تجلیل از صدرای زمان در سومین همایش نکوداشت حکمای خراسان
گروه اندیشه: سومین همایش نکوداشت حکمای خراسان با محوریت تجلیل از شخصیت علمی علامه سیدجلال‌الدین آشتیانی، صدرای زمان صبح امروز در مشهد برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، سومین همایش «نکوداشت حکمای خراسان» صبح امروز، 19 اسفندماه با تجلیل از شخصیت علمی حکیم، فیلسوف، شارح و شخصیت برجسته و بین‌المللی، علامه استاد سید جلال‌الدین آشتیانی، در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
غلامرضا اعوانی، فیلسوف برجسته کشور و رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران که سخنران ویژه این همایش بود، در توصیف شخصیت علمی و فلسفی مرحوم آشتیانی گفت: او به معنای واقعی کلمه حکیم بود. شب و روز با حکمت زنده بود و بیشتر زمان خود در طول روز را به تأمّل در حکمت و فلسفه اختصاص می‌داد.
وی ضمن بیان این‌که فهم حکمت نیز نوعی از حکمت است، عنوان کرد: مرحوم آشتیانی فهم بسیار عمیقی از مسائل مهم حکمی داشت و بیش از هر کسی در زمان ما اساتید حکمت را درک کرده بود. او یک تاریخ فلسفه زنده بود.
اعوانی با اشاره به مطالعات وسیع علامه آشتیانی در حوزه حکمت و تلاش خستگی‌ناپذیر وی در جمع‌آوری و مطالعه‌ی رساله‌ها و نسخه‌های خطی از مؤلفان و حکیمان مختلف و تصحیح این آثار اظهار کرد: قبل از انقلاب تصحیح نوشتن چندان رواج نداشت و او یکی از معدود حوزویانی بود که به تصحیح متون بسیار عنایت داشت و نسخی را که پیدا می‌کرد حدالامکان تصحیح می‌کرد.
استاد سابق گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی افزود: برخی افراد حکمت می‌دانند و عرفان نمی‌دانند. برخی هم برعکس اما او از معدود کسانی بود که هم در حکمت تبحر داشت و هم در عرفان. او از معدود معاصران است که جمع بین حکمت و عرفان کرده بود.
وی با تمجید از تعصب مرحوم آشتیانی به اهل بیت(ع) گفت: او کسی بود که حکمت رسمی را با معارف اهل بیت(ع) ارتباط می‌داد و در مورد حکمت اهل بیت(ع) سخت تعصب داشت.
رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران، ترویج حکمت و تعلیم آن و پرورش شاگردان برجسته و متعدد در حوزه و دانشگاه را از ویژگی‌های خاص این استاد فلسفه اسلامی برشمرد و بیان کرد: در غرب می‌گویند فیلسوف کسی است که باید به هر قیمتی نوآوری کند ولی ما چنین نظری نداریم. ما حکمت را عالی‌ترین علم و عالی‌ترین دانش می‌دانیم و استاد آشتیانی در این زمینه فوق‌العاده بوده است.
چهره ماندگار در سال 1382 و عضو فرهنگستان علوم همت علامه آشتیانی در محفوظ و دست‌نخورده ماندن حکمت اسلامی را ستود و گفت: هانری کوربین، فیلسوف و ایران‌شناس و شیعه‌شناس برجسته فرانسوی که در تألیف مجموعه‌ای منتخب از فیلسوفان بعد از ملاصدرا با علامه همکاری داشت و بر مبنای این مجموعه ناب، تاریخ فلسفه‌اش را نوشته است، بارها تلاش کرد وی را به سوربن ببرد اما با مخالفت ایشان مواجه می‌شد.
اعوانی هم‌چنین ضمن نام بردن از فارابی، ابوطیب سرخسی، ابو زید بلخی، ایرانشهری، ابوالحسن عامری و ابن سینا به عنوان برخی از فلاسفه خراسان بزرگ، در تبیین جایگاه این منطقه در فلسفه و حکمت گفت: بزرگ‌ترین فلاسفه مشّاء در خراسان ظهور کردند و افرادی که بیشترین ضدیت را با فلسفه داشتند نیز از خراسان بوده‌اند.
