تناقض‌های آماری فاجعه منا و مردمی که همچنان نگران می‌مانند!

به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) مسئولیت اعزام زائران ایرانی به حج تمتع بر عهده سازمان حج و زیارت است، مسئولیت برنامه ریزی فرهنگی حجاج بر عهده بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت قرار دارد، انجام امور مربوط به اتباع ایرانی در عربستان بر عهده سرکنسولگری ایران در عربستان و وزارت امور خارجه است و مسئولیت ارائه خدمات بهداشتی و پزشکی زائران نیز بر عهده مرکز پزشکی جمعیت هلال احمر.

این تفکیک مسئولیت کاملاً روشن به نظر می رسد و تاکنون نیز به نظر نمی آمد تداخلی در اجرای مسئویت های نهادهای مرتبط با برگزاری مناسک حج در کشور ما وجود داشته باشد.

اما چند اتفاق موجب شد این تصور عمومی که هر نهاد در خصوص ارائه خدمات به زائران حج در حال انجام مسئولیت خود است با شائبه مواجه شود و برخی ناهماهنگی ها و تناقض ها، خود را نشان داد.
از جمله پس از حادثه سقوط جرثقیل در مسجد الحرام و در حالی که جو عمومی جامعه نگران حجاج حاضر در عربستان بودند، حادثه سقوط پنکه هوایی در مسجد الحرام رخ داد و در حالی که رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت از صدمه دیدن چند ایرانی و حتی انتقال دو نفر به دلیل آسیب دیدگی شدید خبر می داد، رئیس سازمان حج  و زیارت صدمه دیدن زائران ایرانی در این حادثه را رد کرد!

فاجعه ای که همه تصورات را بر هم زد

اما فاجعه منا با عمق و ابعاد بسیار تأثیربرانگیر، بسیاری از تصورات قبلی را بر هم زد.

پس از فاجعه منا مسئولان ایرانی حاضر در عربستان ستاد پیگیری این حادثه را تشکیل داده و کار رسیدگی به شرایط زائران ایرانی مناسک حج آغاز شد. اما این اقدامات با کارشکنی ها و بی برنامگی های مسئولان عربستانی به سختی پیش می رفت و در گفت و گوهای صورت گرفته با رئیس و مسئولان سازمان حج و زیارت به راحتی می شد تشخیص داد که چه فشار طاقت فرسایی بر آنها وارد می شود.

آیا ستاد پیگیری فاجعه منا در ایران و مکه با هم هماهنگ بودند؟

ستادهای پیگیری حادثه منا در ایران نیز تشکیل شد؛ ستادهایی که به نظر می رسید باید در هماهنگی کامل با ستاد مکه باشند و تلاش کنند در راستای تسهیل کار مسئولان ایرانی حاضر در مکه و ارائه خدمات بیشتر به زائران و خانواده های نگران حجاج تلاش کنند؛ اما متأسفانه ناهماهنگی های این دو ستاد تشکیل شده بر نگرانی ها و اضطراب های وارد شده بر مردم افزود.

این مسئله را می توان در ارائه آمار و اظهار نظرهای متفاوت و حتی متناقض مسئولان داخل کشور و مسئولان حاضر در مکه مشاهده کرد و در حالی که مسئولان حاضر در مکه از جمله سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت که در عمق فاجعه منا قرار داشت و تلاش می کرد همراهی مسئولان عربستانی را برای پیگیری کشته و مجروحان حادثه منا فراهم کند، مسئولان داخل کشور با اظهار نظرهای تند و بعضاً کاملاً پیش داورانه و غیر منطقی موجب عصبانیت بیشتر مسئولان سعودی شده و عدم همکاری بیشتر آنها را فراهم می کردند.

این مسئله در عدم صدور ویزا برای علی جنتی، وزیر ارشاد کشورمان خود را به طور مشهود نشان داد. اما عربستان به وزیر بهداشت و رئیس جمعیت هلال احمر ویزا داد و هیئتی به ریاست وزیر بهداشت وارد عربستان شد.

مردم به راستی نمی دانند حرف کدام مسئول را باور کنند

در این میان همچنان تناقض های آماری و اظهار نظرهای مختلف و بعضاً متناقض مسئولان، خودنمایی می کرد و مردم به راستی نمی دانستند حرف کدام مسئول را باور کنند؟ وزیر ارشاد گفت: باید تمامی مفقودان حادثه منا را جزو کشته شدگان دانست، وزیر بهداشت بر استفاده از کلمه مفقود تاکید دارد و اعلام داشته تا زمانی که جسدی تحویل نشود، افراد باید به عنوان مفقود درنظر گرفته شوند.

این در حالی بود که مسئولان حاضر در مکه مدام بر تداوم جست و جوهای صورت گرفته در بیمارستان ها تأکید داشتند و اعلام می کردند همچنان در حال جست و جو هستیم. خبرهای مربوط به دستگیری احتمالی جمعی از زائران نیز مدام مطرح می شد اما همچنان وزارت امور خارجه که مسئول اصلی پاسخ گوییی و پیگیری این مسئله است، هیچ اظهار نظر رسمی در این خصوص ارائه نکرده است.

ورقی که برگشت!

پس از ورود هیئت بلند پایه ایران به عربستان و پیگیری هایی که رئیس جمهور و وزیر امور خارجه که در نیویورک حاضر بودند از وضعیت حجاج ایرانی آسیب دیده در منا به عمل اوردند باز هم به نظر نمی رسید مسئولان عربستانی هیچ تغییر رفتاری صورت داده باشند تا اینکه پیام قاطع مقم معظم رهبری در خصوص این حادثه و احتمال واکنش خشن ایران از سوی ایشان مطرح شد و به تمامی ورق برگشت.

