معرفی رشته‌های معارفی دانشگاه‌ها /7
هدف رشته نوپای کلام امامیه رفع نقص مباحث کلامی است
گروه دانشگاه: عضو هیئت علمی گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران در رابطه با رشته نوپای کلام امامیه بیان کرد: در این رشته مباحث کلامی و عقیدتی با الهام از آیات قرآن و احادیث دیده شده است و هدف آن رفع نقص در سیر مباحث کلامی است.
فضل‌الله خالقیان، عضو هیئت علمی گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با اشاره به سوابق رشته کلام امامیه و وضعیت و تعداد دانشجویان در دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران گفت: دانشگاه قرآن و حدیث از مقطع کارشناسی در گرایش‌های مختلف دانشجو می‌پذیرد. دانشگاه در مقطع کارشناسی از سال 1389 اقدام به جذب دانشجوی رشته فلسفه و کلام اسلامی یا کلام امامیه کرده است؛ این رشته را به اسم رشته کلام امامیه می‌شناسیم. از سال 1389 رشته کلام به‌صورت گرایشی از مقطع کارشناسی دانشجو می‌پذیرد و این روند تاکنون هم ادامه پیدا کرده است.
وی افزود: هم‌اکنون ورودی‌های پنجمین یا ششمین دوره‌مان مشغول تحصیل در مقطع کارشناسی هستند. طبق آماری که داریم در حال حاضر در مقطع کارشناسی رشته کلام امامیه 70 دانشجو در حال تحصیل هستند و 47 دانشجو نیز فارغ‌التحصیل شده‌اند. در مقاطع دیگر در رشته کلام پذیرش دانشجو داشته‌ایم و الحمدلله دوره‌های متعددی برگزار شده و کماکان نیز ادامه دارد. از سال 1382 پردیس تهران در مقطع کارشناسی ارشد در رشته علوم حدیث گرایش کلام و عقاید دانشجوی ارشد جذب کرده، طبق آمارهای موجود در حال حاضر 54 دانشجوی در حال تحصیل داریم که هنوز موفق به انجام دفاع و دریافت مدرک نشده‌اند، همچنین 84 دانش‌آموخته و 54 دانشجوی در حال تحصیل داریم.
معاون گروه کلام اظهار کرد: از سال 1392 رشته‌ای تحت عنوان کلام امامیه به گرایش‌های کارشناسی ارشد دانشگاه اضافه شده که تاکنون یک دانشجو فارغ‌التحصیل شده است؛ فارغ‌التحصیلی در مقطع ارشد به این معناست که پایان‌نامه‌شان را دفاع کرده‌اند، کارهای تسویه حسابشان را هم انجام داده‌اند و از نظر دانشگاه فارغ‌التحصیل به حساب می‌آیند. هم‌اکنون 16 دانشجو در حال تحصیل داریم. در واقع نسبت دانشجویان کلام امامیه‌مان در مقایسه با کلام و عقاید بسیار کمتر است؛ به این علت که کلام و عقاید سابقه طولانی‌تر و قدیمی‌تری دارد؛ اما کلام امامیه از سال 1392 آغاز شده و در کل تا حدی رشته کلام امامیه هنوز جایگاه لازم را پیدا نکرده و شاید خیلی شناخته شده نباشد.
وی ادامه داد: از سال 1391 نیز در مقطع دکتری تخصصی دانشجو پذیرش کردیم. سه دوره، مقطع دکتری را در پردیس تهران ارائه کردیم و در مجموع این سه دوره 20 دانشجوی دوره دکتری در دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران مشغول تحصیل شدند که هنوز هیچ کدام از آن‌ها موفق به دفاع و فارغ‌التحصیلی نشده‌اند؛ بنا بر این می‌توانیم بگوییم در این دانشگاه با توجه به دانشجویان موجود، از مقطع کارشناسی تا ارشد و دکتری دانشجوی مشغول به تحصیل در رشته کلام امامیه داریم؛ با ذکر این نکته که در کارشناسی و ارشد کماکان این گرایش وجود دارد و دانشجو جذب می‌شود اما در مقطع دکتری از سال گذشته پذیرش نداشته‌ایم و از این پس دانشجویان مقطع دکتری منحصراً در دانشگاه قرآن و حدیث قم ثبت نام می‌کنند و ادامه تحصیل می‌دهند.
