واكاوی ترجمه‌های قرآن به زبان‌های خارجی/55
گفتمان غيردينی بر بيشتر ترجمه‌های ژاپنی موجود از قرآن سايه انداخته است
گروه بين‌الملل: مترجم نخستين ترجمه ژاپنی قرآن كريم با بهره‌گيری از معارف اهل بيت(ع) با اشاره به ترجمه‌های موجود از كلام وحی به زبان ژاپنی تصريح كرد: غير از «عمر ميتا»، بقيه مترجمان قرآن به زبان ژاپنی مسلمان نبوده‌اند و گفتمان غيردينی آن‌ها بر انتخاب جملات در برگرداندن كلام‌الله مجيد سايه انداخته است.
حجت‌الاسلام‌و‌المسلمين ابراهيم ساوادا(تاتسوئيچی)، مترجم اولين ترجمه قرآن كريم به زبان ژاپنی با رويكرد شيعی و با بهره‌گيری از معارف اهل بيت(ع)، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) گفت: كار ترجمه قرآن به زبان ژاپنی را از سال 1368 شروع كرده و ويراستاری آن را نيز تا مهرماه سال جاری به اتمام خواهد رساند. قرار است اين ترجمه به همت مركز ترجمان وحی و نهاد بين‌المللی جامعة المصطفی(ص) العالميه به چاپ برسد.
وی افزود: «سيدحشمت قلمی‌زاده» و «ساچيك شيباتا» ويراستان اين ترجمه هستند كه جامعة المصطفی(ص) از آنان خواسته است تا به عنوان عضوی از جامعه مخاطب به بررسی اين ترجمه بپردازند و ضمن تطبيق آن با ترجمه فارسی قرآن مجتبوی و ترجمه انگليسی قرائی، عبارت‌هايی را كه بايد اصلاح شوند، استخراج و به مترجم منتقل كنند. پس از اين مرحله، ويرايش صوری(علائم نگارشی و ...) بر روی اين ترجمه انجام خواهد گرفت.
ساوادا با اشاره به ترجمه‌هايی كه تاكنون از قرآن به زبان ژاپنی ارائه شده است، عنوان كرد: گفته می‌شود كه مجموع 13 ترجمه به زبان ژاپنی انجام شده است اما آنچه در حال حاضر در دسترس مردم قرار دارد، 6 مورد است كه به ترتيب تاريخ چاپ نسخه اول، عبارتند از: ترجمه قرآن «كن‌ايچی ساكاموتو» (سال 1920، انتشارات كاايزوشا)، ترجمه قرآن «شومه‌ای اوكاوا» (سال 1950 از سوی انتشارات ايواساكی شوتن)، ترجمه «توشيهيكو ايزوتسو» ( سال 1957، انتشارات ايوانامی شوتن)، ترجمه «عمر ميتا» (سال 1982، انتشارات انجمن مسلمانان ژاپن)، ترجمه منتخب از «محمد اويس آتسوشی كوباياشی» (سال 1988، انتشارات انجمن مسلمانان احمديه در ژاپن) و ترجمه «كاتسوجی فوجی‌موتو» و همكاران (سال 2002، انتشارات چواوكورون شينشا).
وی در ارزيابی ترجمه‌های موجود قرآن به زبان ژاپنی گفت: ترجمه اوكاوا كه اولين ترجمه قرآن به زبان ژاپنی است، به دليل آنكه به زبان ژاپنی قديمی نوشته شده، فهم آن برای مردم ژاپن سخت است اما ترجمه فوجی‌موتو قابل قبول‌تر است.
حجت‌الاسلام ساوادا در ادامه گفت: مشكل ترجمه ايزوتسو نيز در نوع ادبيات به كار گرفته شده توسط وی است، به اين معنی كه از اين ترجمه، تقدس كلام آسمانی قرآن به خواننده منعكس نمی‌شود و مخاطب ژاپنی اين حس را دريافت نمی‌كند كه با كلامی وحيانی و مقدس مواجه است. ترجمه عمر ميتا نيز ترجمه نسبتاً خوبی است اما از منظر اهل سنت نگاشته شده و برخی از مضامين آن با ديدگاه‌های شيعی تضاد دارد.