مسئولان عربستانی شروع به دیدار با مسئولان ایرانی کردند و کارها روند سریع و روان تری به خود گرفت.

اما باز هم آمارها و اظهار نظرها متناقض بود و در حالی که برخی مسئولان با سخنان خود مردم را امیدوار می کردند، برخی دیگر اب پاکی را بر دستشان می ریختند و اعلام می کردند دیگر امیدوار نباشید. در این میان مدام آمارها تغییر پیدا می کرد و نام برخی از حجاج مدام از لیست مفقودان به کشته شدکان و یا از لیست کشته شدگان به مفقودان و یا از لیست کشته شدگان به افراد بازگشته به کاروان و ... تغییر داده می شد.

و تنها خدا می داند خانواده های قربانیان فاجعه منا چند بار این لیست ها را با خون دل جست و جو کرده اند.(و البته چه بلایی بر روح روان بازماندگان آمده که به مرور خود را نشان خواهد داد)

تا اینکه سازمان حج و زیارت آمار نهایی کشته شدگان منا را که جمع بندی از تعداد کشته شدگان قطعی و مفقودان حادثه منا بود را اعلام کرد. این اعلام در حالی چند روز پس از اظهار نظر وزیر ارشاد (در خصوص کشته شدن بسیاری از مفقودان حادثه) صورت گرفت که رئیس حج و زیارت اعلام کرد پس از سه بار جست و جوی تخت به تخت بیمارستان های عربستام و ناامید شدن از وجود زائر مصدوم ایرانی در بیمارستان ها این اعلام صورت گرفته است.

15 نفر تفاوت یعنی نگرانی وصف ناپذیر چند صد ایرانی وابسته به آنان

اما آمار ارائه شده از جمع مفقودان و کشته شدگان حادثه با آمار نهایی ارائه شده از جمع کشته شدگان حادثه 15 نفر تفاوت آماری داشت! همچنان برخی از احتمال دستگیری تعدادی از زائران خبر می دادند اما هیچ مقامی از وزارت امور خارجه این خبر را تأیید یا تکذیب رسمی نمی کرد.

عدم هماهنگی ها در مسئله انتقال پیکرهای حجاج نیز وجود داشت و در حالی که برخی از مسئولان اعلام می کردند هنوز زمان انتقال پیکرها مشخص نیست، به یکباره اعلام شد 104 پیکر وارد کشور خواهد شد؛ البته خبرهایی دال بر وارد شدن 10 پیکر از کشته شدگان منا بدون اعلام رسمی نیز منتشر شد.

و در حالی که اعلام شده بود هیچ زائر ایرانی در مکه دفن نشده است، به یکباره مشخص شد حدود هزار و 500 زائر در مکه دفن شده است که مشخص نیست آیا زائر ایرانی نیز در این آنها هست یا خیر؟
در حالی که رئیس بعثه مقام معظم رهبری از شناسایی 100 پیکر از کشته شدگان منا را اعلام می کرد، رئیس سازمان حج و زیارت این آمار را 130 پیکر اعلام می کرد و در حالی که اعلام می شود پیکر 90 حاجی به کشور بازگردانده شده و پیکر 40 حاجی دیگر نیز به کشور باز گردانده خواهد شد، هنوز اسامی این 130 پیکر شناسایی شده مشخص نیست.

تلاش هایی که گفته نمی شود

همه این اتفاقات تلخ و ناهماهنگی مشهود مسئولان داخل کشور و مسئولان حاضر در عربستان که به یقین می توان گفت طی این مدت جهادگونه و تحت بیشترین فشار روانی و خستگی جسمانی تلاش کرده اند زائران ایرانی را پیدا کنند، به دلیل عدم وجود یک گروه خبری قوی حاضر در مکه تشدید شده بیشتر نمود پیدا می کند.

متأسفانه به دلیل کاهش سهیمه حج ایران، تعداد خبرنگاران اعزامی به حج به شدت کاهش یافته از سوی دیگر عموماً سهمیه اعزام به حج نوعی تشویق و جایزه به خبرنگاران باسابقه تلقی می شود، پوشش خبری فاجعه منا به خبرنگاران مسلط و توانمند در حوزه خبرنگاری بحران نیاز داشت و این در حالی بود که گروه خبری بسیار کوچک اعزامی نیز در این حادثه صدمه دیده و قدر مسلم اسیب های فراوان روحی به بازماندگان این حادثه وارد شده است و نیاز بود یک گروه خبری قوی به همراه وزیر بهداشت عازم مکه شوند که این اتفاق رخ نداد.

و علی رغم تلاش مسئولان سازمان حج و زیارت به ویژه رئیس این سازمان مبنی بر شفافیت خبری در این فاجعه، همچنان تناقض ها، روح و روان مردم به ویژه خانواده های 116 هموطن مفقودی این حادثه را رنجور کرده است. اگر قرار است به مردم امید دهیم چرا از تلاش های طاقت فرسای صورت گرفته در مکه نمی گوییم. از افرادی که ساعت ها (بیش از 15 ساعت در روز) با صدها جسد مواجه و در تلاش برای شناسایی تک تک زائران ایرانی حج 94 هستند.  چرا حرف مسئولان در این خصوص با هم تناقض دارد؟ مردم حرف چه کسی را باید باور کنند؟