مریم ترکآبادی، هنرمند نگارگر، در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) اظهار کرد: بیش از 10 سال است که در رشتههای مینیاتور، تذهیب و تشعیر مشغول به کار هستم. طی این مدت نیز در جشنواره و نمایشگاههای مختلفی شرکت کردهام، اما از دو سال گذشته تا به امروز این حضور کمرنگتر شده است، چراکه حمایتی از این هنرها نمیبینیم. این احساس نیز تنها در من به وجود نیامده، بلکه بسیاری از دوستانم که عمدتا نگارگر هستند نیز چنین وضعیتی دارند.
وی درباره هنر تشعیر چنین توضیح داد: این هنر نسبت به مینیاتور و تذهیب، کمتر مورد توجه قرار گرفته است، البته با وجود قدمت زیاد، چون به تازگی این هنر رواج پیدا کرده، وضعیت پیش آمده چندان دور از انتظار نیست. تشعیر نقوشی از یک یا دو رنگ است که در حاشیه و سرفصلهای برخی کتب کشیده میشود و در جلدسازی و قلمدانسازی و قلمزنی بر روی فلز و نیز خطاطی دیده شده است. تشعیر از شعر (مو) گرفته شده و به نقوش بسیار ریز از گیاه و پرنده و درخت اطلاق میشود.
این هنرمند نگارگر در معرفی بیشتر تشعیر چنین توضیح داد: نامگذاری انواع تشعیر بیشتر بر اساس روشها و فنون و جایگاه ارائه آن است . تشعیر بر دو قسم است؛ تشعیر گیاهی یا تشعیر گل و بوته و تشعیر وحوش. در تشعیر گیاهی، تصاویر بر بالا و پایین برگها و گلها به زر یا رنگهای سفید یا آبی یا مایه اصلی و تهرنگ لاجورد یا سیاه یا گِل ماشی و امثال آن بر حواشی کتب کشیده میشود.
ترکآبادی اضافه کرد: در آرایههای تزئینی قرآن کریم و جلد آن، علاوه بر تذهیب، فقط از این نوع تشعیر استفاده میشود. در تشعیر وحوش که بر دو نوع «نخجیری » و «گرفت و گیر» است، طرح کلی تصاویر و نقوش انواع پرندگان و جانوران زمینی و دریایی و اساطیری در ترکیبهای خاص متناسب با موضوع اصلی کتاب با کمترین رنگ و به صورت نمادین پدید میآید. همچنین تصاویری از آسمان و ابرها و ستیغ کوهها و صخرهها در تشعیر دیده میشود. بعد از این توضیحات باید به این نکته هم اشاره کرد که تشعیر، سادگی و تقارن تذهیب را ندارد.
این هنرمند در پاسخ به این که شخصاً کدامیک از سه هنری را که آموخته، میپسندد؟ گفت: من مینیاتور، تذهیب و تشعیر را به یک اندازه میشناسم، اما به شخصه هنر مینیاتور را بیشتر میپسندم، چون صورت زدن و استفاده از نقوش انسانی را بیشتر دوست دارم.
وی ارتباط تذهیب با قرآن را چنین توصیف کرد: تذهیب از فنونى است که در دوره اسلامى در کنار فن کتابت و خوشنویسى به رشد و شکوفایى رسید، هرچند بر اثر هراس از ورود هرچیز زایدى به متن قرآن و نیز از آنجا که متن قرآن مستقیماً آن را طلب نمىکرد، رشدى محدودتر از هنر خط و خوشنویسى داشت. ظهور پدیده تذهیب در مصاحف در قرون اولیه اسلام با عکسالعمل منفى عالمان دینى مواجه شد؛ امّا حمایت حاکمان از این هنر باعث شد تا به مرور جاى خود را در فرهنگ و تمدن اسلامى باز کند.
ترکآبادی در پایان افزود: هنر نگاری پیوند نزدیکی با موضوعات اسلامی دارد و آن را نمیتوان از آموزههای اسلامی جدا دانست، بنابراین اگر حمایت لازم صورت گیرد مطمئن باشید زیباییهای آن علاقمندان بسیاری را به سمت خود جذب خواهد کرد.