وی ادامه داد: بیشتر مدرسان ضدفلسفه نظامیه بغداد از همین خراسان بودند. غزالی که نفوذ بسیاری در اسلام دارد و شهرستانی را می‌توان از این دست نام برد. اما نهایتاً برد با فلاسفه بود و فلسفه با تحمل فراز و نشیب‌های بسیار و تحمل ضدیت‌های مختلف و با ظهور قهرمانی به نام خواجه نصیرالدین طوسی که یک تنه مقابل جو عظیم ضد فلسفه ایستاد و در پاسخ به کتب ضدفلسفه برآمد و بر آن‌ها نقد و شرح و پاسخ نوشت، غالب شد.
استاد اعوانی هم‌چنین بخشی از سخنان خود را به ارتباط علامه جلال‌الدین آشتیانی با چهار مکتب مشاء، اشراق، ابن عربی و ملاصدرا اختصاص داد و در این رابطه گفت: هرچند که او اشراف به مکاتب مختلف داشت اما توجه او بیشتر به حکمت اشراق بود که جامع بین حکمت بحثی و ذوقی است و با وحی ارتباط بیشتری دارد.
تبیین شأن و جایگاه عالمان دین
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسینی شاهرودی، استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد و دیگر سخنران این همایش ضمن تقدیر از شخصیت این فیلسوف برجسته‌خراسانی عنوان کرد: حقی که استاد آشتیانی بر گردن فلسفه و عرفان در کشور ما دارد و هم‌چنین حقی را که بر طالبان حکمت و فلسفه و عرفان – چه مستقیم و چه با واسطه - دارد اگر نگوییم بی‌نظیر است، حداقلش این است که کم‌نظیر است.
وی افزود: او زمینه آشنایی و ارتباط طالبان حکمت و فلسفه را با منابع و آثاری از گذشتگاه فراهم کرده است؛ چنین کاری پیش از او انجام نشده بود. امیدوارم آیندگان این را تکمیل کنند و این چراغ را روشن نگه دارند.
حسینی شاهرودی در تجلیل از شخصیت مرحوم آشتیانی گفت: در میان شیعه و در میان ایرانی‌ها به آسانی به کسی فیلسوف و حکیم نمی‌گویند، نهایتاً می‌گویند شارح ملاصدرا بود. استاد آشتیانی حکیمی است که علم او عبارت است از مجموعه علوم و اطلاعات و یافته‌هایی که برای هدایت انسان‌ها سودمند است.
وی ضمن قرائت احادیثی از ائمه(ع) در مورد جایگاه والای هدایت مردم، علم و علم‌اندوزی گفت: هدایت انسان مربوط به بخشی از وجود انسان است که مقدم بر عمل است؛ روح انسان مجرد است و تغذیه نفس و روح به علم است. همان‌طور که روح عمیق است غذایی عمیق مثل علم نیاز دارد.
استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، هدایت را مربوط به حوزه اعتقادات، افکار و اندیشه‌ها دانست و اظهار کرد: اگر هدایت در شخصی واقع شد قدم بعدی این است که ملتزم به لوازم هدایتش باشد یا خیر؛ اگر هدایت نباشد ایمان تحقق پیدا نمی‌کند و اسلام به معنای تسلیم در مقابل خداوند متعال تحقق پیدا نمی‌کند.
وی در تبیین جایگاه حکمت اظهار کرد: علم ذومراتب است؛ اولین درجه آن این است که انسان را متوجه خدا کند و قدم دوم آن این است که این توجه را تقویت کند؛ آن‌چه که این توجه را تقویت می‌کند، عمل صالح است. بسیاری از اعمال صالح ممکن است مربوط به اعتقادات نباشد اما در عین حال آن‌چه هویت و حقیقت انسان را شکل می‌دهد، عبارتست از علمی که به عقاید، اندیشه‌ها و افکار انسان ارتباط داشته باشد و به گمان من اعلی درجه آن حکمت است.
سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی‌آملی و میزگردی با حضور سخنرانان همایش از دیگر برنامه‌های سومین همایش نکوداشت حکمای خراسان بود که به همت مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه مشهد، دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
یادآور می‌شود، آیت‌الله سید عزالدین حسینی زنجانی و چهار حکیم مدفون در کوهسنگی مشهد، حکیمان مرحوم آقا بزرگ حکیم شهیدی، میرزا مهدی شهیدی فرزند آقا بزرگ حکیم، شیخ اسدالله یزدی و شیخ سیف‌الله ایسی حکمایی بوده‌اند که در دو همایش قبلی «نکوداشت حکمای خراسان» مورد تجلیل قرار گرفته‌اند.
