نماز اول وقت؛ تجلی «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ»/ به امام زمان(عج) اقتدا کنیم
گروه اجتماعی: اگر کسی نمازش را در اول وقت بخواند گویا به امام زمان(عج) اقتدا کرده است و این تاسی به حضرت تمام برکات معنوی و فیوضات الهی را نصیب انسان می‌کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از گیلان، بر اساس روایات اسلامی هر قدر که نماز اول وقت به تأخیر بیفتد، از فضیلت آن کاسته می‌شود، اما این تأکید بر ادای فریضه نماز در اول وقت به چه دلیل است؟
از جمله دلایل ثواب و فضائل نماز اول وقت، می‌توان به تصریح و تأکید قرآن بر محافظت از نماز اشاره کرد که توصیه‌ای علاوه بر دستور برپا داشتن آن است(حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَةِ الْوُسْطَى وَقُومُواْ لِلّهِ قَانِتِینَ؛ آیه 238 سوره).
روشن است که محافظت از نماز تنها از یک بعد و جهت مقصود نبوده، بلکه از جمیع جهات، مورد نظر آن است و یکی از آن جهات، رعایت وقت و اهتمام به اول وقت است که نشان از ارزش و اهمیت دادن به امر الهی می‌باشد و این امر، جدای از این حقیقت است که در خود وقت و زمان، حکمت‌ها و اسراری نهفته که قرار گرفتن در آن زمان و دقت در رعایت آن، می‌تواند مبدأ تحقق بخش آثار فراوان و وصف‌ناپذیری در زندگی آدمی باشد.
بعلاوه اگر عمل به وظایف و تکالیف دینی همچون نماز و روزه و... که مقید به زمان خاصی هستند، دلیل بر ترجیح و برتری عاملِ آن نداشت و مکلف می‌توانست، در هر زمان و به میل خود آنها را بجای آورد، خداوند در قرآن از تعابیری نظیر «سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ( آیه 21 سوره حدید) و «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ»( آیه 10 سوره واقعه) و... استفاده نمی‌کرد؛ پس سبقت گرفتن و قرار دادن درجه مقربون، برای سبقت گیرندگان در قرآن، در عوض انجام تکالیف و وظایف الهی در اول وقت آن و پیشی گرفتن از دیگران، گواهی دیگر بر ارزش و فضیلت نماز اول وقت است.
در روایات و سفارشات اولیاءالله نیز بر اقامه نماز در اول وقت تاکید فراوان شده است و آنچه نوعا در سخنان بزرگان مطرح است، این است که اگر کسی نمازش را در اول وقت بخواند گویا به امام زمان(عج) اقتدا کرده است؛ اقامه نماز در اول وقت با تاسی به آن حضرت تمام برکات معنوی و فیوضات الهی را نصیب انسان می‌کند که از جمله آنها بالا رفتن نمازها و قبولی آنها می‌باشد.
اهمیت و فواید نماز اول وقت برای بدن انسان
پژوهش‌های علمی جدید ثابت کرده است که نماز اول وقت فواید بسیاری برای بدن انسان دارد که دلالت بر حکمت فرایض اسلامی و زنده بودن دین اسلام دارد.
نماز صبح: انسان مسلمان در صبح برای نماز صبح بیدار می‌شود در حالی که در برابر سه تحول مهم قرار دارد؛ دریافت نور در زمان آن که فعالیت غده صنوبری را کاهش می‌دهد و میلاتونین را کم می‌کند و عملیات دیگر مرتبط با نور را فعال می‌سازد؛ پایان کنترل دستگاه عصبی ناخوشایند که شب‌ها باعث آرامش می‌شود و شروع دستگاه عصبی خوشایند که روزها باعث فعالیت می‌شود و آمادگی برای استفاده از نیرویی که افزایش کورتیزن در صبح آن را ایجاد می‌کند و این افزایش خود به خود صورت می‌گیرد و به خاطر بلند شدن از خواب و پایین آمدن از تخت نیست، همچنانکه هورمون سیرنونین و اندرفین در خون نیز افزایش می‌یابد.