وی درباره چرایی عدم پذیرش دانشجوی دکتری کلام امامیه در پردیس تهران دانشگاه از سال گذشته، گفت: سیاست خود دانشگاه بود، اینجا پردیس دانشگاه قرآن و حدیث است که مقر و شعبه اصلی آن در قم است. سیاست کلی دانشگاه آن بود که در اینجا دانشجوی دکتری کلام امامیه پذیرش نشود؛ البته ظاهراً محدودیت‌هایی نیز از ناحیه وزارت علوم وجود داشت و اگر آن محدودیت‌ها نبود، دانشگاه ممانعتی به عمل نمی‌آورد که در اینجا نیز دانشجوی دوره دکتری پذیرش شود، از جهتی خیلی هم خوب بود ولی ظاهراً با محدودیت‌هایی از سوی وزارت علوم مواجه شدند و ناچاراً مقطع دکتری کلام امامیه پردیس تهران را حذف کردند.
خالقیان در پاسخ به این سؤال که آیا رشته کلام امامیه اولین بار در دانشگاه قرآن و حدیث راه‌اندازی شده؟، عنوان کرد: اطلاع دقیق ندارم، تصورم این است که در مقطع کارشناسی مختص دانشگاه قرآن و حدیث است چون طبق آمارهای موجود از سال 1389 دانشجو جذب کردیم؛ اما اینکه در مقطع کارشناسی دانشگاه‌های دیگر نیز دانشجو می‌پذیرند یا نه؟ اطلاعی ندارم، فکر می‌کنم منحصر به دانشگاه قرآن و حدیث باشد؛ اما در مقاطع ارشد و دکتری دانشگاه‌های دیگر نیز رشته کلام امامیه را دارند.
عضو هیئت علمی گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران در رابطه با موضوع این رشته، گفت: اگر نگاهی به فهرست درس‌های مقطع کارشناسی و خصوصاً ارشد کلام امامیه و کلام و عقاید بیندازیم می‌بینیم مرکز ثقل این درس‌ها و سرفصل‌ها بیشتر بر مباحث کلامی متمرکز است. به طور مثال در دانشگاه‌های مختلف رشته فلسفه یا فلسفه و کلام ارائه می‌شود، به عنوان مثال در دانشکده الهیات یکی از گرایش‌ها گرایش فلسفه و کلام است در آنجا به نظر می‌آید تأکید بیشتر روی درس‌های فلسفی باشد، البته اشرافی بر عناوین درسی و سرفصل‌های آن‌ها ندارم ولی در هر حال درس‌ها و سرفصل‌ها یا به‌صورت مساوی بین فلسفه و کلام تعریف شده و یا اینکه غلبه با مباحث فلسفی است؛ اما در رشته کلام امامیه غلبه با مباحث کلامی است. با ذکر این نکته که در رشته کلام امامیه و رشته کلام و عقاید سیاست‌های کلی دانشگاه قرآن و حدیث آن بوده که مباحث کلامی و عقیدتی ناظر بر آیات قرآن و احادیث اسلامی (احادیث اهل بیت(ع)) باشد، در واقع با این منظر به مباحث کلامی توجه می‌شود.