غلامرضا اعوانی، فیلسوف برجسته کشور و رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران که سخنران ویژه این همایش بود، در توصیف شخصیت علمی و فلسفی مرحوم آشتیانی گفت: او به معنای واقعی کلمه حکیم بود. شب و روز با حکمت زنده بود و بیشتر زمان خود در طول روز را به تأمّل در حکمت و فلسفه اختصاص می‌داد.
وی ضمن بیان این‌که فهم حکمت نیز نوعی از حکمت است، عنوان کرد: مرحوم آشتیانی فهم بسیار عمیقی از مسائل مهم حکمی داشت و بیش از هر کسی در زمان ما اساتید حکمت را درک کرده بود. او یک تاریخ فلسفه زنده بود.
اعوانی با اشاره به مطالعات وسیع علامه آشتیانی در حوزه حکمت و تلاش خستگی‌ناپذیر وی در جمع‌آوری و مطالعه‌ی رساله‌ها و نسخه‌های خطی از مؤلفان و حکیمان مختلف و تصحیح این آثار اظهار کرد: قبل از انقلاب تصحیح نوشتن چندان رواج نداشت و او یکی از معدود حوزویانی بود که به تصحیح متون بسیار عنایت داشت و نسخی را که پیدا می‌کرد حدالامکان تصحیح می‌کرد.
استاد سابق گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی افزود: برخی افراد حکمت می‌دانند و عرفان نمی‌دانند. برخی هم برعکس اما او از معدود کسانی بود که هم در حکمت تبحر داشت و هم در عرفان. او از معدود معاصران است که جمع بین حکمت و عرفان کرده بود.
وی با تمجید از تعصب مرحوم آشتیانی به اهل بیت(ع) گفت: او کسی بود که حکمت رسمی را با معارف اهل بیت(ع) ارتباط می‌داد و در مورد حکمت اهل بیت(ع) سخت تعصب داشت.
رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران، ترویج حکمت و تعلیم آن و پرورش شاگردان برجسته و متعدد در حوزه و دانشگاه را از ویژگی‌های خاص این استاد فلسفه اسلامی برشمرد و بیان کرد: در غرب می‌گویند فیلسوف کسی است که باید به هر قیمتی نوآوری کند ولی ما چنین نظری نداریم. ما حکمت را عالی‌ترین علم و عالی‌ترین دانش می‌دانیم و استاد آشتیانی در این زمینه فوق‌العاده بوده است.
چهره ماندگار در سال 1382 و عضو فرهنگستان علوم همت علامه آشتیانی در محفوظ و دست‌نخورده ماندن حکمت اسلامی را ستود و گفت: هانری کوربین، فیلسوف و ایران‌شناس و شیعه‌شناس برجسته فرانسوی که در تألیف مجموعه‌ای منتخب از فیلسوفان بعد از ملاصدرا با علامه همکاری داشت و بر مبنای این مجموعه ناب، تاریخ فلسفه‌اش را نوشته است، بارها تلاش کرد وی را به سوربن ببرد اما با مخالفت ایشان مواجه می‌شد.
اعوانی هم‌چنین ضمن نام بردن از فارابی، ابوطیب سرخسی، ابو زید بلخی، ایرانشهری، ابوالحسن عامری و ابن سینا به عنوان برخی از فلاسفه خراسان بزرگ، در تبیین جایگاه این منطقه در فلسفه و حکمت گفت: بزرگ‌ترین فلاسفه مشّاء در خراسان ظهور کردند و افرادی که بیشترین ضدیت را با فلسفه داشتند نیز از خراسان بوده‌اند.
وی ادامه داد: بیشتر مدرسان ضدفلسفه نظامیه بغداد از همین خراسان بودند. غزالی که نفوذ بسیاری در اسلام دارد و شهرستانی را می‌توان از این دست نام برد. اما نهایتاً برد با فلاسفه بود و فلسفه با تحمل فراز و نشیب‌های بسیار و تحمل ضدیت‌های مختلف و با ظهور قهرمانی به نام خواجه نصیرالدین طوسی که یک تنه مقابل جو عظیم ضد فلسفه ایستاد و در پاسخ به کتب ضدفلسفه برآمد و بر آن‌ها نقد و شرح و پاسخ نوشت، غالب شد.
