محمد انجمشعاع، معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور در گفتوگو با کانون خبرنگاران
ایکنا،
نبأ، در آستانه سیوهفتمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در رابطه با نقش و جایگاه مفاهیم قرآنی در به ثمر نشستن و پیروزی انقلاب اسلامی، سخنان خود را با یادآوری خاطراتی از درک حضور نورانی حضرت امامخمینی(ره) آغاز کرد و گفت: خدا را شاکرم که در ازمنهای از زمان به ما حیات بخشید که توفیق درک حضور امامخمینی(ره)، احیاگر اسلام ناب محمدی(ص) را به ما عنایت فرمود؛ سیزده سالم بود که در مسجد با نام آن وجود مبارک و خاستگاه وی آشنا شدم؛ ابرمردی که در دوران خفقان رژیم ستمشاهی نامش حتی در مساجد با احتیاط بر زبانها جاری میشد تا مباد که نامحرمان و آنان که با رژیم ستمشاهی همدم و همخور و همسازند، مؤمنین و مبارزین را به بند کشند.
ورود ادبیات قرآنی در فرهنگ گفتمان قرن اخیر جاریوی ادامه داد: با کمی تأمل در مبانی فکری و عملی امامخمینی(ره) در مییابیم که آن مرد خدایی، انقلابی را بر پایه آموزههای قرآنی و سنت نبوی و ائمهاطهار(ع) پایهریزی کرد که شعاع نورانیاش همچنان مرزهای فیزیکی را در نوردیده و با تسخیر قلوب احرار عالم آنان را مجذوب خود ساخته است؛ به تحقیق میتوان گفت، امام خمینی(ره) ادبیات قرآنی را در فرهنگ گفتمان قرن اخیر جاری کرد.
وی افزود: برخی از این واژگان عبارتند از، نفی مستکبرین، حمایت و حاکمیت مستضعفین، نفی طاغوت، آزادی انسانهای در بند، رفع ظلم و استقرار عدالت، ولی نعمت بودن محرومان و زاغهنشینان، نفی سلطه اجانب بر مقدرات بلاد مسلمین و ... .
امامخمینی(ره) عینیت قرآن را در انقلاب اسلامی نشان دادانجمشعاع یادآور شد: امامخمینی(ره) در پایهریزی تمدن اسلامی، حاکمیت مستضعفین را بر زمین به عنوان حاکمیت خلیفه خداوند بر روی زمین تعقیب میکرد؛ حاکمیتی مبتنی بر آیه 5 سوره مبارکه قصص، «وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ؛ و خواستيم بر كسانى كه در آن سرزمين فرو دست شده بودند منت نهيم و آنان را پيشوايان [مردم] گردانيم و ايشان را وارث [زمين] كنيم».
وی افزود: مبارزه امامخمینی(ره) با رژیم ستمشاهی را باید در آیاتی از قرآن کریم که به نفی طواغیت پرداخته است، ردیابی کرد؛ امام(ره) مصادیقی از طغیان رژیم حاکم را برمیشمرد، مانند ظلم به محرومان و زاغهنشینان، بیعدالتی رژیم، استبداد، به زنجیر کشیدن مبارزین و مجاهدین و دهها ظلم دیگر لذا امامخمینی(ره) از رژیم ستمشاهی به عنوان مصداقی از مصادیق طواغیت زمان یاد میکرد، همانگونه که قرآن کریم در سوره نساء آن را در ردیف حاکمیت شیطان آورده است(آیات 60 تا 64 سوره نساء)؛ از اصول مسلم قرآن و انقلاباسلامی قاعده نفی سبیل است، بر همین اساس امامخمینی(ره) درباره نفی استکبار و قطع دست مستکبرین از بلاد مسلمین و حتی مردم محروم جهان تأکید داشتند و آن را عزتبخش مسلمین معرفی میکردند و آن هم قاعدهای مبتنی بر آیه 141 سوره مبارکه نساء است، «وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا؛ و خداوند هرگز بر [زيان] مؤمنان براى كافران راه [تسلطى] قرار نداده است».
