چا‌پ‌های متنوع و رقابت‌های نابرابر
گروه ادب: یکی از مشکلاتی که در حوزه چاپ قرآن وجود دارد، این است که مراکز بسیاری از جمله ارگانهای دولتی با ادعای کمک به پایین آمدن قیمت قرآن، وارد این حوزه می‌شوند که با این اقدام به بخش خصوصی صدمه وارد می‌کنند و رقابتی نابرابر و ناسالم را به وجود می‌آورند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، ضرورت نشر و گسترش بیش از پیش فرهنگ قرآنی در کشور مسئله مورد تاکید مقام معظم رهبری، رئیس جمهوری و تمام مسئولان میهن اسلامی ماست و در این راستا طی سال‌های اخیر با افزایش فعالیت‌های قرآنی و تلاش برای بهبود کمی و کیفی نشر آثار مرتبط با قرآن کریم روبرو شده‌ایم که از جمله آنها می‌توان به برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی قرآن کریم، بر‌پایی مجامع تخصصی و راه‌اندازی فروشگاه‌های عرضه محصولات قرآنی و دینی اشاره کرد. در عین حال به اذعان کارشناسان هنوز حوزه نشر کتاب‌های قرآنی با مشکلات و آسیب‌های بسیاری مواجه است.
نگاه ابزاری مؤلف‌نمایان به ساحت دین و قرآن
حجتالاسلام یوسفی‌مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن در این رابطه بر لزوم افزایش نظارت و سختگیری در چاپ کتاب‌های تحقیقاتی حوزه قرآن کریم تاکید کرد و گفت: متاسفانه بیشتر کتاب‌ها و مقالات تحقیقاتی حوزه قرآن کریم بدون نیازسنجی به چاپ می‌رسند.
وی با بیان این مطلب اظهار کرد: اغلب چنین اقدامی بر اساس کسب امتیاز، برداشت سود بیشتر، ارتقای درجه توسط اساتید و دانشگاهیان انجام و چنین آثاری نوشته می‌شوند که این مسئله چیرگی کمیت بر کیفیت را موجب شده است.
حجتالاسلام والمسلمین یوسفی‌مقدم با تاکید بر خطرناک بودن نگاه معامله‌گرانه و بازاری به دین و قرآن کریم افزود: اگر چاپ و عرضه کتاب در حوزه دین و قرآن کریم با هدف رفع نیاز علمی و معنوی نباشد، آفت و فاجعه‌ای بزرگ به شمار می‌آید که این مسئله در مجلات علمی و پژوهشی سال‌های اخیر نمود بیشتری دارد.
لزوم افزایش تعامل ارشاد با مخاطبان آثار دینی
وی همچنین در ادامه این مطلب با اظهار تأسف از روندی که وجود دارد گفت: متاسفانه هیئت علمی بیشتر مجلات علمی و پژوهشی حوزه‌های مختلف از جمله دین و قرآن کریم، خود اهل کتاب نیستند و نمی‌توانند به ارزشگذاری سالم و علمی در این باره بپردازند.
رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم همچنین بر لزوم نیازسنجی نشر حوزه دین و قرآن کریم از سوی متولیان و سفارش موضوع به ناشران تاکید و عنوان کرد: برای رفع آسیب‌های حوزه نشر دینی و قرآنی باید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاستگذاری خاص داشته باشد و تعامل خود را با جامعه مخاطبان کتاب‌های این حوزه و ناشران افزایش دهد.
ورود بی ضابطه ارگانهای دولتی در چاپ قرآن کریم
همچنین حسن تفکری، مدیرکل نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الکریم به تنوع تصمیم‌گیری در صدور مجوز چا‌پ‌های مختلف قرآن اشاره کرد و گفت: اکنون مجوز چاپ قرآن کریم توسط سازمان دارالقرآن صادر می‌شود، در حالی که امور اداری روند صدور مجوز برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که این امر به تنوع و تداخل تصمیم‌گیری‌ها منجر و مشکل‌ساز شده است. از سوی دیگر شیوه صدور مجوز چاپ قرآن کریم از 25 سال پیش تاکنون تغییر نکرده و به کندی انجام می‌شود.