استاد اعوانی هم‌چنین بخشی از سخنان خود را به ارتباط علامه جلال‌الدین آشتیانی با چهار مکتب مشاء، اشراق، ابن عربی و ملاصدرا اختصاص داد و در این رابطه گفت: هرچند که او اشراف به مکاتب مختلف داشت اما توجه او بیشتر به حکمت اشراق بود که جامع بین حکمت بحثی و ذوقی است و با وحی ارتباط بیشتری دارد.
تبیین شأن و جایگاه عالمان دین
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسینی شاهرودی، استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد و دیگر سخنران این همایش ضمن تقدیر از شخصیت این فیلسوف برجسته‌خراسانی عنوان کرد: حقی که استاد آشتیانی بر گردن فلسفه و عرفان در کشور ما دارد و هم‌چنین حقی را که بر طالبان حکمت و فلسفه و عرفان – چه مستقیم و چه با واسطه - دارد اگر نگوییم بی‌نظیر است، حداقلش این است که کم‌نظیر است.
وی افزود: او زمینه آشنایی و ارتباط طالبان حکمت و فلسفه را با منابع و آثاری از گذشتگاه فراهم کرده است؛ چنین کاری پیش از او انجام نشده بود. امیدوارم آیندگان این را تکمیل کنند و این چراغ را روشن نگه دارند.
حسینی شاهرودی در تجلیل از شخصیت مرحوم آشتیانی گفت: در میان شیعه و در میان ایرانی‌ها به آسانی به کسی فیلسوف و حکیم نمی‌گویند، نهایتاً می‌گویند شارح ملاصدرا بود. استاد آشتیانی حکیمی است که علم او عبارت است از مجموعه علوم و اطلاعات و یافته‌هایی که برای هدایت انسان‌ها سودمند است.
وی ضمن قرائت احادیثی از ائمه(ع) در مورد جایگاه والای هدایت مردم، علم و علم‌اندوزی گفت: هدایت انسان مربوط به بخشی از وجود انسان است که مقدم بر عمل است؛ روح انسان مجرد است و تغذیه نفس و روح به علم است. همان‌طور که روح عمیق است غذایی عمیق مثل علم نیاز دارد.
استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، هدایت را مربوط به حوزه اعتقادات، افکار و اندیشه‌ها دانست و اظهار کرد: اگر هدایت در شخصی واقع شد قدم بعدی این است که ملتزم به لوازم هدایتش باشد یا خیر؛ اگر هدایت نباشد ایمان تحقق پیدا نمی‌کند و اسلام به معنای تسلیم در مقابل خداوند متعال تحقق پیدا نمی‌کند.
وی در تبیین جایگاه حکمت اظهار کرد: علم ذومراتب است؛ اولین درجه آن این است که انسان را متوجه خدا کند و قدم دوم آن این است که این توجه را تقویت کند؛ آن‌چه که این توجه را تقویت می‌کند، عمل صالح است. بسیاری از اعمال صالح ممکن است مربوط به اعتقادات نباشد اما در عین حال آن‌چه هویت و حقیقت انسان را شکل می‌دهد، عبارتست از علمی که به عقاید، اندیشه‌ها و افکار انسان ارتباط داشته باشد و به گمان من اعلی درجه آن حکمت است.
سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی‌آملی و میزگردی با حضور سخنرانان همایش از دیگر برنامه‌های سومین همایش نکوداشت حکمای خراسان بود که به همت مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه مشهد، دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
یادآور می‌شود، آیت‌الله سید عزالدین حسینی زنجانی و چهار حکیم مدفون در کوهسنگی مشهد، حکیمان مرحوم آقا بزرگ حکیم شهیدی، میرزا مهدی شهیدی فرزند آقا بزرگ حکیم، شیخ اسدالله یزدی و شیخ سیف‌الله ایسی حکمایی بوده‌اند که در دو همایش قبلی «نکوداشت حکمای خراسان» مورد تجلیل قرار گرفته‌اند.