غلبه مباحث کلامی ناظر به آیات قرآن در رشته کلام امامیه
وی با بیان اینکه در رشته کلام دانشگاه قرآن و حدیث غلبه با مباحث کلامی است با رویکردی که ناظر به آیات قرآن و احادیث اسلامی است، بیان کرد: از این جهت فکر می‌کنم دانشگاه قرآن و حدیث جایگاه خیلی خوبی دارد. اگر با تاریخ علم کلام آشنا باشید می‌دانید که دوره‌های مختلف کلامی و رویکردهای مختلف کلامی وجود داشته، کلام عقل‌گرایانه و نص‌گرایانه و یا به طور مثال در دنیای اهل سنت کلام اشعری و معتزلی داریم، اگر به سیر مباحث و آرای کلامی نگاه کنید ملاحظه می‌کنید که در مقاطعی آرای کلامی متکلمان امامیه بسیار نزدیک به آرای کلامی معتزله حداقل در بخشی از آن بوده است؛ ولی در این رشته و دانشگاه سعی بر این است که مباحث کلامی و عقیدتی با الهام از آیات قرآن کریم در پرتوی آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت (ع) دیده شود، اگر بخواهیم راجع به سیر مباحث کلامی قضاوت کلی داشته باشیم این نقصی بوده که امیدواریم تا حدودی در این رشته برطرف شود؛ به همین دلیل نیز چه در مقطع کارشناسی و چه در مقطع ارشد در بسیاری از درس‌هایمان تأکید روی قرآن و حدیث وجود دارد، مثلاً در رشته کلام امامیه کلام قدیم 1 و 2 را داریم که همان مباحث کلاسیک کلامی است اما در کنار آن دروس توحید در قرآن و حدیث، عدل الهی در قرآن و حدیث، معاد در قرآن و حدیث، امامت و نبوت در قرآن و حدیث و ... را داریم. در این رشته مباحث کلامی را داریم اما تأکید شده که همه آن‌ها باید متکی بر قرآن و حدیث و ملهم از این منابع باشند، این رویکرد جدیدی است که سعی شده در این دانشگاه و در رشته‌های کلامی مربوط به آن ملاحظه شود تا دانشجویان و دانش‌پژوهانی که در این رشته‌ها ثبت نام می‌کنند علاوه بر اینکه با مباحث سنتی و کلاسیک کلامی آشنا می‌شوند بتوانند به کمک قرآن و حدیث نگاه تازه‌تر و باطراوت‌تری نسبت به مباحث کلامی داشته باشند. معتقدیم که اگر چنین نگاهی حاکم شود می‌توان در آرای کلامی نظرگاه‌های جدید و حداقل نکات جدیدی را پیدا کرد.
وی درباره بازار کار رشته کلام امامیه بیان کرد: این رشته از رشته‌های علوم انسانی محسوب می‌شود و رشته‌های علوم انسانی نیز در مقایسه با رشته‌های فنی، پزشکی و علوم پایه و یا مثلاً در مقایسه با رشته‌های صنعتی و ... طبیعتاً بازار کار خیلی گسترده‌ای ندارند. میان رشته‌های علوم انسانی به‌طور مثال رشته‌ای مثل حقوق طبیعتاً بازار کاری بیشتری دارد و فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها می‌توانند جذب کارهایی مثل دفترخانه‌داری، قضاوت و وکالت شوند، ولی رشته کلام امامیه جز اینکه در آموزش و پرورش یا در دانشگاه‌ها به‌عنوان معلم، مدرس و استاد مشغول شوند تا آنجایی که ما می‌شناسیم بازار کار ویژه‌ای ندارد؛ بنا بر این کسانی که علاقه‌مند به این رشته هستند توجه داشته باشند که این رشته علاقه‌مندی خاصی می‌خواهد ولی در عین حال معتقدیم ارزش دارد که انسان حق‌جو و کسانی که انگیزه‌های دینی و عقاید دینی دارند و برای عقاید خود ارزش و احترام قائل هستند در این رشته‌ها ادامه تحصیل بدهند، در واقع به خودشان عمق فکری بدهند و در یک نگاه بلندمدت و یک نگاه ایده‌آل بتوانند صاحب‌نظر و صاحب‌فکر باشند.
