به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، ابراهیم متقی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و کارشناس امور بینالملل عصر امروز، 20بهمن در همایش «بازتاب انقلاب اسلامی در عرصه بینالملل» که در دانشکده علوم پایه دانشگاه اراک برگزار شد شکلگیری انقلاب فرانسه را مدیون پیروزی جمهوری خواهان آمریکا در سال 1776 دانست و گفت: با روی کارآمدن انقلاب فرانسه در سال 1789 آثار و پیامدهای آن را در اروپای قرن 18 و 19 شاهد بودیم.
وی اضافه کرد: اروپای قرن 18 یک اروپای محافظه کار بود و کارشناسان سیاسی و روابط بینالملل میدانند که اروپای قرون 18 و 19 تحت تأثیر میراث محافظهکاری قرار داشت و پیامدهای آن را در سیاستهای شخصی با نام مترنیف میتوان بررسی کرد.
انقلاب فرانسه و نمودهای آن در اروپامتقی تصریح کرد: نظام جمهوری فرانسه یک نظام نوگراتر در مقایسه با نظامهای پادشاهی و سلطنتی است، چون در نظام پادشاهی قرون 18 و 19 میزان مشارکت محدود بود و نظامهای پادشاهی سیستم بسته با رویکرد اقتدارگرا را ایجاد کرده بودند و به همین دلیل است که شرایط برای مشارکت طبقه متوسط مجموعههای مربوط به نظام سرمایهداری و فضای مدرنیته با محدودیت روبهرو بود، انقلاب فرانسه توانست شرایطی را ایجاد کند که هم دمکراسی و هم لیبرالیسم و هم مشارکت در مقایسه با دوران قبل افزایش بیشتری پیدا کند.
وی در ادامه به مطالعه کتاب قلعه حیوانات نوشته جرج اورول، کتاب 1984 و فیلم دانتون توصیه کرد و افزود: کتاب قلعه حیوانات یک کتاب کلاسیک در رابطه با انقلابها در قالب بسیار ساده در عین حال بسیار عمیق است، در این کتاب و کتابهای مشابه نشان میدهد که انقلاب به چه مباحثی اشاره دارد و به چه خواهد انجامید، برخورد دو جبهه مختلف در تمامی انقلابها وجود دارد در این کتاب آورده شود که وقتی ائتلاف انجام میگیرد زمینه برای حضور جسارتها، رشادتها و ظهور فضای انقلابی به وجود میآید.
این مقام مسئول اظهار کرد: وقتی انقلاب شکل میگیرد محیط پیرامون واکنش نشان میدهد انقلاب ایران نیز دارای همین وضعیت است نظریه انقلاب برای محیط منطقهای که اکثر حکومتهای آن پادشاهی بودند تهدید کننده تلقی میشد، ایدئولوژی انقلاب، اندیشه انقلاب و نیروهای انقلابی به گونهای اجتناب ناپذیر تأثیر خود را در محیط اطراف به جا میگذارند.
به گفته متقی ایدئولوژی انقلاب ایران هم یک ایدئولوژی مبتنی بر گسترش در حوزه خاورمیانه بود، امروز مفاهیمی مانند جبهه مقاومت انعکاس همان نظریه پخش و نظریه صدور انقلاب است که در آغاز پیروزی انقلاب جمهوری اسلامی ظهور پیدا کرد وقتی بحث در خصوص صدور انقلاب شکل بگیرد طبیعی است که نیروهای مقاومت در کشورهای دیگر را نیز میتواند منسجم کند.
متقی تصریح کرد: کشورهای عربی در سال 58 احساس کردند اگرانقلاب ایران با موانع و منازعه جدی روبه رو نشود در شرایط صلح قادر خواهد بود تا فضای سیاسی بسیاری از کشورهای منطقهای را تحت تأثیر قرار دهد، بههمین دلیل بود یک ائتلاف محافظه کارانه عربی به سرکردگی صدام حسین که خود را سردار قادسیه لقب داده بود علیه انقلاب ایران ایجاد کردند، امروز نیز عربستان میتواند ائتلاف عربی را علیه ایران شکل دهد.
ائتلاف عربی و راهکار مقابله با انقلاب اسلامیوی با اشاره به اینکه صدام حسین دارای یک رویکرد ایدئولوژیک با یک ساختار اقتدارگرایانه بود که ناسیونالیزم عربی را در چارچوب حزب بعث مورد حمایت قرار میداد اضافه کرد: به همین دلیل زمینهای به وجود آمد که همه کشورهای محافظه کار عرب در حمایت از عراق قرار گرفتند و تنها سوریه بود که به دیل اختلافاتی که با صدام داشت حمایت از انقلاب ایران را به انجام میرساند؛ بنابراین وقتی اسرای جنگی را بررسی کردیم متوجه شدیم که بسیاری از آنان سودانی، مراکشی و از تمام کشورهای خاومیانه عربی هستند، این امر نشان میدهد که جهان عرب و محافظه کار برای مقابله با انقلاب ایران بسیج شده بودند.