وی تصريح كرد: غير از «عمر ميتا»، كه از گفتمان اهل سنت تأثير پذيرفته و تلاش كرده تا در ترجمه، ادبياتی متناسب با كلام آسمانی قرآن ارائه دهد، بقيه مترجمان قرآن به زبان ژاپنی، مسلمان نبوده‌اند و گفتمان غيردينی آن‌ها بر انتخاب جملات در برگرداندن كلام‌الله مجيد سايه انداخته است.
وی در مورد ويژگی‌های يك ترجمه قابل قبول از قرآن كريم گفت: از آنجايی‌كه قرآن يك كتاب آسمانی است، بايد نگاهی آسمانی به خواننده القاء كند و تا حدی از ويژگی‌های متن عربی قرآن كريم كه دارای معنويت و فخامت آسمانی است و قلب شنونده آشنا به زبان عربی را متأثر می‌كند، برخوردار باشد.
ابراهيم ساوادا افزود: وضوح كافی، ترجمه دقيق تك تك كلمات و تفكيك نگاه تفسيری مترجم از متن اصلی ـ برای آنكه خواننده متوجه شود كه اين تفسير از مترجم است نه قرآن ـ از ديگر ويژگی‌های يك ترجمه قابل قبول هستند.
وی همچنين خاطرنشان كرد: بسياری از كلمات عربی در زبان ژاپنی، مترادف دقيق ندارند؛ به طور مثال اگر لفظ جلاله «الله» عيناً به حروف ژاپنی نوشته شود، در ذهن ژاپنی‌ها اين تصور را ايجاد می‌كند كه اين «الله» فقط خدای مسلمانان است و خدای ژاپنی‌ها نيست و اگر ترجمه آن يعنی «كامی» به كار گرفته شود، مشكل فوق را ندارد ولی مفهوم توحيدی خدای يگانه را نيز نمی‌رساند.
وی به نقل از پدرش، حاج محمد القائم صفا(فوجی او ساوادا)، نخستين عالم ژاپنی پيرو مكتب اهل بيت(ع) كه در طول حيات خود در برگردان متن قرآن به زبان ژاپنی همت گماشت، گفت: يك كلمه عربی حاوی معانی متعددی است و نمی‌توان يك واژه ژاپنی را در ترجمه معادل يك واژه عربی قرار داد، پس انتخاب يك كلمه ژاپنی از طرف مترجم، به نوعی حاوی يك نگاه تفسيری و تحميل آن به خواننده است.
ساوادا در ادامه در مورد موانع موجود بر سر راه نشر قرآن در كشور ژاپن گفت: بازار فروش كتاب در ژاپن سيستم خاص خودش را دارد و لازم است ناشرين جهان اسلام پيش از هر كاری با آن آشنا شوند تا متضرر نشوند. ميانگين تيراژ مقرون به صرفه يك كتاب جهت فروش در يك سال در ژاپن، چندين برابر ايران است و بايد اين تيراژ فروش رود، در غير اين صورت هزينه انبارداری بالا سبب ارسال كتاب‌های باقيمانده جهت خميرشدن می‌شود. ناشرين به دنبال كتاب‌های پرفروش هستند لذا كتاب‌های علمی و مرجع، مورد استقبال ناشرين قرار نمی‌گيرد و اينجا است كه نشر دانشگاهی اهميت می‌يابد.
وی تأكيد كرد: ايرانيان در يك بستر فرهنگی پربار از آثار و رسانه‌های اسلامی، به مطالعه و فهم قرآن روی می‌آورند و اين بستر، به آن‌ها خيلی كمك می‌كند، اما در ژاپن از اين لحاظ فقر بالايی حاكم است. برای فهم قرآن كريم از سوی يك ژاپنی، وجود كتاب‌های اسلامی ديگر خيلی كمك می‌كند. در اين راستا جامعة المصطفی(ص) فرآيند ارزشمندی را در ترجمه كتاب‌هايی با موضوع انديشه‌های قرآنی اهل البيت(ع) آغاز كرده است تا قرآن كريم با تفسير اهل البيت(ع) فهم شود.