خالقیان افزود: به نظر می‌آید در این رشته‌ها باید بیشتر به ارزش علمی، تحقیقی و معنوی کار نگاه کنیم نه به بازارکار آن؛ البته اگر امکان جذب باشد می‌توانند در کسوت معلمی، مدرسی و استادی جذب شنوند و از نظر کاری نیز از این حیث کاربرد دارد، یا حتی به‌عنوان پژوهشگر، محقق و نویسنده مشغول شوند. در صورتی که در این رشته‌ها بتوانند متبحر و چیره‌دست شوند به‌عنوان پژوهشگر و نویسنده نیز می‌توانند وارد میدان شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران در گروه کلام در توصیه به علاقه‌مندان این رشته و اینکه در چه زمینه‌هایی باید توانمند شوند؟ اظهار کرد: به نظرم مهم‌ترین پیشنهاد و توصیه آن است که حتماً باانگیزه باشند. این رشته از آن رشته‌هایی است که اگر انگیزه کافی و بالا در آن باشد، خداوند هم برکتی می‌دهد و در امورات زندگی نیز در نمی‌مانند، چون رشته علوم دینی است آن هم شاخه مباحث اعتقادی که اصول دین به حساب می‌آید. با انگیزه‌های مادی نباید در این رشته وارد شوند، اگر با این انگیزه وارد شوند می‌توانند موفق شوند و عملشان ان‌شاءالله مرضی رضای خدا باشد، همین قدر که بتوانند عقاید خود را تکمیل و تصحیح کنند و در این زمینه به هم‌نوعان، هم‌محلی‌ها، خانواده، بستگان و هموطنان خود و کلاً مسلمانان بتوانند خدمت کنند بسیار ارزشمند است. با این انگیزه توصیه می‌کنم آن‌هایی که علاقه‌مند هستند و توانایی دارند وارد این رشته شوند.
وی گفت: کسانی در این رشته می‌توانند موفق باشند که مسائل اعتقادی برایشان مهم است و دغدغه فکری دارند؛ چون افراد متدین چند دسته هستند، بعضی‌ها دغدغه خاصی در مورد عقاید، جهان‌بینی و اندیشه‌های دینی ندارند، به این طور افراد توصیه نمی‌کنیم به این رشته بیایند، این دسته از افراد اگر به رشته علوم قرآن، نهج‌البلاغه یا علوم حدیث وارد شوند اگر علاقه داشته باشند برایشان بهتر است. مسائل فکری و عقیدتی در این رشته به مسائل فلسفی پهلو می‌زند و از نظر فکری باید این توانایی را داشته باشند، در عین حال انگیزه‌های دینی داشته باشند، برای اینطور افراد خوب است و از بین آن‌ها کسانی که ادبیات عرب را خوب می‌دانند، با عقاید دینی آشنایی دارند، اهل مطالعه در زمینه معارف اسلامی بوده‌اند، با ادبیات عرب خوب آشنایی دارند و مسائل فکری برایشان دغدغه است به نظرم می‌توانند در این رشته موفق باشند. اگر کسی علاقه دارد به این رشته وارد شود باید مطالعات اسلامی و معارف اسلامی خود را در همه زمینه‌ها گسترش دهد. کلام، عرفان و فلسفه شاخه‌های اصلی هستند؛ در این زمینه‌ها باید مطالعات اولیه‌شان در حد خوبی باشد، در ادبیات عرب نیز قوی باشند.
خالقیان عنوان کرد: مجدداً تأکید می‌کنم کسانی که دغدغه‌های دینی دارند، در خودشان حس حق‌جویی و حق‌طلبی را می‌یابند و می‌خواهند که عقاید دینی آن‌ها جنبه تحقیقی و استدلالی داشته باشد و با عمق و بسط بیشتری به عقاید دینی خود بپردازند و اینکه در نهایت بتوانند از عقاید برادران و خواهران دینی خود نیز حراست و حفاظت کنند، اگر چنین انگیزه‌ای داشته باشند و با این انگیزه‌ها پا به این رشته بگذارند ان‌شاءالله با توفیقات الهی می‌توانند موفق باشند. یک متکلم چند شأن دارد؛ یکی از شئون متکلم شأن دفاع از دین در مقابل شبهات و مکاتب انحرافی است. کسانی که در این رشته قدم می‌گذارند نمی‌گویم لزوماً در این دانشگاه، اما کسانی که در این رشته قدم می‌گذارند با توفیق الهی به شرطی که خودشان هم اهل همت و کوشش باشند می‌توانند در حد خود عقاید دینی را خوب بفهمند، حدود و ثغورش را درک کنند، و به نحو شایسته‌تری این عقاید را تبلیغ، ترویج و دفاع کنند.