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: حضرت امامخمینی(ره) حکومتی را بر پایه استقرار عدل بنا کرد که آموزهایست وحیانی و مؤمنین را امر به عمل بر پایه عدل و قسط میکند؛ در آیه 58 سوره مبارکه نساء به آن اشاره شده است، «وَ إِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا». اینکه امامخمینی(ره) مردم را ولینعمت این انقلاب معرفی میفرمود و خود را خدمتگذار آنان میدانست و برای کرامت بخشیدن به انسانیت بهپاخاست را میتوان در قرآن کریم و آیه 70 سوره مبارکه اسراء جستجو کرد که بر کرامت انسانی تأکید فرموده، «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ؛ و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم»؛ مبانی قرآنی امامخمینی(ره) در پیادهسازی تمدناسلامی را میتوان در دهها مؤلفه دیگر برشمرد که در این فرصت کوتاه نمیتوان به آن پرداخت. متأثر از کلام حضرت آیتالله جوادیآملی باید اذعان کرد، امامخمینی(ره) عینیت قرآن را در انقلاب اسلامی نشان داد.
تفاوت مفاهیم اسلام انقلابی و انقلاب اسلامیوی در ادامه گفت: آنچه که در دوران انقلاب و پیروزی آن از سوی امامخمینی(ره) مطرح شد، همین واژه «انقلاب اسلامی» بود؛ سالهای اولیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی که گردش زمان سره را از ناسره جدا میساخت، با ظهور جریانهای نفاق منافقین و خلق جریان منحرف گروهک فرقان که از هر ابزاری برای تحصیل اهداف خویش بهره میجستند واژه جدیدی را جعل کردند به نام «اسلام انقلابی» و در ادبیات خویش مستعمل و رایج کردند؛ در این نگاه منافقانه جنگ و مبارزه اصل حاکم بر همه چیز است، در حالیکه مبانی انقلاب اسلامی بر پایه اصول قرآن پایهریزی شده و به تعبیر شهید مطهری پیرامون انقلاباسلامی، «در اسلام، عنصر مبارزه هست، اما این بدان معنی نیست که اسلام فقط برای مبارزه آمده و هدفی جز مبارزه ندارد؛ در اسلام، دستورات بیشماری وجود دارد که یکی از آنها مبارزه است»؛ نکته دیگر که در این باب باید گفت در آن روز تضاد طبقاتی مبنای مبارزه گروههای منحرف بود و حال آنکه در انقلاب اسلامی هویت اسلامی و الهی مبنای عمل است.
پیام انقلاباسلامی؛ قرآن تنها نسخه نجاتبخش بشریتانجمشعاع تصریح کرد: هنگامی که انقلاب اسلامی در ایران به پیروزی رسید، مستکبران عالم فکر نمیکردند که رویکرد به دین در جهان نیز احیا شود و مسلمانان به چنان عزت و اعتماد به نفسی برسند که بتوانند از کیان اسلام در جهان نیز دفاع کنند؛ «زبان این انقلاب و پیام این انقلاب پیام و زبانی بود كه نمیتواند و نمیتوانست ـ به طبع حال ـ در مرزهای ایران منحصر بماند؛ یك مفهوم جهانی، یك حقیقت جهانی، یك حقیقت بشری به وسیله انقلاب پیام داده شد كه هر كسی در دنیا آن را بشنود احساس میكند كه به این پیام دلبسته است؛ آن پیام چیست؟ اگر بخواهیم آن پیام را در شكل اجتماعی و انسانی آن در یك جمله بیان بكنیم، مقابله با نظام سلطه است؛ این پیام انقلاب است؛ نظام سلطه، نظام تقسیم دنیا به ظالم و به مظلوم است؛ منطق انقلاب كه منطق اسلام است؛ «لا تَظلِمونَ وَ لا تُظلَمون؛ نباید ظلم كنید و نباید بگذارید به شما ظلم بشود» (آیه 279 سوره مبارکه بقره)؛ (بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاباسلامی 26/6/1392).