کارشناس امور بینالملل گفت: اینجاست که فضای مربوط به جنگ نشانههایی از مقاومت را منعکس و مقاومت را در ساختار داخلی کشور نهادینه میکند، این یک بحث بنیادین است وقتی انقلاب با تهاجم روبه رو میشود زمینه مقاومت از درون فراهم میشود.
متقی بابیان این نکته که ایران در سالهای پس از جنگ به گونهای تدریجی موقعیت داخلی خود را تثبیت کرد افزود: در این سالها برنامه اول و دوم توسعه اقتصادی شکل گرفت و اجرا شد، از سالهای دور تاکنون جهان عرب خود را در فضای رویارویی با ایران میبیند و این احساس را دارد که ایران چه در وضعیت انقلابی و چه در وضعیت بوروکراتیک از قابلیت لازم جهت تأثیرگذاری در حوزه منطقه برخوردارست.
وی مطرح کرد: ایران بعد از نادرشاه تقریبا در تمامی جنگهای منطقهای شکست خورده و در معاهدههای گلستان و ترکمنچای بخشی از اراضی ایران به غارت رفت، جنگ ایران و عراق تنها جنگی است پس از نادرشاه ما نه تنها شکست نخوردیم بلکه وجبی از خاکمان را نیز از دست ندادیم، علت اصلی مقاومت در جنگ ناشی از روحیه و پتانسیل انقلاب بود، در مجموع ظرفیت انقلاب برای سالهای طولانی ادامه پیدا میکند بستگی به این دارد که فضای داخلی و منطقهای و بینالمللی چه واکنشی داشته باشد.
متقی بااشاره به اینکه ایران از زمان داریوش تا امروز حوزه نفوذ در مدیترانه شرقی نداشته همواره بازیگران منطقهای و قدرتهای بزرگ از قرن 16 تمامیت ارضی ایران را از حوزه خلیج فارس تهدید میکردند، اظهار کرد: امروز برای دومین بار در تاریخ بعد از داریوش حوزه نفوذ ایران به شرق مدیترانه رفته است.
وی ادامه داد: واقعیت اینست که جهان عرب با چنگ و دندان به مقابله با ما برخاسته است و شک نداشته باشید که عربستان با تجهیز نیروی زمینی خود از نیروهای ملیتهایی نظیر یگانهای مصری، پاکستانی و اردنی به سوریه حمله خواهد کرد، تمام این برنامهها به منظور مقابله با نفوذ ایران و جلوگیری از گسترش قدرت ایران در فضای منطقهای انجام میشود، بدین ترتیب آنچه در فضای تاریخی ایران و جهان عرب وجود داشت انقلاب اسلامی ایران را عقبتر نکرد، اتفاقاً عربها در انقلاب اسلامی منازعات را با ایران بیشتر و بیشتر کردند و حمله عراق در جنگ تحمیلی نمونه آن است.
متقی خاطرنشان کرد: امروز 17 کشور عرب به رهبری عربستان ائتلاف ضد ایران را شکل میدهند وقتی اختلافات ایجاد شد خیلی از کشورهای ذرهای با ما قطع رابطه کردند، این مسئله را جدی بگیرید، یک ائتلاف گسترده علیه ایران ایجاد شده است خط مقدم ائتلافها، ائتلاف عربی است بنیانهای تاریخی تعارض اعراب با ایران ائتلاف را تقویت میکند.
کشورهای ذرهبینی و ادعای حاکمیت در منطقهوی ادامه داد: حرف اعراب اینست که ایران نباید در جهان عرب نقش داشته باشد این در حالی است که کشورهای با هویت عربی که خود را با نام جهان عرب معرفی میکنند قبل از سال 1919 موجودیت تاریخی نداشتند، زمانیکه عثمانیها در جنگ جهانی اول شکست خورند امپراطوری آنها فرو ریخت و تمامی کشورهای عربی مانند اردن، عربستان، عراق، فلسطین، لبنان و ... حاصل تجزیه این امپراطوری هستند، هویت ملی آنان به سال 1919 به بعد است.
