کتاب «ترادف در قرآن» نقد شد

به گزارش خبرگزاری بین‎المللی قرآن(ایکنا) حجت‎الاسلام والمسلمین سیدعلی میرلوحی، امروز 20 بهمن ماه در نشست علمی نقد کتاب ترادف در قرآن، در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: چندین سال پیش تالیف این کتاب از طرف مرکز فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به این جانب، پیشنهاد شد که با توجه به علاقه خاصی که به این موضوع داشتم این کار را انجام بدهم.

وی افزود: با وجود کمبود منابع با استفاده از منابع لغت و قوامیس معتبر و همچنین کتاب مفردات راغب اصفهانی و کتاب الترادف فی القرآن تالیف محمد نورالدین منجد و کتب تفاسیر و تاریخ تفسیر توانستم این اثر را به زبان فارسی تالیف و تقدیم کردم.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در تالیف کتاب مذکور از بخش اول کتاب الترادف فی القرآن الکریم که مربوط به بحث ترادف از نظر زبیاشناسان قدیم و جدید عربی و غربی است استفاده شده است.

وی گفت: در این کتاب به طور کلی موافقان و مخالفان اصل ترداف مورد بحث قرار گرفته‎اند که از صفحه 75 کتاب ترادف شروع و به صفحه 170 این کتاب ختم می‎شود.

میرلوحی بیان کرد: فصل پنجم این کتاب که از صفحه 171 آغاز می‎شود تا آخر کتاب مخصوص الفاظ شبه مترادف قرآن کریم است که بیشتر از کتاب های دیگری که در این زمینه نگاشته شده است(غیر از کتاب المنجد) به جمع آوری این الفاظ پرداخته است.

وی گفت: نامگذاری مترادفات در این اثر به شبه مترادف از آن جهت است که نگارنده رای مخالفان ترادف را به طور کلی در زبان ها و به ویژه قرآن کریم برگزیده است.

میرلوحی اظهارکرد: ترتیب جمع آوری مفردات شبه مترادف در این اثر به مبنای حروف تهجی نیست بلکه ترتیب آن موضوعی است به این معنا که مفردات شبه مترادف قرآن از منظر مفهوم و معنا دسته بندی و تقسیم بندی شده و هر مجموعه زیر عنوان مربوط به آن مفهوم قرار گرفته است.

وی گفت: ممکن است برخی از واژه‌های شبه مترادف در این اثر از قلم افتاده باشد که اگر این اثر مقبول افتاده باشد در چاپ های بعدی اضافه خواهد شد.

بیان نقاط ضعف کتاب

در ادامه این جلسه، حجت‎الاسلام والمسلمین کوثری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در مقام ناقد این جلسه گفت: این کتاب در بردارنده نکات بسیار مثبتی است که فارغ از مباحث مثبت، باید این کتاب را از منظرهای دیگر نیز مورد توجه قرار داد.

وی افزود: از جمله مباحثی که در این زمینه وجود دارد، آن است که رجوع به روایات در خصوص مباحث مرتبط با مباحث ادبی بسیار مهم است؛ نکته دیگر آن است که در این گونه مباحث باید حتما به منابع قوی تفسیری نگریسته شود و نظرات تمام آنها را تجمیع کرده و از این بین پاسخ دقیق را دریابیم.

وی خاطرنشان کرد: از جمله مباحثی که در این زمینه مطرح است این است که باید مبانی برخی واژگان کاملا مستند باشد؛ در برخی از کلماتی که در این کتاب به کار رفته است مشاهده می‎شود که این کلمات به دو شکل معنی شده است.

ترادف از مباحث دشوار علوم قرآنی است

در ادامه این نشست، حجت‎الاسلام والمسلمین طیب حسینی نیز گفت: حجت‎الاسلام والمسلمین میرلوحی از سرمایه‎های کشور است که باید از این سرمایه‎های ملی و قرآنی هم تجلیل و هم استفاده شود.

وی افزود: بحث ترادف به طور خاص از جمله مباحث ادبی بسیار دشوار است که در علوم قرآنی و حوزوی مورد توجه واقع می‌شود و به همین دلیل یک محقق در این رشته کار بسیار سختی در پیش دارد و تالیف یک کتاب در این حوزه، نشانگر یک جهاد علمی است.

وی گفت: مبحث ترادف از مباحثی است که از عهده یک پژوهشگر تازه کار بر نمی‎آید و اگر کسی در این عرصه عزم دست به قلم شدن دارد حتما باید دارای تجربیات گرانسنگی باشد که پس از سال ها مطالعه و تحقیق و تالیف این توان را پیدا کرده است.

وی خاطرنشان کرد: یکی از نقایص کتاب ترادف در قرآن حجت الاسلام میرلوحی آن است که از نظرات علمای صاحب نظری که در این عرصه حضور دارند استفاده نشده است و از برخی از علمای صاحب نام که در زمینه ترادف نظرات قوی ندارند (مثل سید قطب) استفاده شده است.

این استاد حوزه بیان کرد: در این کتاب به نوع روش خاصی که به جمع‌آوری این مطالب منجر شده است اشاره‌ای نشده است؛ از طرفی در این کتاب مولف به شخصه به مباحثی اشاره کرده است ولی این مباحث باید مستند و مستدل باشد تا نشان دهد که از کشاکش چه بحث علمی به این نتیجه رسیده است.