کیانوش معتقدی، پژوهشگر و نویسنده کتاب «کتیبههای نستعلیق تهران» در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه توفیق در اعتلای کتیبهنگاری نستعیلق نیازمند توجه به نکات مختلف در داشتن دانش ترکیببندی و ارتباط موثر کتیبهنگار با معمار بوده و میتوان گفت نستعلیق قفل هزار کلید است، عنوان کرد: قدمت خط کوفی در کتیبهنگاری بیشتر از سایر خطوط است و به صدر اسلام میرسد. این خط در کتابت و نیز کتابتنگاری پیشگام بود تا اینکه خط ثلث به دلیل قابلیتهایی از جمله شکل حروف که قابل نگارش در تمام ابعاد است، جایگزین آن شد.
این پژوهشگر حوزه هنرهای تجسمی افزود: به کارگیری خط نستعلیق برای کتیبهها از حدود قرن نهم هجری طی پروسهای صد ساله رایج شد. این خط که از ترکیب نسخ و تعلیق به وجود آمده دارای قابلیت سریعخوانی و خوانش آسان برای ایرانیان است.
وی گفت: یکی از قدیمیترین نمونههای کتیبه نستعلیق در بنای آستانه آرامگاه شاه نعمتالله ولی واقع شده است. همچنین از زیباترین خطوط نستعلیق دوره قاجار میتوان به کتیبههای سر در ورودی و جلوخان مسجد سپهسالار اشاره کرد که به قلم میرزا غلامرضا اصفهانی نگاشته شده است.
معتقدی ادامه داد: تا دو قرن پس از زمان پیدایش نستعلیق از شیوه ترکیب قلم و کاغذ کتابت در کتیبهنگاری استفاده میشد تا اینکه به تدریج ترکیببندی و فضاسازیهای جدید وارد عرصه کتیبهنگاری نستعلیق شد.
وی گفت: اوج کتیبهنگاری نستعلیق را در دوره قاجار با ظهور امثال اسدالله شیرازی، میرزا عمو و غلامرضا اصفهانی شاهد بودیم که با وجود علاقه معماران به استفاده از خط ثلث نستعلیق در کتیبههای مدارس اسلامی و تکایا کاربرد گستردهای پیدا کرد.
معتقدی ادامه داد: از نظر ترکیببندی و قوام بهترین نمونه کتیبهنگاری نستعلیق را در مسجد سپهسالار میبینیم.
وی با اذعان بر لزوم ارتباط هر چه بیشتر کتیبهنگاران نستعلیق با معماران و هماهنگی تمام عناصر معماری و خلق بنا گفت: امروز متاسفانه کار کتیبهنگاری فارغ از ارتباط با سایر عناصر معماری انجام میشود و هماهنگی لازم میان کاشیکار، کتیبهنگار و معمار وجود ندارد. از سوی دیگر در کتیبهنگاری اغلب از ابزار رایانهای استفاده میشود و در مواردی هم که خود کاتب با قلم خود مینویسد برای بزرگ کردن ابعاد قلم از فتوکپی استفاده میشود.
معتقدی افزود: نستعلیق از زیباترین خطوط اسلامی برای کتیبهنگاری به شمار میآید و لازم است برای اعتلای این هنر برنامهریزی اساسی شود.
اخیراً «کتیبههای نستعلیق تهران» پژوهش کیانوش معتقدی با شمارگان هزار نسخه، 240 صفحه و بهای صد هزار تومان از سوی نشر پیکره و با همکاری سازمان زیباسازی شهر تهران روانه کتابفروشیها شده است.