همکاری بین‌المللی با پروژه «کورپوس کورانیکوم» برای سالیابی نسخ قرآنی
گروه بین‌الملل: تا کنون تعدادی از آزمایشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و مجموعه‌های بزرگ و غنی نگهداری از نسخ قدیمی قرآنی در کشورهای مختلف با پروژه‌های قرآنی «کورپوس کورانیکوم» و «کورانیکا» به منظور پیشبرد تحقیقات در زمینه سالیابی نسخ قرآنی به روش کربن 14 همکاری کرده‌اند.
میشاییل مارکس، پژوهشگر آلمانی و مدیر پروژه «کورپوس کورانیکوم» در آکادمی برلین ـ برندنبورگ آلمان که چندی پیش به منظور ارائه آخرین دستاوردها در زمینه سالیابی نسخ قدیمی قرآنی به روش کربن 14 به ایران دعوت شده بود، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌الملی قرآن(ایکنا) با بیان این مطلب درباره برخی ابعاد این پژوهش و آینده آن توضیح داد.
بخش دوم و پایانی این گفت‌وگو در پی می‌آید.
مارکس گفت: در چارچوب پروژه کورانیکا که کار مشترک فرانسه و آلمان بوده و هم‌اکنون در حال اجراست، ما در جستجوی نسخه‌های قرآنی هستیم که زمانی در مسجد جامع عمرو بن العاص در قاهره نگهداری می‌شده اما اکنون بخش‌‌هایی از آن از کشورهای مختلف سر درآورده است.
انجام تحقیقات تاریخی مستلزم شناسایی دقیق و اطلاع داشتن از فاکتورهای زمان و مکان است. از این رو تیم تحقیقاتی ما تبلیغات و فعالیت‌های گسترده‌ای را در زمینه سالیابی نسخ خطی قرآن به روش علمی کربن 14 در سراسر دنیا به راه انداخت. شاید بتوان گفت که کورپوس کورانیکوم و کورانیکا با انجام بیش از 20 سالیابی از نسخ اولیه قرآن، نظام‌مندترین فعالیت را در حوزه سالیابی نسخ قدیمی قرآنی در جهان انجام داده است.
در حال حاضر ما اطلاعات اندکی درباره شواهد تاریخی نسخ کوفی و حجازی قرآن داریم و برای پیشبرد تحقیقات باید بدانیم که این نسخ اولیه کجا هستند و چند سال قدمت دارند.
وی افزود: آن چه که در این خصوص به ایران مربوط می‌شود، این است که ما با هشت مرکز و کتابخانه که مجموعه‌های نفیس و بسیار ارزشمند نسخ خطی قرآنی را در اختیار دارند، ارتباط برقرار کرده‌ایم. در حال حاضر در تلاش برای ایجاد همکاری با موسسات و محققان ایرانی علاقه‌مند در این زمینه هستیم و امیدواریم بتوانیم مجوز دسترسی و استفاده تحقیقاتی از مجموعه‌های قدیمی نسخ قرآن در کتابخانه‌های تهران، قم، مشهد و دیگر شهرها را به دست آوریم. این موضوع به ما کمک می‌کند تا از نحوه تکامل و توسعه مربوط به میراث تاریخی و فرهنگی غنی مصحف شریف آگاهی بیشتری یافته و دریابیم که این نسخ قرآنی دارای چه سابقه و پیش‌زمینه‌ای هستند.
البته مجموعه‌داران نسخ خطی قرآنی در ایران حق دارند با درخواست ما موافقت یا مخالفت کنند. پاسخ هر چه باشد ما با احترام آن را می‌پذیریم.
این پژوهشگر آلمانی گفت: هم اکنون یکی از محققان ایرانی نیز به همراه تیم تحقیقاتی در آکادمی برلین ـ برندنبورگ مشغول فعالیت در پروژه کورپوس کورانیکوم است که این موضوع می‌تواند بستر همکاری‌های بیشتر را با طرف ایرانی در این باره فراهم کند.
تا کنون تعدادی از آزمایشگاه‌ها و مجموعه‌های بزرگ و غنی نگهداری از نسخ قدیمی قرآنی در روسیه، انگلستان، فرانسه، آلمان، سوییس، دانمارک، آمریکا و اسپانیا با پروژه‌های قرآنی «کورپوس کورانیکوم» و «کورانیکا» به منظور پیشبرد تحقیقات و آزمایشات در زمینه سالیابی نسخ قرآنی به روش کربن 14 همکاری کرده‌اند.
میشاییل مارکس تصریح کرد: پروژه‌های قرآنی ما کاملا بر اساس موازین علمی بوده و ارتباطی با موضوعات سیاسی و اجتماعی ندارند. کورپوس کورانیکوم در آلمان و توسط آکادمی علوم برلین ـ برندنبورگ (BBAW) در حال انجام است. دولت هیچ گونه کنترلی بر ما ندارد و بودجه این پروژه نیز از محلی غیر از درآمدهای در اختیار دولت تأمین می‌شود. گزارش‌های فعالیت‌ها و نتایج تحقیقات آکادمی نیز به آکادمی علوم آلمان ارسال می‌شود که مستقل از دولت عمل می‌کند.
وی در ادامه یادآور شد: باید بگویم که گاهی اوقات در مورد میراث فرهنگی نوعی غفلت و سهل‌انگاری صورت می‌گیرد زیرا برخی از افراد توجه شایسته‌ای به تاریخ و فرهنگ نشان نمی‌دهند. این مسئله ربطی به اعتقادات دینی ندارد. اما از نظر برخی افراد قرآن تنها یک کتاب مقدس است که منحصرا باید برای اهداف دینی و معنوی استفاده شود. این افراد معتقدند که متون مقدس را نباید تحت بررسی‌های علمی و تجربیات آزمایشگاهی قرار داد. اما این تفکر می‌تواند در مسیر علم و دانش مانع ایجاد کند.
مارکس در پایان گفت: به عنوان فردی که در گذشته مدتی در ایران زندگی و تحصیل کرده‌ام و ایرانیان را تا حدودی می‌شناسم می‌توانم بگویم که مردم ایران عموما به دانش و تحقیقات و اکتشافات علمی علاقه‌مندند؛ این علاقه‌مندی می‌تواند مطالعه و تحقیق علمی درباره نسخ کهن قرآنی به منظور شناسایی و تعیین دقیق‌تر قدمت و خصوصیات آنها از طریق فناوری پیشرفته و روش‌های نوین همچون کربن 14 را نیز در بر گیرد.
بخش نخست این گفت‌وگو را اینجا بخوانید.