گفت‌وگو از لیلا شرف
وی افزود: هم‌اکنون ورودی‌های پنجمین یا ششمین دوره‌مان مشغول تحصیل در مقطع کارشناسی هستند. طبق آماری که داریم در حال حاضر در مقطع کارشناسی رشته کلام امامیه 70 دانشجو در حال تحصیل هستند و 47 دانشجو نیز فارغ‌التحصیل شده‌اند. در مقاطع دیگر در رشته کلام پذیرش دانشجو داشته‌ایم و الحمدلله دوره‌های متعددی برگزار شده و کماکان نیز ادامه دارد. از سال 1382 پردیس تهران در مقطع کارشناسی ارشد در رشته علوم حدیث گرایش کلام و عقاید دانشجوی ارشد جذب کرده، طبق آمارهای موجود در حال حاضر 54 دانشجوی در حال تحصیل داریم که هنوز موفق به انجام دفاع و دریافت مدرک نشده‌اند، همچنین 84 دانش‌آموخته و 54 دانشجوی در حال تحصیل داریم.
معاون گروه کلام اظهار کرد: از سال 1392 رشته‌ای تحت عنوان کلام امامیه به گرایش‌های کارشناسی ارشد دانشگاه اضافه شده که تاکنون یک دانشجو فارغ‌التحصیل شده است؛ فارغ‌التحصیلی در مقطع ارشد به این معناست که پایان‌نامه‌شان را دفاع کرده‌اند، کارهای تسویه حسابشان را هم انجام داده‌اند و از نظر دانشگاه فارغ‌التحصیل به حساب می‌آیند. هم‌اکنون 16 دانشجو در حال تحصیل داریم. در واقع نسبت دانشجویان کلام امامیه‌مان در مقایسه با کلام و عقاید بسیار کمتر است؛ به این علت که کلام و عقاید سابقه طولانی‌تر و قدیمی‌تری دارد؛ اما کلام امامیه از سال 1392 آغاز شده و در کل تا حدی رشته کلام امامیه هنوز جایگاه لازم را پیدا نکرده و شاید خیلی شناخته شده نباشد.
وی ادامه داد: از سال 1391 نیز در مقطع دکتری تخصصی دانشجو پذیرش کردیم. سه دوره، مقطع دکتری را در پردیس تهران ارائه کردیم و در مجموع این سه دوره 20 دانشجوی دوره دکتری در دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران مشغول تحصیل شدند که هنوز هیچ کدام از آن‌ها موفق به دفاع و فارغ‌التحصیلی نشده‌اند؛ بنا بر این می‌توانیم بگوییم در این دانشگاه با توجه به دانشجویان موجود، از مقطع کارشناسی تا ارشد و دکتری دانشجوی مشغول به تحصیل در رشته کلام امامیه داریم؛ با ذکر این نکته که در کارشناسی و ارشد کماکان این گرایش وجود دارد و دانشجو جذب می‌شود اما در مقطع دکتری از سال گذشته پذیرش نداشته‌ایم و از این پس دانشجویان مقطع دکتری منحصراً در دانشگاه قرآن و حدیث قم ثبت نام می‌کنند و ادامه تحصیل می‌دهند.