نماز ظهر: انسان مسلمان هنگام نماز ظهر در معرض سه تحول مهم قرار دارد؛ در اثر افزایش نخست هرمون ادرینالین در پایان صبح خود را با نماز آرام می‌کند، از لحاظ جنسی خود را آرام می‌کند چراکه تستوستیرون در ظهر به اوج خود می‌رسد و ساعت بیولوژیک از بدن می‌خواهد که اگر وعده غذایی سریعی نخورد نیروی بیشتری برای آن فراهم کند که نماز باعث آرام کردن و کاهش تشنج حاصل از گرسنگی می‌شود.
نماز عصر: تأکید زیادی بر ادای این نماز وجود دارد زیرا آن مرتبط با دومین زمان اوج ادرینالین می‌باشد که فعالیت ملموس چندین عضو از جمله فعالیت قلب را به دنبال دارد و بیشتر افزایش فشار قلب بیماران قلبی مستقیما در این زمان صورت می‌گیرد که نشان‌دهنده فشاری است که این عضو مهم در این زمان با آن روبروست و جالب آن است که بیشتر فشار قلب کودکان تازه متولد شده نیز در همین زمان صورت می‌گیرد و معمولا اوج مرگ کودکان تازه تولد در ساعت 2 بعد از ظهر می‌باشد و بیشتر افزایش فشار قلب آنان بین ساعت 2 تا 4 بعد از ظهر می‌باشد؛ اینها نشان‌دهنده سخت بودن این زمان برای جسم انسان به طور کلی و قلب به طور خاص می‌باشد.
بیشتر مشکلات اطفال مشکلات قلبی تنفسی می‌باشد و حتی در بزرگسالان نیز همینگونه است، چراکه بدن آنها در این زمان سختی زیادی را متحمل می‌شود و آن با افزایش ببتید ویژه به حوادث و فاجعه‌های مخوفی منجر می‌گردد؛ اما نماز عصر انسان را از کارهایش در این زمان باز می‌دارد و به منظور پرهیز از این پیامدها مانع مشغول شدن انسان به کار دیگری می‌گردد.
نماز مغرب: این زمان تغییر و تحول از نور به تاریکی است که عکس آن چیزی است که در زمان نماز صبح صورت می‌گیرد، بنابراین به خاطر شروع تاریکی ترشح میلاتونین افزایش می‌یابد که باعث می‌گردد انسان احساس خواب‌آلودگی و کسالت کند و در مقابل سیروتین، کورتیزون و اندروفین کاهش می‌یابد.
نماز عشاء: در زمان انتقال از فعالیت به استراحت و برعکس زمان نماز صبح می‌باشد و زمانی ثابت برای انتقال جسم از کنترل دستگاه عصبی خوشایند به دستگاه عصبی ناخوشایند است؛ شاید این سر تأخیر این نماز تا کمی قبل از خواب می‌باشد تا تمام کارها تمام شده باشد و بعد از آن مستقیما خواب صورت گیرد، زیرا در این زمان حرارت بدن و ضربات قلب کاهش می‌یابد و هرمون‌های خون بالا می‌رود.
زمان‌های شرعی با ادای نمازهای پنجگانه، یکی از زمان‌های بیولوزیک داخل بدن است و نکته قابل توجه این است که این زمان نمازهای پنجگانه با تحولات بیولوژیک مهم جسم منطبق است که با گذر زمان نمازهای پنجگانه انعکاسات شرطی شده مؤثری را به جای می‌گذارد که می‌توانیم توقع داشته باشیم هر روز صبح، نماز صبح به نوبه خود علامتی باشد برای شروع فعالیتی و ثبات داشتن بر یک رژیم و برنامه منظم روزانه دارای بخش‌های ثابت به همراه یک عامل صوتی مانند اذان، آن گونه که در نماز صورت می‌گیرد باعث می‌شود بدن انسان در یک هماهنگی بسیار زیاد با محیط خارج حرکت کند و به دنبال آن هماهنگی و انسجام تام بین موارد زیر صورت گیرد.
برطرف کردن عوامل سستی در نماز اول وقت
سستی نسبت به نماز عوامل متعدد و فراوانی دارد که به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود:
عدم آگاهی لازم از آثار و خیرات و برکات نماز در زندگی فردی و اجتماعی و در تامین سعادت دنیا و آخرت انسان و نیز غفلت و فراموشی فلسفه و آثار نماز و عدم معرفت نسبت به خالق یکتا و حقیقت نماز یکی از عواملی است که باعث می‌شود توجه به نماز در ما کمتر گردد.