حجت‌الاسلام‌و‌المسلمين ابراهيم ساوادا، متولد سال 1343 در شهر توكيو، پس از اخذ ديپلم خود از سال 68 تا 76 به تحصيل در جامعة المصطفی(ص) العالميه پرداخت، وی كه مؤسس مركز اهل البيت(ع) در توكيو است، معاونت آموزشی و پژوهشی دفتر نمايندگی المصطفی در ژاپن را بر عهده دارد.
وی افزود: «سيدحشمت قلمی‌زاده» و «ساچيك شيباتا» ويراستان اين ترجمه هستند كه جامعة المصطفی(ص) از آنان خواسته است تا به عنوان عضوی از جامعه مخاطب به بررسی اين ترجمه بپردازند و ضمن تطبيق آن با ترجمه فارسی قرآن مجتبوی و ترجمه انگليسی قرائی، عبارت‌هايی را كه بايد اصلاح شوند، استخراج و به مترجم منتقل كنند. پس از اين مرحله، ويرايش صوری(علائم نگارشی و ...) بر روی اين ترجمه انجام خواهد گرفت.
ساوادا با اشاره به ترجمه‌هايی كه تاكنون از قرآن به زبان ژاپنی ارائه شده است، عنوان كرد: گفته می‌شود كه مجموع 13 ترجمه به زبان ژاپنی انجام شده است اما آنچه در حال حاضر در دسترس مردم قرار دارد، 6 مورد است كه به ترتيب تاريخ چاپ نسخه اول، عبارتند از: ترجمه قرآن «كن‌ايچی ساكاموتو» (سال 1920، انتشارات كاايزوشا)، ترجمه قرآن «شومه‌ای اوكاوا» (سال 1950 از سوی انتشارات ايواساكی شوتن)، ترجمه «توشيهيكو ايزوتسو» ( سال 1957، انتشارات ايوانامی شوتن)، ترجمه «عمر ميتا» (سال 1982، انتشارات انجمن مسلمانان ژاپن)، ترجمه منتخب از «محمد اويس آتسوشی كوباياشی» (سال 1988، انتشارات انجمن مسلمانان احمديه در ژاپن) و ترجمه «كاتسوجی فوجی‌موتو» و همكاران (سال 2002، انتشارات چواوكورون شينشا).
وی در ارزيابی ترجمه‌های موجود قرآن به زبان ژاپنی گفت: ترجمه اوكاوا كه اولين ترجمه قرآن به زبان ژاپنی است، به دليل آنكه به زبان ژاپنی قديمی نوشته شده، فهم آن برای مردم ژاپن سخت است اما ترجمه فوجی‌موتو قابل قبول‌تر است.
حجت‌الاسلام ساوادا در ادامه گفت: مشكل ترجمه ايزوتسو نيز در نوع ادبيات به كار گرفته شده توسط وی است، به اين معنی كه از اين ترجمه، تقدس كلام آسمانی قرآن به خواننده منعكس نمی‌شود و مخاطب ژاپنی اين حس را دريافت نمی‌كند كه با كلامی وحيانی و مقدس مواجه است. ترجمه عمر ميتا نيز ترجمه نسبتاً خوبی است اما از منظر اهل سنت نگاشته شده و برخی از مضامين آن با ديدگاه‌های شيعی تضاد دارد.
وی تصريح كرد: غير از «عمر ميتا»، كه از گفتمان اهل سنت تأثير پذيرفته و تلاش كرده تا در ترجمه، ادبياتی متناسب با كلام آسمانی قرآن ارائه دهد، بقيه مترجمان قرآن به زبان ژاپنی، مسلمان نبوده‌اند و گفتمان غيردينی آن‌ها بر انتخاب جملات در برگرداندن كلام‌الله مجيد سايه انداخته است.