وی درباره چرایی عدم پذیرش دانشجوی دکتری کلام امامیه در پردیس تهران دانشگاه از سال گذشته، گفت: سیاست خود دانشگاه بود، اینجا پردیس دانشگاه قرآن و حدیث است که مقر و شعبه اصلی آن در قم است. سیاست کلی دانشگاه آن بود که در اینجا دانشجوی دکتری کلام امامیه پذیرش نشود؛ البته ظاهراً محدودیت‌هایی نیز از ناحیه وزارت علوم وجود داشت و اگر آن محدودیت‌ها نبود، دانشگاه ممانعتی به عمل نمی‌آورد که در اینجا نیز دانشجوی دوره دکتری پذیرش شود، از جهتی خیلی هم خوب بود ولی ظاهراً با محدودیت‌هایی از سوی وزارت علوم مواجه شدند و ناچاراً مقطع دکتری کلام امامیه پردیس تهران را حذف کردند.
خالقیان در پاسخ به این سؤال که آیا رشته کلام امامیه اولین بار در دانشگاه قرآن و حدیث راه‌اندازی شده؟، عنوان کرد: اطلاع دقیق ندارم، تصورم این است که در مقطع کارشناسی مختص دانشگاه قرآن و حدیث است چون طبق آمارهای موجود از سال 1389 دانشجو جذب کردیم؛ اما اینکه در مقطع کارشناسی دانشگاه‌های دیگر نیز دانشجو می‌پذیرند یا نه؟ اطلاعی ندارم، فکر می‌کنم منحصر به دانشگاه قرآن و حدیث باشد؛ اما در مقاطع ارشد و دکتری دانشگاه‌های دیگر نیز رشته کلام امامیه را دارند.
عضو هیئت علمی گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران در رابطه با موضوع این رشته، گفت: اگر نگاهی به فهرست درس‌های مقطع کارشناسی و خصوصاً ارشد کلام امامیه و کلام و عقاید بیندازیم می‌بینیم مرکز ثقل این درس‌ها و سرفصل‌ها بیشتر بر مباحث کلامی متمرکز است. به طور مثال در دانشگاه‌های مختلف رشته فلسفه یا فلسفه و کلام ارائه می‌شود، به عنوان مثال در دانشکده الهیات یکی از گرایش‌ها گرایش فلسفه و کلام است در آنجا به نظر می‌آید تأکید بیشتر روی درس‌های فلسفی باشد، البته اشرافی بر عناوین درسی و سرفصل‌های آن‌ها ندارم ولی در هر حال درس‌ها و سرفصل‌ها یا به‌صورت مساوی بین فلسفه و کلام تعریف شده و یا اینکه غلبه با مباحث فلسفی است؛ اما در رشته کلام امامیه غلبه با مباحث کلامی است. با ذکر این نکته که در رشته کلام امامیه و رشته کلام و عقاید سیاست‌های کلی دانشگاه قرآن و حدیث آن بوده که مباحث کلامی و عقیدتی ناظر بر آیات قرآن و احادیث اسلامی (احادیث اهل بیت(ع)) باشد، در واقع با این منظر به مباحث کلامی توجه می‌شود.