همچنین مهم‌ترین مشکل ما با نماز این است که خود را نیازمند به نماز خواندن نمی‌دانیم، بلکه تنها به چشم یک تکلیف به آن نگاه می‌کنیم؛ تکلیف هم همانطور که از لفظ آن معلوم است یعنی کاری که با مشقت و سختی انجام پذیرد.
همه اینها به این خاطر است که نسبت به خالق خویش معرفت صحیحی نداشته و از اسرار نماز آگاه نیستیم؛ اگر پی به عظمت خدای یکتا ببریم و بدانیم که او معشوق هستی است و نماز عشق‌بازی با این معشوق است و او با همه عظمت خود به ما اجازه داده که به دیدارش برویم، آیا در انجام آن کوتاهی خواهیم کرد؟
بی‌توجهی و سستی در نماز، گناه است
حضرت حق دستور فرمودند که با شیطان طرح دوستی نریزید و از دستورات او پیروی نکنید، چراکه مطیع شیطان، از خدا اطاعت نمی‌کند. وقتی انسان آلوده به گناه می‌شود یا اصلا به سمت نماز و نیایش با خدا نمی‌رود و یا از نماز و عبادت خویش حظ و بهره کافی نخواهد برد و از ذوق و اشتیاق لازم برای انجام عبادات بی‌بهره خواهد ماند.
گرایش به سمت دنیا نقطه مقایل گرایش به سمت خدا است
به هر مقدار که انسان به سمت دنیا می‌رود از خدا دور می‌گردد و برعکس؛ بنابراین باید توجه کرد که حب افسارگسیخته به دنیا و علاقه قلبی به تمایلات نفسانی، ریشه همه خطاها و گناهان است و در اثر این محبت است که انواع گناهان از انسان سر خواهد زد و حتی در نماز هم تمام توجه کسی که محب دنیا است، به سمت دنیا و منابع آن خواهد بود و در نتیجه لذتی از نماز نمی‌برد و کم کم کاهل نماز شده و چه بسا نماز را ترک کند و به خسران ابدی گرفتار شود.
آسیب‌پذیری مقطع نوجوانی و جوانی
از جمله مهم‌ترین عامل سستی در نماز، آسیب‌پذیری مقطع نوجوانی و جوانی است؛ این مقطع سنی، مقطع حساس و بحرانی برای جوانان و نوجوانان است، مسایل و بحران‌های بلوغ از یک طرف، شک و تردیدهای مذهبی از طرف دیگر، ناپختگی و بی‌تجربگی و گرایش سریع به الگوهای غیر واقعی که اهل نماز نیستند، زمینه‌هایی است که در خود فرد وجود دارد و باعث می‌شود که جوانان و نوجوانان علاقة چندانی به نماز نداشته باشند و در انجام آن نیز از خود کاهلی نشان دهند.
حجت‌الاسلام رحیمی، مدرس حوزه علمیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، با اشاره به اینکه نماز اول وقت انسان را به کمال می رساند، تصریح کرد: ذکر و یاد خدا از طریق نماز انسان را به بالاترین درجات معنوی می‌رساند و خواری و بیچارگی را از وجود انسان می‌زداید. اگر انسان از یاد و ذکر خدا غافل شود، برکت و رحمت از زندگی او دور و زندگی بر او سخت شده و خداوند او را فراموش می‌کند.
وی با بیان اینکه ارتباط با خدا و توجه به انجام تکلیف بهترین بازدارنده از جرائم اخلاقی و منکراتی است، افزود: توجه به اقامه نماز اول وقت آثار و برکات فراوانی از جمله بازداشتن انسان از انجام محرمات و منکرات را در پی دارد و همین که نمازگزار توجه به نماز اول وقت و ادای فریضه الهی دارد و برای هم‌صحبتی معبود خود ثانیه‌‌شماری کند، کمتر دست به جرائم اخلاقی و منکراتی می‌زند.
انجام هر تکلیفی در آغاز راه صبوری و استقامت می‌خواهد؛ هر چند شاید مواظبت بر نماز اول وقت کار دشواری به نظر رسد، اما با صبر بر انجام آن و سعی در رعایت نماز اول وقت این کار نیز آسان و شیرین می‌شود.