متقی تصریح کرد: کشورهای جهان عرب رویارویی با ایران را مبنای اصلی هویتی قرار دادند، بنابراین نکتهای که باید توجه داشت اینست که انقلاب ایران ضرورت اجتناب ناپذیر بازیابی هویت بود، هویتی که ایران به آنان قدرت تاریخی و جایگاه جدیدی عرضه میداشت، واقعیت اینست که در ایران انقلاب شکل نگرفته بود و هیچگاه مقاومت در برابر چنین ائتلافی نمیتوانست معنا پیدا کند در حالی که جهان عرب هیچگاه ما را در طول تاریخ به رسمیت نشناختند همواره دنبال فرصت مقابله بودند تا موقعیت ما را کاهش دهند و با قدرتهای غربی علیه نظام ما ائتلاف کنند.
کارشناس امور بینالملل اضافه کرد: امروز فضا همانند دوران شاه طهماسب است، در آن دوران ترکهای ترکیه و عربها که در حوزه امپراطوری عثمانی بودند ائلاف علیه ایران را شکل دادند و سربازان ایرانی در آن دوران هم مقاومت کردند، تاریخ نشان میدهد هرگاه ایدئولوژی با تحول انقلابی و حمایت ساختار سیاسی پیوند پیدا کند فضای جدیدی را میتواند در محیط منطقهای ایجاد کند و به همین دلیل است انقلاب ایران مانند انقلابهای سوسیالیستی چین و روسیه و انقلابهای لیبرالی مانند فرانسه و آمریکا توانست محیط پیرامون را تحت تأثیر قرار دهد.
متقی باتأکید براین مطلب که انقلابها در مرحله اول نظم منطقهای در مرحله دوم در نظم بینالمللی اثرگذار هستند، تشریح کرد: اگر میبینیم فضای کنش دیپلماتیک به گونهای است که وزرای 5 قدرت جهانی با ایران مذاکره کردند به این دلیل بود که ایران قدرت مازاد لازم برای کسب قابلیت راهبردی را دارا بود.
وی ادامه داد: در حوزه سیاست جهانی این فقط قدرت است که میتواند حوزه نفوذ را تحت تأثیر قرار دهد، تعیین مرزها نیز به این معناست که قدرت در همان حوزه جغرافیایی پایان پیدا میکند، اگر مرزها تغییر و ایدئولوژی از مرزها عبور کند نشان میدهد که قدرت از قابلیت لازم برخوردارست که نیروهای مقاومت را سازماندهی کرده و نیروهای مقاومت را شکل دهد و در قالب آرمان، جسارت، ابزار و تحرک در محیط منطقهای و بینالمللی نقش آفرین باشد.
سازگاری انقلاب اسلامی با روح ایرانیمتقی تصریح کرد: انقلاب اسلامی ایران با روح ایرانی هماهنگی داشت؛ چون انقلاب ایران حوزه نفوذ ایران را گسترش داد، روح ایرانی یک نوع روح امپراطوری و عظمت است، درست است که دیوارهای امپراطوری ایران سالهاست فرو ریخته؛ اما روح امپراطوری و عظمت طلبی در تفکر ایرانی موج میزند انقلاب ایران توانست زمینه لازم را جهت گسترش نام ایران به وجود آورد.
وی بابیان اینکه زمانی که انقلاب اسلامی ایران شکل گرفت ائتلاف علیه ایران توسط اعراب ایجاد شد، اظهار کرد: امروز در منطقه منازعاتی که ایجاد شده به راحتی پایان نخواهد یافت فضای منازعه به ویژه فضای منازعه در خاورمیانه حداقل تا یک دهه دیگر ادامه دارد.
متقی بیان کرد: ایران صرفاً از طریق کنش انقلابی و دستیابی به دو عنصر مهم اعتماد به نفس و خوداتکایی توانست موقعیت خود را ارتقا دهد، امروز این بحث وجود دارد که برداشتن تحریمها معلوم نیست چه تأثیری در موقعیت راهبردی ایران برجای خواهد داشت.
کارشناس امور بینالملل به تشریح وضعیت اقتصادی مردم در دوران دفاع مقدس پرداخت و افزود: در دوران جنگ فضای اقتصادی و اجتماعی مبتنی برمصرف انبوه نبود؛ اما عدالت نسبی وجود داشت اگر فضاییهایی که منجر به اختلاس، سودجویی و تبانی میشود فراهم شوند آسیبپذیری هر انقلابی را به دنبال خواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در پایان گفت: رقابت انسانها را سختتر و آزمودهتر میکند، ادامه گسترش قدرت ایران نیازمند این است که جامعه نمونه بسازد و پتانسیل لازم را نیز دارد، استعداد ایرانی، هرم جمعیتی، تحرک یک ایرانی و هوشمندی ایرانی قابل مقایسه با کشورهای منطقه نیست، امیدست جوانان ایرانی بتوانند زمینه لازم را جهت ارتقای فضای معطوف به اقتدار را همواره فراهم و درصدد صدور انقلاب به سایر جوامع باشند چراکه انقلاب اسلامی ایران این پتانسیل را برای همیشه داراست.