مخالفان شورا نگاهی به بودجه قرآنی قبل از 88 داشته باشند
گروه فعالیتهای قرآنی: سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به اینکه شورای توسعه و دستگاه‌های عضو آن در اجرایی کردن منشور موفق نبوده‌اند، گفت: یکی از دلایل این عدم موفقیت کارشکنی عده‌ای خاص است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، 22 اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۸ بود که «منشور توسعه فرهنگ قرآنی» تصویب شد؛ سندی فرادستی که اهدافش دستیابی به جامعه‌ای متمسک به قرآن و عترت، تحقق اندیشه‌های معمار بزرگ انقلاب اسلامی و رهنمودهای مقام معظم رهبری در گسترش فرهنگ حیات‌بخش قرآن بود.
ارتقای ایران به کشوری توسعه‌یافته با هویتی اسلامی ـ انقلابی، در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مدیران ارشد نظام برای توسعه فرهنگ قرآنی از دیگر اهداف این سند ذکر شده که در کنار آن اهدافی همچون تقویت ایمان و اعتقاد به قرآن و تمسک به تعالیم آن، تعمیق معرفت و تعمیم فهم و درک قرآن کریم، ارتقاء التزام عملی به قرآن در ابعاد فردی و اجتماعی و تحقق فرهنگ قرآنی در نظام مدیریت، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کشور در نظر گرفته شده است.
امروز این سند هفت‌سالگی خود را به پایان می‌رساند و به نظر می‌رسد که هفت سال فرصت کمی برای رصد اولین خروجی‌های این سند نباشد، حال باید دید که این سند و بازوی اجرایی آن که از آن با عنوان «شورای توسعه فرهنگ قرآنی» یاد می‌شود، توانسته است به بخشی از اهداف مطرح شده دست یابد؟
بر همین اساس سلسله گفت‌وگوهایی با برخی از اساتید و صاحب‌نظران و نیز دبیران کمیسیون‌های چهارگانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی که خود بازوی اجرای شورا به حساب می‌آیند صورت گرفته است که دومین مصاحبه از این دست در ادامه آمده منتشر می‌شود.
منشور؛ ماحصل چندین طرح قرآنی
محمدمهدی عزیززاده، سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایکنا، در مورد شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کارکرد آن در هفت سال اخیر، گفت: منشور توسعه فرهنگ قرآنی، سندی است که سال‌ها بر روی آن کار و مطالعه شده است و حاصل جمع چندین طرح مختلف است که برای ساماندهی فعالیتهای قرآنی در کشور تا آن زمان ارائه شد.
وی افزود: قبل از منشور، مدل‌های مختلفی برای ایجاد هماهنگی و ساماندهی در کشور برای فعالیتهای قرآنی توسط دستگاه‌های مختلف پیشنهاد شد برخی از این پیشنهادات متمرکز بر تشکیل یک وزارتخانه یا سازمان و یا یک نهاد متمرکز قرآنی در کشور بود تا بتواند تمام فعالیت‌ها را مدیریت کند. برخی نیز مانند منشور، اما با تفاوت‌های دیگری مدل‌های گروهی و شورایی را پیشنهاد می‌دادند.
عزیززاده با اشاره به اینکه حدود پنج سال بر روی این طرح مطالعه صورت گرفت، اظهار کرد: به اعتقاد من مطلوب‌ترین، ایده‌آل‌ترین و اجرایی ترین مدلی هست که می‌توان به این شکل در کشور پیاده کرد، چون که ما نمی‌توانیم فعالیت های قرآنی کشور را در یک دستگاه متمرکز کنیم. ما نمی‌توانیم به آموزش پرورش و دیگر دستگاه‌ها بگوئیم شما در امر آموزش دانش‌آموزان و ... هیچ دخالتی نداشته باشید.
سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه ما نمی‌توانیم تکالیف قرآنی دستگاه‌ها را تعدیل کنیم، تصریح کرد: نمی‌توان سازمان جدید، تشکیل داد و آن سازمان یک تنه بدون اینکه ظرفیت همه دستگاه‌های کشور را داشته باشد، بتواند همه فعالیتهای قرآنی کشور را مدیریت کند. بنابر این بهترین شکل همین موضوع است که همه دستگاه‌ها تکالیف قرآنی خود را داشته باشند، در عین حال یک نهاد بالادستی هم باشد که فعالیت‌ها را با هم هماهنگ کرده و به امر سیاست‌گذاری و راهبری فعالیت‌ها بپردازد.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که منشور تاکنون تا چه میزان موفق بوده است، افزود: به اعتقاد من منشور، دقیق‌ترین نسخه و دقیق‌ترین مسیری است که می‌تواند این نابسامانی‌های فضای قرآنی کشور را برطرف کند، اما اینکه تا چه میزان منشور اجرایی شده است و اینکه چقدر شورای توسعه توانسته است، اهداف منشور را محقق کند؟ باید گفت که در این زمینه اقبال جدی نداشته و موفق نبوده‌ایم.
