تواشیح؛ تلفیق هنرمندانه آیات قرآن و سیره اهل‌بیت(ع)/ هنر تواشیح مختص محافل قرآنی نیست

جواد مختاری، قاری برجسته استان مرکزی و عضو گروه تواشیح فدک اراک در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، با اشاره به سوابق این گروه گفت: قدمت گروه تواشیح فدک بالغ بر 20 سال است و طی این مدت اعضای زیادی در این گروه فعالیت داشته‌اند و در حال حاضر نیز با اعضای پنج نفره شامل مبین صحاف کاشانی، محمدشریفی، حمیدرضا محمودی، جواد مختاری و محسن احمدلو درحال فعالیت است و این افراد نیز قریب به 10 سال است که عضو گروه هستند.

وی ضمن گرامیداشت یاد استاد مهدی محمدی از قاریان نخبه کشوری و یکی از پیشکسوتان گروه تواشیح فدک که به دیار باقی شتافته است بیان کرد: در سطح استان مرکزی به ویژه شهرستان اراک گروه‌های تواشیح متعددی وجود دارند که هر کدام در نوع خود مطرح و قوی هستند و گروه تواشیح فدک نیز از زمره این گروه‌ها به شمار می‌رود و تاکنون در طول این سال‌ها به صورت جدی فعالیت کرده و دو سال نیز به عنوان نماینده استان در مسابقات کشوری اوقاف حضور یافته است.

ماهیت و پیشینه هنر تواشیح

مختاری با اشاره به تاریخچه تواشیح و همخوانی قرآن کریم اظهار کرد: تواشیح یا همخوانی قرآن کریم در اصل گونه‌ای هنر دینی است که موضوعات آن اغلب ذکر و مناجات اهل بیت(ع) است که به زبان عربی و فارسی توسط اعضای گروه که قاریان و مرتلان قرآن هستند اجرا می‌شود، در واقع تواشیع گونه‌ای هنر دینی است که از بستر یک ادعیه یا فرازی از یک دعا در منقبت اهل بیت(ع) بر می‌خیزد که یا به صورت موزیکال و یا توسط قاریان با ترکیب دو مقوله شعر و آهنگ اجرا می‌شود.

وی ادامه داد: هنر تواشیح و هم‌خوانی قرآن کریم از زمان اهل بیت(ع) به شیوه‌های مختلف اجرا می‌شد به طور مثال در صدر اسلام هنگامی که پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه هجرت کردند اهل مدینه برای استقبال از حضرت اشعاری را که یک نوع از هنر تواشیح محسوب می‌شود به صورت دسته جمعی اجرا کردند که متن آن امروزه نیز توسط اغلب توسط گروه‌های تواشیح اجرا می‌شود.

عضو گروه تواشیح فدک تصریح کرد: تواشیح معمولاً به صورت دسته جمعی و توسط عده‌‌ای از قاریان اجرا می‌شود بنابراین تسلط و آشنائی به هنر تلاوت و قرائت یکی از ملزومات عضویت در گروه‌های تواشیح است و هرچه افراد به فن تلاوت مسلط‌ تر باشند بر کیفیت اجرا نیز افزوده خواهد شد.

غالب گروه‌های تواشیح خودجوش تشکیل می‌شوند

وی با بیان اینکه گروه‌های تواشیح معمولاً خودجوش شکل گرفته و فعالیت می‌کنند و متولی خاصی در این حوزه وجود ندارد افزود: استان مرکزی به خصوص شهرستان اراک از لحاظ وجود قاریان قرآنی مطرح و متبحر از پتانسیل بالایی برخوردار است و با توجه به اینکه اکثریت این افراد در گروه‌های تواشیح نیز عضو بوده و فعالیت می‌کنند بنابراین می‌توان گفت که گروه‌های تواشیح در سطح استان به لحاظ کیفی عملکرد خوبی دارند؛ اما برای اینکه بتوانیم در سطح کشور نیز حرف برای گفتن داشته باشیم علاوه بر ضرورت حمایت همه جانبه از سوی مجموعه‌های مرتبط ،اعضای گروه‌ها نیز باید تمرین مستمر و مداوم داشته باشند.

مختاری با بیان اینکه برگزاری دوره‌های تخصصی با دعوت از اساتید مطرح در حوزه تواشیح و تشکیل کارگروه‌های تخصصی می‌تواند بر تقویت کیفی گروه‌ها بیافزاید اظهار کرد: تا سال‌های گذشته تعداد گروه‌های تواشیح اندک شمار بود اما خوشبختانه امروزه گروه‌های تواشیح در حال رشد و نمو هستند ولیکن فعال‌سازی به لحاظ کمی و کیفی گروه‌های تواشیح نیاز امروز ماست و می‌طلبد نهادهای زیربط  در راستای تشکیل گروه‌های جدید اقدام کنند.

عضو گروه تواشیح فدک گفت: هنر تواشیح ابزاری برای تبلیغ و انتقال هنرمندانه فرهنگ قرآنی و سیره اهل بیت(ع) به مستمعین است و در واقع لزوم تشکیل گروه‌های تواشیح ایجاد جذابیت بیشتردر عرصه فعالیت‌های دینی و قرآنی کشور است.

تأثیرگذاری دوچندان بیان آهنگین آموزه‌های دینی

مختاری در ادامه در تشریح نقش اجرای تواشیح در ترویج فرهنگ دینی و قرآنی در بین جوانان و نوجوانان اشاره کرد و افزود: قطعاً اجرای آیات یا سوره‌هایی از قرآن و یا ذکری از اهل بیت(ع) توسط گروهی و به صورت آهنگین بهتر و بیشتر روی مخاطب به ویژه جوانان و نوجوانان اثر می‌گذارد، تلفیق هنر در هنر باعث خلق زیبائی و یک اثر فاخر هنری خواهد شد حال اگر ما بتوانیم مباحث و مناجات‌های دینی را با ابزار هنر تلفیق کنیم بی‌شک تاثیرگذاری آن دوچندان است.

وی با اشاره به مشکلات و چالش‌های پیش روی این هنر خاطر نشان کرد:  خوشبختانه هنر تواشیح به لحاظ پیشینه معنوی و مذهبی که دارد از جایگاه مناسبی در جامعه برخوردارست ولیکن ما نباید حضور این گروه‌ها را تنها مختص به محافل قرآنی بدانیم و ضرورت دارد قابلیت‌های گروه‌ها در محافل و مجالس مختلف فرهنگی و اجتماعی معرفی شود و این وظیفه مسئولان ماست.

عضو گروه تواشیح فدک اضافه کرد: یکی از انتظارات این است که نهادها و دستگاه‌های اجرایی در اجرای برنامه‌های فرهنگی استفاده از این هنر زیبای تلفیق شده با فرهنگ اهل بیت(ع) را بیشتر در دستور کار خود قرار دهند.