غلبه مباحث کلامی ناظر به آیات قرآن در رشته کلام امامیه
وی با بیان اینکه در رشته کلام دانشگاه قرآن و حدیث غلبه با مباحث کلامی است با رویکردی که ناظر به آیات قرآن و احادیث اسلامی است، بیان کرد: از این جهت فکر می‌کنم دانشگاه قرآن و حدیث جایگاه خیلی خوبی دارد. اگر با تاریخ علم کلام آشنا باشید می‌دانید که دوره‌های مختلف کلامی و رویکردهای مختلف کلامی وجود داشته، کلام عقل‌گرایانه و نص‌گرایانه و یا به طور مثال در دنیای اهل سنت کلام اشعری و معتزلی داریم، اگر به سیر مباحث و آرای کلامی نگاه کنید ملاحظه می‌کنید که در مقاطعی آرای کلامی متکلمان امامیه بسیار نزدیک به آرای کلامی معتزله حداقل در بخشی از آن بوده است؛ ولی در این رشته و دانشگاه سعی بر این است که مباحث کلامی و عقیدتی با الهام از آیات قرآن کریم در پرتوی آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت (ع) دیده شود، اگر بخواهیم راجع به سیر مباحث کلامی قضاوت کلی داشته باشیم این نقصی بوده که امیدواریم تا حدودی در این رشته برطرف شود؛ به همین دلیل نیز چه در مقطع کارشناسی و چه در مقطع ارشد در بسیاری از درس‌هایمان تأکید روی قرآن و حدیث وجود دارد، مثلاً در رشته کلام امامیه کلام قدیم 1 و 2 را داریم که همان مباحث کلاسیک کلامی است اما در کنار آن دروس توحید در قرآن و حدیث، عدل الهی در قرآن و حدیث، معاد در قرآن و حدیث، امامت و نبوت در قرآن و حدیث و ... را داریم. در این رشته مباحث کلامی را داریم اما تأکید شده که همه آن‌ها باید متکی بر قرآن و حدیث و ملهم از این منابع باشند، این رویکرد جدیدی است که سعی شده در این دانشگاه و در رشته‌های کلامی مربوط به آن ملاحظه شود تا دانشجویان و دانش‌پژوهانی که در این رشته‌ها ثبت نام می‌کنند علاوه بر اینکه با مباحث سنتی و کلاسیک کلامی آشنا می‌شوند بتوانند به کمک قرآن و حدیث نگاه تازه‌تر و باطراوت‌تری نسبت به مباحث کلامی داشته باشند. معتقدیم که اگر چنین نگاهی حاکم شود می‌توان در آرای کلامی نظرگاه‌های جدید و حداقل نکات جدیدی را پیدا کرد.
وی درباره بازار کار رشته کلام امامیه بیان کرد: این رشته از رشته‌های علوم انسانی محسوب می‌شود و رشته‌های علوم انسانی نیز در مقایسه با رشته‌های فنی، پزشکی و علوم پایه و یا مثلاً در مقایسه با رشته‌های صنعتی و ... طبیعتاً بازار کار خیلی گسترده‌ای ندارند. میان رشته‌های علوم انسانی به‌طور مثال رشته‌ای مثل حقوق طبیعتاً بازار کاری بیشتری دارد و فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها می‌توانند جذب کارهایی مثل دفترخانه‌داری، قضاوت و وکالت شوند، ولی رشته کلام امامیه جز اینکه در آموزش و پرورش یا در دانشگاه‌ها به‌عنوان معلم، مدرس و استاد مشغول شوند تا آنجایی که ما می‌شناسیم بازار کار ویژه‌ای ندارد؛ بنا بر این کسانی که علاقه‌مند به این رشته هستند توجه داشته باشند که این رشته علاقه‌مندی خاصی می‌خواهد ولی در عین حال معتقدیم ارزش دارد که انسان حق‌جو و کسانی که انگیزه‌های دینی و عقاید دینی دارند و برای عقاید خود ارزش و احترام قائل هستند در این رشته‌ها ادامه تحصیل بدهند، در واقع به خودشان عمق فکری بدهند و در یک نگاه بلندمدت و یک نگاه ایده‌آل بتوانند صاحب‌نظر و صاحب‌فکر باشند.