عزیززاده در پاسخ به این سؤال که چه شاخص‌ها و معیارهایی برای اینکه نشان دهد شورا موفق نبوده است؟ اذعان کرد: اولین معیار، شاخص و علامتی که این هشدار را به ما می‌دهد، وضعیت مصوبات شورای توسعه است. باید دید که مصوبات این شورا در جهت اجرایی شدن منشور به چه میزان بوده است؟
ایجاد هماهنگی و رفع تعارضات؛ بزرگ‌ترین هدف شماره یک منشور
سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه بزرگ‌ترین آرمان و هدف شماره یک منشور توسعه فرهنگ قرآنی ایجاد هماهنگی و رفع تعارضات و نابسامانی‌ها در عرصه فعالیتهای قرآنی کشور است، گفت: شورا باید موازی‌کاری‌ها و تداخل‌ها را طی این مدت رفع می‌کرد، اما شما ببینید حرکت شورا تا چه میزان در این مسیر بوده است؟ به جز اولین مصوبه در اولین جلسه که مربوط به تقسیم مأموریت و وظایف قرآنی دستگاه‌ها بوده است و یک مصوبه در خصوص هیئت رسیدگی به امور مؤسسات قرآنی، شورای توسعه چه کارهای دیگری انجام داده است؟
وی بیان کرد: بیشتر کارهای شورا در این مدت یا مربوط به بحث‌های بودجه‌ای و یا ارزیابی حافظان و قاریان و ... بوده است. من احساس می‌کنم که شورای توسعه و نهادهای وابسته به این شورا از جمله کمیسیون‌ها و دستگاه‌های عضو در اجرایی کردن منشور موفق عمل نکرده‌اند.
بخش‌های زیادی از منشور هنوز هم مورد توجه قرار نگرفته است
عزیززاده در بخش دیگری از این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: متأسفانه طی این مدت، تنها درصد کمی از منشور اجرایی شده است و قسمت‌های زیادی که اصلی‌ترین بخش‌ها هم هست هنوز چندان مورد توجه قرار نگرفته است. فکر نمی‌کنم که هیچ شخصی هم با این حرف مخالف باشد.
سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پاسخ به این سؤال که این به معنای اشتباه بودن مسیر بسیار آرمانی بودن اهداف که دست نیافتنی باشد، نبوده است، گفت: این حرف‌ها من به عنوان اشتباه بودن مسیر منشور نباید مورد تلقی قرار گیرد، منشور قابل اجراست اما باید برای اجرای آن کار و فکر کرد. ما معمولاً حوزه‌هایی که نیاز به فکر و تغییر کارهای جدید داشته باشد، مقاومت می‌کنیم.
وی افزود: اگر اصل بر این است که منشور بسیار دقیق و کامل است - که از نظر من کامل نیست، اما کلیات لازم را دارد - اما آن کلیاتی که بخواهد مشکلات قرآنی را برطرف کند از ابتدا در آن دیده شده است که اجرایی نشدن آن دلایل مختلفی دارد. علت اول این است که آنهایی که خودشان در شورا هستند اعم از وزرا و دستگاه‌ها و ... ظاهراً جایگاه خود در شورا و مأموریت‌های خود را جدی نگرفته‌اند.
عزیززاده با اشاره به اینکه میزان تشکیل جلسات در این هفت سال خود بیانگر همه چیز است، گفت: اگر دستور جلسات شورا را در این سال‌ها از دبیرخانه احصاء کنیم و ببینیم که چرا یک مأموریت کلان و بزرگی در کشور به شورایی داده می‌شود، به جای پرداختن به همان مأموریت‌های کلان به دستورات پیش پا افتاده اکتفا می‌شود و چرا اعضا احساس نکرده‌اند در این هفت سال در مورد این موضوعات بحث می‌شود و چرا هیچ یک از اعضا اعتراضی به این موضوع نداشته‌اند؟ چرا مباحث اصلی و کلان و اساسی روی زمین مانده است در دستور جلسات نمی‌آید و اگر هم می‌آید از دستور خارج می‌شود و جدی گرفته نمی‌شود؟
سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی خاطرنشان کرد: یکی از عللی که باعث شده شورای توسعه چندان منطبق بر منشور عمل نکند، این بوده است که خود اعضا درک دقیق و درستی از مأموریت خودشان نداشتند. نکته دوم نیز این است واقعاً عده‌ای که کارشکنی می‌کنند؛ چرا که اعتقادی به این مدل و روش ندارند.
