شش ویژگی اقتصاد علوی و نسبت آن با زندگی اقتصادی پیامبر(ص)

حجت‌الاسلام والمسلمین حسین درودی، مدرس حوزه و دانشگاه، در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، قرار داده است به بیان برخی از ویژگی‌های اقتصاد علوی پرداخته است که متن این یادداشت در ادامه می‌آید:

اقتصاد علوی یعنی قول، فعل و تقریر حضرت علی(ع)در نهج‌البلاغه و سایر کتبی که از زندگانی حضرت اخباری را نقل می‌کنند.
مباحث کلی اقتصادی علوی عبارتند از:
الف- اقتصاد علوی و توحید
ب- اقتصاد علوی و نبوت
ج- اقتصاد علوی و امامت
د- اقتصاد علوی و معاد
5- اقتصاد علوی و عدالت
و- اقتصاد علوی و جامعه جهانی

در زیر به تشریح هرکدام از این ویژگی‌ها می‌پرازیم:

الف- اقتصاد علوی و توحید:

تمام دستورات حضرت علی(ع) در امور اقتصادی به نوعی بشر را به یگانه‌پرستی دعوت می‌کند؛ در واقع دستورات اقتصادی علوی طریقی به سوی خداشناسی در امر معاش انسان می‌باشد که برخی از این دستورات در ادامه می‌آید:

اذا اراد الله بعبد خیرا الهمه الاقتصاد: اگر خداوند خیر بنده‌ای را اراده نماید، میانه‌روی را در قلب او قرار می‌دهد؛ اقتصاد علوی با الهام خالق همراه می‌باشد، به همین دلیل خداوند قلب بنده خود را از آفات تندروی و کندروی حفظ می‌نماید. (غررالحکم 3/175)

ب- اقتصاد علوی و نبوت:

تمام دستورات اقتصادی حضرت علی(ع) ادامه و استمرار زندگی اقتصادی پیامبر اعظم(ص) که همان قرآن آسمانی است، می‌باشد.

لئن یأخذ احدکم حبله، فیذهب به الی الجبل فیحتطب ثم یأتی به فیحمله علی ظهره خیر له من ان یسأل الناس؛ اگر کسی از شما ریسمان را بردارد و به کوه رود و هیزم جمع کند و آن را بر پشت حمل نماید برای او بهتر است تا از مردم خواهش کند.(بحار الانوارروایت37-99/108)

اقتصاد علوی راه‌های خواهش نکردن از مردم را که همان اقتصاد پیامبران الهی است به‌ صورت عملی به شهروندان آموزش می‌دهد.

ج- اقتصاد علوی و امامت:

اقتصاد بر آمده از دل زندگانی امامان معصوم(ع)، به بشر آموزش می‌دهد، که نحوه استفاده از کره زمین و زخائر آن چگونه باید باشد تا ظلم اقتصادی پدید نیاید.

لا یغرس المسلم غرسا و لا یزرع فیاکل منه انسان او دابه و لا شی الا کانت شی الا کانت له صدقه؛ نهالی که مسلمان می‌کارد و محصولی را که کشت می‌کند تا انسان و حیوان از آن بخورند، همه این فعالی‌ها صدقه محسوب می‌شوند (صحیح بخاری، کتاب مزارعه، حدیث2152)

مولی علی(ع) در تمام مدت خانه‌نشین شدن خود، به این صدقه اقتصادی موفق بودند.

د- اقتصاد علوی و معاد:

در اقتصاد علوی سمت وسوی اقتصاد جهان آخرت است و این جهت‌سازی کنترل نا محسوس اقتصاد علوی می‌باشد.

الصدقه جنه عظیه و حجاب للمومن من النار ووقایه للکافرین من تلف المال و یعجل له الخلف و یدفع السقم عن بدنه و ماله فی الاخره من نصیب؛ صدقه سپر است، مؤمن را از آتش جهنم نگاه می‌دارد، از تلف شدن مال کافر جلو گیری می‌کند و مالش را به زودی جبران می‌کند و بلا را از بدنش دور می‌کند و در آخرت او (کافر) را بهره و نصیبی نباشد. (تحف العقول:ص82)

در اقتصاد علوی آخرت محوری مؤمن و کافر را در کمال امنیت به تعامل تجاری و اقتصادی فرا می‌خواند.

ه- اقتصاد علوی و عدالت:

اقتصاد علوی عدالت خداوند حکیم را به‌طور عملی در معاش شهروندان به نمایش می‌گذارد.

و افسح له فی البذل ما یزیل علته و تقل معه حاجته الی الناس؛  حضرت در منشور کشورداری به مالک اشتر دستور می‌دهند، در بذل مال به او (قاضی)گشاده دستی به خرج بده، تا گرفتاریش بر طرف گردد.(نامه 53)

در اقتصاد علوی عدالت به معنای تساوی در حقوق نمی‌باشد بلکه به استعدادهای فردی خدا داد احترام گذاشته می‌شود.

و- اقتصاد علوی و جامعه جهانی:

در اقتصاد علوی، اداره جامعه جهانی بر عهده فطرت انسان‌هاست و فطرت انسان‌ها، آنان را از علم خداوند بر خلقت انسان در کنار دیگر انسان‌ها و جهان طبیعت آگاه می‌سازد، که بدون آن علم بشر لحظه به لحظه از اقتصاد عادلانه دور می‌گردد.

فان العامل بغیر علم کالسائر علی غیر طریق، فلا یزیده بعد ه عن الطریق الواضح الا بعدا عن حاجته؛ هرکس بدون علم دست به عملی بزند، چونان کسی است که بیرون از راه گام می‌زند، که هر چه بیشتر حرکت کند، بیشتر از مقصود فاصله می‌گیرد.(خطبه 53)

در اقتصاد علوی علت ظلم اقتصادی به جهل بشر از مقصود خلقت برمی‌گردد و تا جامعه جهانی از علم وحی به دور می‌باشد لحظه به لحظه از اقتصاد عدالانه فاصله می‌گیرد که جنگ‌ها و فساد‌های اقتصادی در روی کره زمین علامت آن می‌باشد.