انجمشعاع در این رابطه تصریح کرد: من تصورم این است که انقلاب اسلامی با ظهورش چند پیام را به گوش همگان رساند، به مردم جهان اعلام کرد قرآن تنها نسخه نجاتبخش بشریت از یوغ استعمارگران و حکام جائر است؛ به همه ملتهای مسلمان اعلام کرد باید برای رسیدن به مدینه فاضله که همان «مدینة النبی» است، قیام و مجاهده کرد؛ مجاهدهای از برای خداوند و در مسیر اوامر حق تعالی و در این صورت است که سرنوشت امم تغییر میکند. آیه 69 سوره مبارکه عنکبوت به این موضوع اشاره دارد: «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ؛ و كسانى كه در راه ما كوشيدهاند به يقين راههاى خود را بر آنان هموار میکنیم و در حقيقت خدا با نيكوكاران است».
وی اظهار کرد: حضرت امام(ره) به مسئولان و حاکمان همه کشورهای اسلامی و نیز مسئولان نظام اعلام کرد، اولا؛ عزت امم اسلامی در نفی استکبار و قطع دست آنان از مقدرات مردم محروم است، طبق آیه 141 سوره مبارکه نساء «وَلَن یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً» و نیز به درستی درک کنند که قرآن آنان را استوار به عهدها و پیمانهای خویش نمیداند (بخشی از آیه 12 سوره مبارکه توبه: «لا اَیمانَ لَهُم؛ آنان را هيچ پيمانى نيست»)ثانیا؛ مردم و امتهای اسلامی ولی نعمتان آنها هستند و باید کمر به خدمت آنان ببندند و مسیر زندگی خود را در مسیر مرفهین بیدرد واننهند که خسران دنیا و آخرت در دوری آنان از مردم است، ثالثا؛ تعدی و تجاوز به حقوق آنان و بیاعتنایی به سرنوشت آنان سرنوشتشان را با زلف حکام مستبد که در زبالهدان تاریخ جای گرفتهاند گره خواهد زد و رابعا؛ با بهرهگیری از ظرفیتها و منابع داخلی در پی استقلال همهجانبه باشند.
الگوی انقلاباسلامی؛ سرمنشاء رویشهای بیداری اسلامیوی در پاسخ به این سؤال که اگر انقلاب ایران اسلامی نبود چه نتیجهای در برداشت، گفت: اگر بخواهیم به این سؤال پاسخ دهیم باید برخی حوادث سال 40 به بعد را با هم مرور کنیم، برخی از این حوادث عبارتند از، تصویب قانون کاپیتولاسیون، برگزاری جشنهای دو هزار و پانصد ساله، آن هم با افتضاحات و ملحقات فرهنگی آن، برگرداندن تاریخ هجری شمسی(که مبتنی بود بر هجرت پیامبر اکرم(ص)) به تاریخ شاهنشاهی، تأسیس و راهاندازی سازمان مخوف ساواک، به زندانی کشاندن علماء و مبارزین و یا تبعید آنان، شهادت صدها عناصر مؤمن و انقلابی، باز کردن درهای ایران به روی فرهنگ منحط غرب، وانهادن منابع و معادن و ذخایر نفتی این مرز و بوم به بیگانگان، تعاملات لجام گسیخته با غرب و اسرائیل غاصب و دهها مؤلفه دردناک دیگر.
انجمشعاع در ادامه گفت: اگر امام انقلاب اسلامی را به سرانجام نمیرساندند از اسلام در این مرز و بوم نامی و فقط نامی باقی میماند(آن هم خیلی خوشبینانه) و ایران در صورت وجود جزئی لاینفک از کشورهای لائیک با مبانی اقتصاد کاپیتالیتی مسیر خود را ادامه میداد؛ در صحنه بینالملل هم جهان اسلام وضعیت تاریکی داشت؛ حاکمیت حکام مستبدی چون انور سادات بر مصر، صدامحسین بر عراق، معمر قذافی در لیبی، اشغال سرزمینهای امت مظلوم فلسطین، تسلط و سیطره اسرائیل بر کشورهای عربی و زمینگیر ساختن آنان طی فقط جنگی 72 دوساعته مشهور به جنگ سهروزه، تعرض سرزمینی اسرائیل به لبنان و پیشروی تا بیروت و سکوت مرگبار حکام وابسته و دهها رخداد اسفناک و تاریکی که تنها انقلاب اسلامی بود به مسلمانان امید بخشید و در نتیجه این الگوی انقلاباسلامی بود که سرمنشاء رویشهای مردمی و به تعبیری بهار عربی و به تعبیر عاموس یادلین، ژنرال بازنشسته ارتش اسراییل انتفاضه عربی و به تعبیر امام خامنهای حظهالله بیداری اسلامی شد.