وی با بیان اینکه عده‌ای هستند که اعتقاد دارند مدل شورایی اشتباه است و فعالیت‌ها باید متمرکز شود، عنوان کرد: این افراد که عمده کارشکنان هستند اعتقاد دارند که فعالیتهای قرانی در کشور باید به صورت متمرکز راهبری شود، همانطور که گفته شد حضور این افراد نیز یکی دیگر از دلایل عدم انطباق شورا بر منشور است. همه اینها که در کنار هم قرار گیرد باعث می‌شود که تاکنون به نتیجه مطلوبی نرسیده باشیم.
عزیززاده با تأکید بر اینکه این حرف‌ها به منزله اینکه منشور و شورا حرکت رو به جلویی نبوده‌اند، گفت: همین افرادی که دنبال کارشکنی هستند و اعتقاد به شورا ندارند باید وضعیت بودجه فعالیتهای قرآنی قبل از سال 88 را مورد بررسی قرار دهند و ببینند وضعیت قرآنی کشور به چه صورت بوده است. مورد دومی که نشان می‌دهد شورا حرکاتی نیز داشته است به ایجاد ساختارهای قرآنی در دستگاه‌ها بعد از اجرایی شدن منشور برمی‌گردد. بعد از منشور بسیاری از دستگاه‌ها ساختار قرآنی تشکیل دادند و حتی در وزارت ارشاد معاونت قرآن و عترت شکل گرفت.
سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی افزود: اینکه بگوییم بعد از منشور اتفاق خاصی نیفتاده است حرف دقیقی نیست، حرف دقیق‌تر این است که اتفاقات مطلوب و ایده‌آل نیفتاده است. ما در این هفت سال فرصت‌های زیادی داشته‌ایم تا اتفاقات جدی شکل بگیرد که نگرفته است.
وی در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین تحول بعد از منشور چه چیزی بوده است، عنوان کرد: به اعتقاد من بزرگ‌ترین تحول بعد از اجرایی شدن منشور تحولی که در نگاه قرآنی‌ها اتفاق افتاده، هست. بعد از منشور ادبیات قرآنی در فضای جامعه گسترده‌تر شده است، گسترده شدن طیفی که به فعالیتهای قرآنی رو می‌آورد و ... همه از دستاوردهای منشور است. اگر تا قبل از منشور به دنبال گسترش فعالیت‌ها داشتیم امروز به دنبال توسعه فرهنگ قرآنی هستیم و این یک دستاورد است.
عزیززاده بیان کرد: نکته اصلی که وجود دارد این است که در بحث منشور ما می‌توانستیم صد واحد عمل کنیم اما در این هفت سال هفت واحد عمل کرده‌ایم.
فعلا نیازی به بازنگری منشور نداریم
سرپرست دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی در پاسخ به این سؤال که با گذشت هفت سال از عمر منشور نیازی به به‌روز شدن آن احساس می‌شود یا خیر؟ بیان کرد: هر سندی در هر کجای دنیا با هر اتقان علمی بعد از یک دوره اجرایی نیاز به به‌روز شدن دارد و در آن بازنگری صورت می‌گیرد، اما در مورد منشور فعلاً مشکلی در مورد بازنگری در آن وجود ندارد و به عبارت دیگر در حال حاضر مشکل ما بازنگری کردن یا نکردن در آن نیست، بلکه مشکل فعلی ما در مورد اجرایی نشدن منشور این است که دقیق‌تر تبیین شود و افرادی که متولی اجرای منشور هستند مأموریت‌های خودشان را بر متن منشور بهتر درک کنند. بسیاری از مسائل به صراحت گفته شود که چرا مشکلات بدیهی و موانع جدی توسعه فعالیتهای قرآنی در کشور در منشور تبیین شده اما اتفاق جدی بعد از آن نیفتاده است. این مشکل از متن منشور نیست، بلکه مشکل از دستگاه‌های متولی منشور است.
وی در پایان اذعان کرد: به اعتقاد من جدی‌ترین اقدامی که باید شکل بگیرد، این است که یکبار همه مأموریت‌های خود را به صورت جدی درک کنند و بعد هم پاسخگو باشند که چرا بعد از هفت سال این اتفاقات در کشور شکل نگرفته است. چرا با گذشت هفت سال نابسامانی و ناهماهنگی‌ها همچنان دیده می‌شود.
با نظرات جناب آقای عزیززاده تا حدود زیادی موافقم اما اعتقاد دارم بررسی و واکاوی مجدد منشور گرچه امروز دغدغه اصلی نیست اما سبب تقویت جایگاه آن و تعیین نسبت دستگاه ها با منشور می گردد. لذا نباید از بروزرسانی و بررسی مجدد آن هراسی داشت.