صرفاً ميانجی بين اين رابطه هستند.
وی اضافه كرد: فضای سايبر تنها اينترنت نيست اگرچه اينترنت بارزترين وجه فضای سايبر است و بايد گفت حيات فضای سايبر به تعاملی بودن آن است، اگر در اين فضا تعامل وجود نداشته اشد ديگر اين فضا، فضای زندهای نخواهد بود.
جهانگير با ارائه مدلی به تعاملسنجی و مخاطبمحوری در فضای سايبر پرداخت و تصريح كرد: در اين مدل حدود 20 شاخص برای كاربرمداری و مخاطبمحوری فضای سايبر اعم از اينترنت و نرمافزار ارائه شده است و هر نرمافزار آنلاين بايد اين شاخصها را داشته باشد.
وی افزود: چند نوع تعامل در فضای سايبر وجود دارد؛ تعامل بين مسئولان و كاربران سايت، تعامل بين كاربران با كاربران ديگر، تعامل كاربران با اطلاعات و محتوای سايت و تعامل سايت با سايتهای ديگر؛ بنابراين چهار نوع تعامل در اين فضا وجود دارد كه در هر نوع میتوان از شاخصهای مختلفی نام برد.
وی يادآور شد: در نوع اول میتوان از امكاناتی چون تالار گفتمان، انجمن، تماس تلفنی، پست الكترونيك و... استفاده كرد، همچنين در ارتباط كاربران با كاربران نيز میتوان از امكان كامنتگذاری، چت، امكان عضوگيری و شخصی سازی اطلاعات نام برد.
وی ادامه داد: در ارتباط كاربران با سايت، ساختار تعاملی آن بسيار مهم است؛ كاربران بايد بتوانند با محتوای سايت ارتباط برقرار كنند، بسياری میگويند سايت بايد پويا باشد نه ايستا، اما پويا بودن؛ يعنی چه؟
جهانگير متذكر شد: نگاه سنتی به متن، فضای سايبری قرآنی را غير تعاملی میكند؛ بنابراين تعاملی بودن يا چند سويه بودن ارتباط بايد در ساختار، محتوا و متن سايت گنجانده شود و در امتداد جامعه قرار گيرد، سايت بايد از متنمحوری بيرون آمده و به سمت اجتماعمحوری حركت كند.
وی تصريح كرد: كاربر بايد بتواند در توليد محتوا و ايجاد اطلاعات در سايت مشاركت داشته باشد؛ مانند آنچه كه در نرمافزارهای متن باز اتفاق میافتد.
اين كارشناس فضای مجازی در ادامه اظهار كرد: همچنين اطلاعات سايتها بايد با مخاطبان هدفش سازگاری داشته باشد، همچنين ساختار ظاهری و گرافيكی سايت بايد با قرآندوستان هماهنگی داشته باشد و از ملاكهای زيبا شناسانه و معماری سايت در اين حوزه استفاده شود، اگر سايت بخواهد بعد جهانی داشته باشد بايد ديد از چه عناصر تصويری استفاده كرده كه اين امر نيازمند استفاده از متخصصان است.
وی نقشه سايت، راهنمای سايت، گونههای مختلف دسترسی به اطلاعات و سهولت دسترسی به سايت را از ديگر امكانات تعاملی در سايتهای قرآنی دانست و اضافه كرد: اين شاخصها میتواند در ارتباط كاربر با سايت تأثيرگذار باشد.
وی با انتقاد از ارتباط كم سايتهای قرآنی با يكديگر گفت: متأسفانه سايتها ارتباط كمی با هم دارند، در فضای وب، سايتهای قرآنی زيادی داريم، ولی ارتباط و تبادل اطلاعاتی ندارند؛ بنابراين اين ارتباط را بايد اين سايتها ايجاد كرده و در توليد محتوا مشاركت كرده و حتی اتحاديه بزرگ سايبری در حوزه قرآن را تشكيل دهند.
جهانگير در ارزيابی خود از فضای نرمافزاری آنلاين قرآنی گفت: متأسفانه در سايتهای اسلامی پراكندگی زيادی وجود دارد و همه نوع اطلاعات در آن ارائه میشود، سايتهايی كه حوزه كار خود را به قرآن و علوم قرآنی محدود و تخصصی كردهاند بهتر عمل میكنند.
وی افزود: میتوان مخاطبمحوری را در اين حوزه اعمال كرد و بر همين اساس عمل كرد، اما متأسفانه سايتها همچنان متنمحور هستند و از همه ظرفيتهای فضای سايبر استفاده نكردهاند.