چرا دایرةالمعارف‌نویسی در ایران به سرانجام نمی‌رسد؟
گروه ادب: کامران فانی با بیان اینکه دایرةالمعارف تشیع نخستین دایرةالمعارفی است که به سرانجام می‌رسد، به تشریح دلایل تکمیل نشدن آثار این حوزه پرداخت.
دایرةالمعارف تشیع یکی از دایرةالمعارف‌های مهمی است که بیش از سه دهه زمان از آغاز کار آن می‌گذرد و نویسندگان بسیاری در آن قلم زده و مقالات خود را ارائه کرده‌اند، در واقع می‌توان گفت در ابتدای کار این اثر با سرپرستی صدر حاج سیدجوادی انجام می‌شد، اما پس از آن به دلایلی مرحوم فهیمه محبی، سرپرستی آن را عهده‌دار شد و تلاش بسیاری کرد تا کار ادامه یابد و پس از فوت وی، انتشارات حکمت کار را در دست گرفت و از مجلد چهاردهم این دایرةالمعارف را منتشر کرد تا اینکه اخیراً شاهد رونمایی جلد پانزدهم آن بودیم، از این رو خبرنگار گروه ادب خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با کامران فانی، عضو هیئت علمی این دایرةالمعارف درباره مجلد آخر این اثر گفت‌وگویی را انجام داده که در ادامه از نظر می‌گذرد:
ـ اخیراً جلد پانزدهم دایرةالمعارف تشیع به چاپ رسید و رونمایی شد، این دایرةالمعارف چه زمانی به پایان می‌رسد؟
پس از جلد پانزدهم، یک جلد دیگر تا پایان کار این دایرةالمعارف وجود دارد و جلد شانزدهم پایان‌بخش این اثر خواهد بود که در حال حاضر در مرحله آخر تدوین و تألیف آن هستیم و به احتمال زیاد اواخر امسال منتشر می‌شود.
ـ ظاهراً گفته می‌شود که این نخستین دایرةالمعارفی است که در ایران به سرانجام می‌رسد، چه اندازه این موضوع صحت دارد؟
خوشبختانه این دایرةالمعارف به صورت کامل پس از 34 سال منتشر خواهد شد و در این میان باید گفت که زحمات مرحوم صدر حاج جوادی و مرحوم فهمیه محبی است و همواره پشتیبان این پروژه بودند و در حال حاضر به ثمر می‌رسد.
ـ چرا دایرةالمعارف‌های گذشته به سرانجام نمی‌رسیدند؟
واقعاً نمی‌دانم چرا این گونه است، از اولین دایرةالمعارفی که در ایران آغاز شد، کمتر دایرةالمعارفی است که به نتیجه رسیده باشد و حتی آنهایی هم که به نحوی تکمیل شده‌اند سال‌های سال گذشته بود و این یکی از آسیب‌های جدی و مهم دایرةالمعارف‌نویسی در ایران است.
علت دیگر مشکل تکمیل نشدن دایرةالمعارف‌ها این است که تصوری از زمان نداریم، برنامه‌ریزی دقیق‌تری نکرده‌ایم که طرح ما چه مدت زمان خواهد برد و یا چه اندازه امکانش است که به اتمام برسد؛ از این رو دو دایرةالمعارف بزرگ ایران یعنی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و دانشنامه جهان اسلام هنوز در حرف‌های اول هستند و برای رسیدن به حرف «ی» و «ن» و ... سال‌های سال به طول می‌انجامد.
ـ جلد 16 پایان کار دایرةالمعارف تشیع است یا کارهای دیگری روی آن انجام می‌شود؟
بازنگری روی جلدهای منتشر شده، ادامه کار این دایرةالمعارف است، هر چند این کار بیشتر به ناشر و بانیان بستگی دارد؛ چرا که نیازمند امکانات مالی است که باید فراهم شود، اما هدف این است که بار دیگر بازنگری شود تا صحیح‌تر و دقیق‌تر در اختیار همگان قرار گیرد، همچنین با توجه به اینکه همه نویسندگان این طرح برای انجام این کار حاضر هستند، این دایرةالمعارف می‌تواند به صورت منقح منتشر شود.
ـ ارزیابی خود را از این دایرةالمعارف بفرمایید.
مخاطبان این دایرةالمعارف متوسط هستند و مقالات بلند بوده و خیلی کوتاه نیستند و مخاطبان آن عامه مردم به ویژه جوانان هستند و به این معنی نیست که افراد متخصص این حوزه به آن مراجعه کنند و هدف ما نیز همین بود که مخاطبان این اثر گسترده‌تر و افراد عام‌تر باشند.
ـ از نظر صحت و دقت چطور؟
ممکن است این اثر نادرستی‌ها و کژی‌های خود را داشته باشد، اما در چاپ‌های آینده باید در راه تصحیح و تنقیح آن تلاش شود.
ـ آیا در این دایرةالمعارف از مقالات ترجمه‌ای نیز استفاده شده است؟
در این اثر حتی یک مقاله ترجمه شده وجود ندارد و تمام مقالات تألیفی هستند.