وی در مورد ويژگی‌های يك ترجمه قابل قبول از قرآن كريم گفت: از آنجايی‌كه قرآن يك كتاب آسمانی است، بايد نگاهی آسمانی به خواننده القاء كند و تا حدی از ويژگی‌های متن عربی قرآن كريم كه دارای معنويت و فخامت آسمانی است و قلب شنونده آشنا به زبان عربی را متأثر می‌كند، برخوردار باشد.
ابراهيم ساوادا افزود: وضوح كافی، ترجمه دقيق تك تك كلمات و تفكيك نگاه تفسيری مترجم از متن اصلی ـ برای آنكه خواننده متوجه شود كه اين تفسير از مترجم است نه قرآن ـ از ديگر ويژگی‌های يك ترجمه قابل قبول هستند.
وی همچنين خاطرنشان كرد: بسياری از كلمات عربی در زبان ژاپنی، مترادف دقيق ندارند؛ به طور مثال اگر لفظ جلاله «الله» عيناً به حروف ژاپنی نوشته شود، در ذهن ژاپنی‌ها اين تصور را ايجاد می‌كند كه اين «الله» فقط خدای مسلمانان است و خدای ژاپنی‌ها نيست و اگر ترجمه آن يعنی «كامی» به كار گرفته شود، مشكل فوق را ندارد ولی مفهوم توحيدی خدای يگانه را نيز نمی‌رساند.
وی به نقل از پدرش، حاج محمد القائم صفا(فوجی او ساوادا)، نخستين عالم ژاپنی پيرو مكتب اهل بيت(ع) كه در طول حيات خود در برگردان متن قرآن به زبان ژاپنی همت گماشت، گفت: يك كلمه عربی حاوی معانی متعددی است و نمی‌توان يك واژه ژاپنی را در ترجمه معادل يك واژه عربی قرار داد، پس انتخاب يك كلمه ژاپنی از طرف مترجم، به نوعی حاوی يك نگاه تفسيری و تحميل آن به خواننده است.
ساوادا در ادامه در مورد موانع موجود بر سر راه نشر قرآن در كشور ژاپن گفت: بازار فروش كتاب در ژاپن سيستم خاص خودش را دارد و لازم است ناشرين جهان اسلام پيش از هر كاری با آن آشنا شوند تا متضرر نشوند. ميانگين تيراژ مقرون به صرفه يك كتاب جهت فروش در يك سال در ژاپن، چندين برابر ايران است و بايد اين تيراژ فروش رود، در غير اين صورت هزينه انبارداری بالا سبب ارسال كتاب‌های باقيمانده جهت خميرشدن می‌شود. ناشرين به دنبال كتاب‌های پرفروش هستند لذا كتاب‌های علمی و مرجع، مورد استقبال ناشرين قرار نمی‌گيرد و اينجا است كه نشر دانشگاهی اهميت می‌يابد.
وی تأكيد كرد: ايرانيان در يك بستر فرهنگی پربار از آثار و رسانه‌های اسلامی، به مطالعه و فهم قرآن روی می‌آورند و اين بستر، به آن‌ها خيلی كمك می‌كند، اما در ژاپن از اين لحاظ فقر بالايی حاكم است. برای فهم قرآن كريم از سوی يك ژاپنی، وجود كتاب‌های اسلامی ديگر خيلی كمك می‌كند. در اين راستا جامعة المصطفی(ص) فرآيند ارزشمندی را در ترجمه كتاب‌هايی با موضوع انديشه‌های قرآنی اهل البيت(ع) آغاز كرده است تا قرآن كريم با تفسير اهل البيت(ع) فهم شود.
حجت‌الاسلام‌و‌المسلمين ابراهيم ساوادا، متولد سال 1343 در شهر توكيو، پس از اخذ ديپلم خود از سال 68 تا 76 به تحصيل در جامعة المصطفی(ص) العالميه پرداخت، وی كه مؤسس مركز اهل البيت(ع) در توكيو است، معاونت آموزشی و پژوهشی دفتر نمايندگی المصطفی در ژاپن را بر عهده دارد.