تفکری همچنین به نبود یک شیوه واحد منسجم برای تصحیح قرآن کریم اشاره کرد و افزود: به عنوان نمونه می‌توان به اختلاف نظر سازمان دارالقرآن و مرکز طبع و نشر در رسم‌الخط اشاره کرد که مرکز طبع و نشر قرآن کریم بر تطابق رسم‌الخط با رسم مصحف تاکید دارد، ولی دارالقرآن الکریم بر این مسئله اصراری نمی‌کند. این اختلاف نظرها ناشران را سر در گم کرده که باید برای رفع آن چاره‌اندیشی شود.
وی تعدد مراکز چاپ قرآن کریم را از دیگر آسیب‌های این حوزه عنوان کرد و ادامه داد: مراکز بسیاری از جمله ارگانهای دولتی با ادعای کمک به پایین آمدن قیمت قرآن وارد این حوزه می‌شوند که به بخش خصوصی صدمه وارد می‌کنند و رقابتی نابرابر و ناسالم را به وجود می‌آورند.
مدیرکل نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن با تاکید بر لزوم تعطیلی فروشگاه‌ها و چاپخانه‌های عرضه قرآن کریم ارگانهای دولتی افزود: این ارگان‌ها به نوعی با دور زدن قانون، رقیب بخش خصوصی می‌شوند و حتی نهادهای زیرمجموعه خود را مجبور می‌کنند فقط از آنها خرید کنند.
اصلاح شیوه‌های حمایتی دولت
وی همچنین بر لزوم اصلاح شیوه‌های حمایتی دولت از حوزه نشر تاکید کرد و گفت: بهتر است تسهیلات حمایتی به سوی ناشران و نویسندگان سوق پیدا کند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به جای ارائه بن‌های خرید کتاب به مصرف کنندگان که اغلب تبدیل به بهای نقدی در بازار می‌شود، نه صرف تهیه و خرید کتاب، به افزایش خریدهای حمایتی از خود ناشران و نویسندگان و نیز ارائه کاغذ دولتی، همچنین رونق هر چه بیشتر نمایشگاه‌های کتاب اقدام کند.
تفکری به رواج تالیف بیش از حد نیاز کتاب در برخی حوزه‌ها از جمله روخوانی و تجوید نیز اشاره کرد و ادامه داد: متاسفانه در برخی حوزه‌ها از جمله روش تحقیق در قرآن کریم، رسم‌الخط و تاریخ قرآن، کتاب کم داریم و باید با رصد هر چه بیشتر حوزه‌های مغفول به بهبود وضعیت فعلی اقدام شود.
از سوی دیگر حجتالاسلام والمسلمین مصطفی کریمی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بر لزوم نظارت هر چه بیشتر بر چاپ کتاب‌های قرآنی در حوزه‌های مختلف به ویژه تفسیر تاکید و عنوان کرد: متاسفانه بیشتر کسانی که در تفسیر قرآن کریم قلم می‌زنند، فاقد تخصص کافی هستند که این مسئله در حوزه نظریه پردازی قرآنی حساسیت بیشتری دارد.
وی با بیان اینکه نظریه‌پردازان قرآنی باید ضمن داشتن دانش کافی در رشته‌ای خاص، دارای قدرت استنباط آیات قرآنی باشند، افزود: متاسفانه این دو مهارت کمتر در یک فرد جمع شده و بهتر است این گونه آثار به طور مشترک تالیف شوند.
به نظر می‌رسد، سیاستگذاری‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه نشر کتاب‌های دینی و قرآن کریم نیاز به اصلاح و تجدید نظر دارد و مسئولان فرهنگی باید نقش پررنگتری در رفع آسیب‌های این حوزه ایفا کنند. راه‌اندازی پایگاه‌های عرضه کتاب در میادین شهرهای مختلف و نیز سوق دادن نویسندگان و ناشران به کتاب‌های مورد نیاز مخاطبان عام و خاص در کنار خرید عادلانه کتاب‌های باارزش ناشران این حوزه می‌تواند در رفع مشکلات نشر کتاب‌های قرآنی و دینی مفید باشد. مشکل اصلی نشر کتاب‌های قرآنی کم بودن حجم تحقیقات کاربردی و چیرگی کمیت بر کیفیت است که رفع آن به همکاری نهادهای مختلف از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دانشگاه‌ها و مؤسسات قرآنی نیاز دارد.