وی افزود: اگر بیداری مردم ایران اسلامی از سال 40 تا به ثمر نشستن آن حدود 17 سال طول کشید، بیداری اسلامی در کشورهای اسلامی از آنسان که در خواب عمیق فرورفته بودند و یا نگه داشته شده بودند بیش از ربع قرن به نتیجه رسید و امروز خاستگاه همه آزادگان و احرار جهاناسلامی حاکمیت قرآن بر سرنوشت آنان است.
ایراناسلامی؛ جریان اثرگذار در مذاکرات بینالمللیوی تصریح کرد: از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در صحنه بینالملل، میتوان به خروج جهان از جریان دو قطبی آنروز که قطب شرق با رهبری جماهیر شوروی سابق و همگامی کشورهای کمونیستی مشهور به بلوک شرق و قطب غرب با پرچمداری آمریکا و همراهی دول غرب بود، اشاره کرد؛ امروز و در صحنه تعاملات بینالملل حضور اثربخش و لاینفک اسلام و ایران اسلامی به خوبی محسوس است و حقیقتا شعار نه شرقی و نه غربی که متأثر از شعار قرآنی «لَّا شَرْقِیَّهٍ وَلَا غَرْبِیَّهٍ؛ نه شرقى است و نه غربى» (آیه 35 سوره مبارکه نور) است، در شرایطی در جهان مطرح شد که کشورهای جهان اگر تحت لوای یکی از این دو قطب قرار نمیگرفتند محکوم به زوال و یا انزوا بودند و امروز ایران اسلامی به یمن پایداری و بصیرت امت اسلامی و رهبری ولی امر مسلمین حضرت آیتالله خامنهای دامت برکاته توانسته است به عنوان یک جریان اثرگزار در مذاکرات بینالمللی مورد پذیرش قدرتهای بزرگ قرار گیرد.
گسترش جغرافیایی جهان اسلام متأثر از شکوفایی انقلاب اسلامیانجم شعاع اذعان کرد: وسعت جغرافیایی اثرگزاری انقلاباسلامی به کشورهای عربی و اسلامی خلاصه نمیشود؛ منهای چندساله اخیر که دشمنان اسلام تلاش کردند با ظهور گروههای سلفی و تکفیری از اسلام چهرهای خشن ترسیم کنند، طی سیسال اخیر در کشورهای مسلمان و غیر مسلمان، اسلام با نام امامخمینی(ره) و انقلاب اسلامی همراه بوده است؛ این رویش را باید از شرق آسیا تا آمریکای لاتین جستجو کرد؛ در حال حاضر موقعیت جغرافیایی سرزمین اسلامی بین غربیترین کشور اسلامی در غرب آفریقا یعنی سنگال و شرقیترین آن اندونزی در آسیایجنوب شرقی در حال توسعه جمعیتی است و همینطور در کشورهای آمریکا و خاصه اروپا علیرغم تلاش سازمانیافته غرب برای اسلامستیزی، جغرافیایی جهان اسلام متأثر از شکوفایی انقلاب اسلامی در حال گسترش است؛ وحشت اسلامستیزان از گسترش اسلام نابمحمدی در کشور نیجریه و حمله ارتش و قتل عام شیعیان «زاریا» را میتوان از تأثیر عمیق انقلاباسلامی بر همه کشورها خاصه کشورهای اسلامی دانست.
معاون هماهنگی و نظارت راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور در پایان یادآور شد: دهه فجر در حقیقت رونمایی از آیه 5 سوره مبارکه ابراهیم است: «وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللّهِ؛ و روزهاى خدا را به آنان يادآورى كن»؛ و در این دهه همه آنان که قبل و بعد انقلاب را دیدهاند موظف به ترسیم موفقیتها و دستاوردهای انقلاب هستند.
مریم روزبهانی