عهدی که خدا از پیامبرانش گرفت

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا؛ نبأ، یکی از روایاتی که به مناسبت مبعث حضرت رسول(ص) در برخی منبرها گفته می‌شود و ذهن بسیاری از جوانان را به خود مشغول کرده است روایتی است که نبوت حضرت محمد(ص) را حتی قبل از خلقت حضرت آدم(ع) عنوان می‌کند، به همین دلیل برای تبیین این روایات، سخنانی از مرحوم آیت الله العظمی دکتر محمد صادقی تهرانی برای اولین‌بار در ادامه منتشر می‌شود.
در برخی  روایات آمده است که ارواح انبیاء قبل از خلقتشان وجود داشتند، همچنین آمده است که خاتم النبیین(ص) قبل از خلق و ولایت ظاهری‌اش، بوده است؛ «كُنْتُ نَبِيًّا وَآدَمُ بَيْنَ الْمَاءِ وَالطِّينِ؛ من پیامبر بودم در حالی که حضرت آدم(ع) بین آب و گل بود» در پاسخ این تقدم‌های ذاتی و وجودی، آیات قرآنی نص و شاهد بر این است که انبیاء نه ارواحشان و نه اجسادشان، قبل از ولادتشان هرگز نبوده است، بلکه اشباح آنان بوده است، اشباح غیر از ذوات است، ذات روح نبوده است، ذات جسم نبوده است، شبح و نمایشی پیش از آفرینش جسم و روح این‌ها بوده است.
پس «كُنْتُ نَبِيًّا وَآدَمُ بَيْنَ الْمَاءِ وَالطِّينِ» چه می‌خواهد بگوید؟ می‌خواهد بگوید که در علم خدا چنین بوده است؟ یا در واقع خارجی‌اش این بوده است؟ یا در واقع مقامی در عهد میثاق چنین بوده است؟ اگر مراد این است که نزد خدا چنین بوده است، خب چرا «وَآدَمُ بَيْنَ الْمَاءِ وَالطِّينِ» را ذکر کرده است؟ باید ذکر می‌کرد: «کنت نبیاً ازلیاً» چون علم خدا ازلی است، اگر نبوت رسول‌الله (ص) در «كُنْتُ نَبِيًّا» مربوط به علم الهی است، علم الهی از زمان خلقت آدم(ع) نیست، علم الهی ازلیت دارد پس اینجا مراد، علم الهی نیست.
آیا در وجود که آدم(ع) بین آب و گل بوده است پیغمبر(ص)، نبی بوده است؟ اگر آن وقت پیغمبر(ص) بوده است دو اشکال است اولاً نبوده است، ثانیاً اگر بوده است پس بقیه نبوت‌ها برای چه بوده است؟ رسالت آدم(ع) چیست؟ رسالت نوح(ع) و... چیست؟ پس «كُنْتُ نَبِيًّا» یعنی اخذ میثاق نبوت و ایمان و نصرت در همان وقت شده است به دلیل: «وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ  قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي  قَالُوا أَقْرَرْنَا  قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ؛ و چون خدا از تمامی پیامبران برجسته(ی صاحب کتاب) پیمان گرفت، که هرگاه به شما کتاب و حکمتی دادم، سپس شما را فرستاده‌ای آمد در حالی‌که آنچه را با شماست تصدیق‌کننده است، بی‌گمان به او ایمان بیاورید، و به‌ راستی و درستی یاری‌اش کنید. (آن‌گاه) فرمود: «آیا اقرار کردید و بر این (جریان پیمان) بار گرانم را بر (عهده) گرفتید؟» گفتند: «(آری،) اقرار (پایدار) کردیم». فرمود: «پس گواه باشید و من با شما از گـواهانم».» (آل عمران، 81).
پس توجیه و تبیین روایات این است که این عهد میثاق قبل از اینکه روح و یا جسم پیغمبر(ص) خلق شود در مقام رسالت و در مقام نبوتش به طوری عالی بوده است که تمام انبیاء از امت او محسوب می‌شدند، تمام انبیاء تحت شعاع او بودند، چون: «وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ...؛ و چون خدا از تمامی پیامبران برجسته(ی صاحب کتاب) پیمان گرفت، که هرگاه به شما کتاب و حکمتی دادم...»، این عهد میثاق چه زمانی شد؟ عهد میثاق قبل از «لَمَا آتَيْتُكُمْ» شد؟ یا در این زمان شد؟ «أَخَذَ... لَمَا» یعنی در این زمان، اینطور شد، کتاب رسالتی و کتاب وحیانی در همان زمان به طور مقارن عهد این میثاق شد.
کتاب و حکمت مشروط بود، دادن کتاب موسی(ع)، دادن کتاب عیسی(ع)، دادن کتاب نوح(ع) و ابراهیم(ع)، دادن کتاب سلیمان(ع) و...، دادن کتاب اصلی ولایت عزم و فرعی نبوتی، دادن این کتاب‌ها مشروط بر «ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ» بود و خود «ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ» دلیل دیگری است بر اینکه این رسول مسلمانان پس از کل نبیین(ع) آمده است، اگر قبل بوده «ثُمَّ جَاءَكُمْ» یعنی چه؟ ادله زیاد داریم، ادله عقلانی، ادله قرآنی و ادله دیگری داریم که این رسول در بعد جسمی و روحی بعد از همه پیامبران آمده است و با اینکه بعد از همه آمده است اما از نظر مقام و موقعیت بر این‌ها تقدم دارد و بالاتر است.