قرآن؛ مدال افتخار شعر حافظ/ ابیاتی که بوی خدا می‌دهد
گروه هنر: حافظ، قرآن را مدال افتخار خودش معرفی می‌کند و جریان داشتن رگه‌های قرآن در شعر وی، اشعارش را معطر به رایحه قرآن و معنویت کرده است، بوی خدا در لابهلای ابیاتش جریان دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، خواجه شمس‌الدین محمد ملقب به لسان الغیب، غزلسرای نامی ایران در قرن هشتم بود، وی در عنفوان جوانی به تمام علوم مذهبی و ادبی روزگار خود تسلط یافت و چون در این دوره علاوه بر اندوخته عمیق علمی و ادبی خود، قرآن را نیز کامل از حفظ داشت، از این روی با عنوان «حافظ» تخلص می‌کرد.
قرآن کریم بی‌تردید منبع الهام بخش علوم و فنون بسیاری در طول تمدن باشکوه اسلامی بوده و از آن جمله می‌توان به انعکاس پررنگ آن در آثار برجسته شعر و نثر فارسی اشاره کرد؛ گاه شاعران فارسی زبان از قرآن در اشعار خود یاد می‌کنندو سنائی غزنوی، ناصر خسرو قبادیانی، کمال الدین اسماعیل، اقبال لاهوری برخی از چهره‌های درخشان این معنا در شعر و شاعری ما به شمار می‌آیند.
«حافظ» سرآمد این شاعران محسوب می‌شود، گاه در اشعارش به ذکر مستقیم آیات قرآن همت می‌‌گمارد و زمانی نیز این آیات مبارک را در اشعار خود به صورت اشارات و تلمیحات بیان می‌کند، به مناسبت تقارن 20 مهرماه با روز بزرگداشت حافظ به برخی از ابعاد شعر و شخصیت هنری حافظ شیرازی نگاهی اجمالی می‌اندازیم.
حافظ، قرآن را مدال افتخار شعرش می‌داند
حجت‌الاسلام سیدحسین سیدی، رئیس انجمن شعر طلاب خراسان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا یکی از ویژگی‌های بارز شعر حافظ را معنویت خاص موجود در اشعار او عنوان کرد و ابزار کرد: این معنا طوری در اشعار او جلوه گری می‌کند که می‌توان هر بیت شعر او را ترجمانی از آیات کلام الله مجید دانست.
وی افزود: حافظ، قرآن را مدال افتخار خودش معرفی می‌کند و جریان داشتن رگه‌های قرآن در شعر وی، اشعارش را معطر به رایحه قرآن و معنویت کرده است؛ در حقیقت این خصوصیت شعر حافظ (و به طور کلی شعر آیینی) است که بوی خدا در لابهلای ابیاتش جریان دارد.
تفعّل به دیوان حافظ، نشانگر معنویت اوست
حجت الاسلام سیدی الهام شعر بر زبان حافظ را جریانی ملکوتی خواند و بیان کرد: در برخی روایت‌ها آمده است، امیرالمؤمنین(ع) شعر را به حافظ تلقین کرده و این تفعّل ما به شعر او نشانگر بعد معنوی حافظ است.
وی اظهار کرد: افراد زیادی صلوات خاصه را قرائت کردند اما صلوات خاصه حاج رضا انصاریان در اذهان مانا و ماندگار شده است یا بسیاری اذان گفته‌اند ولی تنها نوای اذان استاد رحیم مؤذنزادهاردبیلی در یادها مانده و اثرگذاری دارد؛ این حاصل نمی‌شود مگر با عنایت ویژه‌ای که به برخی از شعرا و هنرها می‌شود و این معنا با اندازه‌گیری قابل سنجش نیست.
رئیس انجمن شعر طلاب خراسان با ذکر بیتی از پروین اعتصامی با این مضمون «آن یک جواب داد: چه دانیم ما که چیست؟ پیداست آنقدر که متاعی گران‌بهاست»، ادامه داد: شاید شاعران بسیاری وجود دارند که آیات قرآن را در اشعار شان به وفور استفاده کرده‌اند، اما این عنایت خاص حافظ و هنر اوست.
شعر حافظ و محبوبیتی خدادادی
وی اضافه کرد: جنس این عنایت‌ها تعریف ناشدنی است، شاید برخی از شعرا در بعضی از ابعاد ادبی و هنری از حافظ قوی‌تر ظاهر شده باشند ولی خداوند اراده کرده در خانه هر یک از ما بعد از قرآن و مفاتیح، یک کتاب شعر حافظ نیز باشد و این بی‌تردید محبوبیتی خدادادی است.
حجت‌الاسلام سیدی در رابطه با مباحث ضد و نقیضی که در خصوص کفر یا تدیّن حافظ مطرح می‌کنند، عنوان کرد: حافظ و شعر او گنجینه‌اند و اگر برخی به دنبال مصادره اعتقادات او هستند، نشانه بزرگی اوست؛ در طول تاریخ نیز هرگاه می‌خواستند کسی را که بزرگ شده از حرکت بیندازند، بزرگترین تهمت‌ها را به او می‌زدند و اندیشه وی را تخریب می‌کردند.
کوتاه قامتی درک مغرضان از شعر حافظ
وی تصریح کرد: آنهایی که به حافظ نسبتی به غیر از فهم اسلام ناب را می‌دهند، بی‌شک آنهایی هستند که قدشان به شناخت حافظ نمی‌رسد و برآنند تا شعر او را و این میراث مانا و ماندگار را از ما بگیرند؛ به قول سعدی شیرین سخن: شب پره گر وصل آفتاب نخواهد/ رونق بازار آفتاب نکاهد.
رئیس انجمن شعر طلاب خراسان در ادامه با تأکید بر این نکته که اگر کسی نور را نمی‌بیند، دلیل بر نبود آن نیست، مشکل در چشم‌های آسیب‌‌دیده و نگاه اوست، ابراز کرد: آنانی که به حافظ چنین نسبت‌های ناروایی را می‌زنند، آنهایی هستند که از خورشید تنها گرمای آن را احساس می‌کنند و از درک نورانیّت و روشنایی آن را بی‌بهره‌اند؛ سنایی نیز در همین این راستا می‌گوید: عروس حضرت قرآن نقاب آن گه براندازد/ که دارالملک ایمان را مجرد بیند از غوغا/ عجب نبود گر از قرآن نصیبت نیست جز نقشی/ که از خورشید جز گرمی نیابد چشم نابینا.
وی با اشاره به غزل مطلع اشعار حافظ با مضمون «عشقت رسد به فریاد ور خود به سان حافظ/ قرآن ز بر بخوانی در چارده روایت» به تشریح 14 روایت پرداخت و افزود: به جز توانایی حافظ در قرآئت 14 روایت ظاهری قرآن، بی‌تردید تک تک ابیات وی چونان آیات قرآن مجید دارای لایه‌های پنهانی است.
حجت‌الاسلام سیدی با تبیین اینکه اقتضای علم یک حکیم آن است که طوری سخن براند که همه اقشار عاید و بهره‌ای از کلام وی نصیب‌شان شود، اظهار کرد: حافظ نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ در واقع حافظ با 14 روایت می‌خواهد بگوید، 14 لایه پنهانی معنای سخن قرآن را متوجه است و در راهی را که برخی در لایه‌های اولیه آن به اشتباه رفته‌اند اما به 14 تفسیر و تأویل رسیده و این جز با عنایت خاص میسر نمی‌شود.