خالقیان افزود: به نظر می‌آید در این رشته‌ها باید بیشتر به ارزش علمی، تحقیقی و معنوی کار نگاه کنیم نه به بازارکار آن؛ البته اگر امکان جذب باشد می‌توانند در کسوت معلمی، مدرسی و استادی جذب شنوند و از نظر کاری نیز از این حیث کاربرد دارد، یا حتی به‌عنوان پژوهشگر، محقق و نویسنده مشغول شوند. در صورتی که در این رشته‌ها بتوانند متبحر و چیره‌دست شوند به‌عنوان پژوهشگر و نویسنده نیز می‌توانند وارد میدان شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران در گروه کلام در توصیه به علاقه‌مندان این رشته و اینکه در چه زمینه‌هایی باید توانمند شوند؟ اظهار کرد: به نظرم مهم‌ترین پیشنهاد و توصیه آن است که حتماً باانگیزه باشند. این رشته از آن رشته‌هایی است که اگر انگیزه کافی و بالا در آن باشد، خداوند هم برکتی می‌دهد و در امورات زندگی نیز در نمی‌مانند، چون رشته علوم دینی است آن هم شاخه مباحث اعتقادی که اصول دین به حساب می‌آید. با انگیزه‌های مادی نباید در این رشته وارد شوند، اگر با این انگیزه وارد شوند می‌توانند موفق شوند و عملشان ان‌شاءالله مرضی رضای خدا باشد، همین قدر که بتوانند عقاید خود را تکمیل و تصحیح کنند و در این زمینه به هم‌نوعان، هم‌محلی‌ها، خانواده، بستگان و هموطنان خود و کلاً مسلمانان بتوانند خدمت کنند بسیار ارزشمند است. با این انگیزه توصیه می‌کنم آن‌هایی که علاقه‌مند هستند و توانایی دارند وارد این رشته شوند.
وی گفت: کسانی در این رشته می‌توانند موفق باشند که مسائل اعتقادی برایشان مهم است و دغدغه فکری دارند؛ چون افراد متدین چند دسته هستند، بعضی‌ها دغدغه خاصی در مورد عقاید، جهان‌بینی و اندیشه‌های دینی ندارند، به این طور افراد توصیه نمی‌کنیم به این رشته بیایند، این دسته از افراد اگر به رشته علوم قرآن، نهج‌البلاغه یا علوم حدیث وارد شوند اگر علاقه داشته باشند برایشان بهتر است. مسائل فکری و عقیدتی در این رشته به مسائل فلسفی پهلو می‌زند و از نظر فکری باید این توانایی را داشته باشند، در عین حال انگیزه‌های دینی داشته باشند، برای اینطور افراد خوب است و از بین آن‌ها کسانی که ادبیات عرب را خوب می‌دانند، با عقاید دینی آشنایی دارند، اهل مطالعه در زمینه معارف اسلامی بوده‌اند، با ادبیات عرب خوب آشنایی دارند و مسائل فکری برایشان دغدغه است به نظرم می‌توانند در این رشته موفق باشند. اگر کسی علاقه دارد به این رشته وارد شود باید مطالعات اسلامی و معارف اسلامی خود را در همه زمینه‌ها گسترش دهد. کلام، عرفان و فلسفه شاخه‌های اصلی هستند؛ در این زمینه‌ها باید مطالعات اولیه‌شان در حد خوبی باشد، در ادبیات عرب نیز قوی باشند.
خالقیان عنوان کرد: مجدداً تأکید می‌کنم کسانی که دغدغه‌های دینی دارند، در خودشان حس حق‌جویی و حق‌طلبی را می‌یابند و می‌خواهند که عقاید دینی آن‌ها جنبه تحقیقی و استدلالی داشته باشد و با عمق و بسط بیشتری به عقاید دینی خود بپردازند و اینکه در نهایت بتوانند از عقاید برادران و خواهران دینی خود نیز حراست و حفاظت کنند، اگر چنین انگیزه‌ای داشته باشند و با این انگیزه‌ها پا به این رشته بگذارند ان‌شاءالله با توفیقات الهی می‌توانند موفق باشند. یک متکلم چند شأن دارد؛ یکی از شئون متکلم شأن دفاع از دین در مقابل شبهات و مکاتب انحرافی است. کسانی که در این رشته قدم می‌گذارند نمی‌گویم لزوماً در این دانشگاه، اما کسانی که در این رشته قدم می‌گذارند با توفیق الهی به شرطی که خودشان هم اهل همت و کوشش باشند می‌توانند در حد خود عقاید دینی را خوب بفهمند، حدود و ثغورش را درک کنند، و به نحو شایسته‌تری این عقاید را تبلیغ، ترویج و دفاع کنند.
گفت‌وگو از لیلا شرف
مطالب مرتبط
