تذهیب، هنری در صفحه‌آرایی قرآن که جایگزین ندارد
گروه هنر: خلوصی که در هنر تذهیب وجود دارد موجب شده که این هنر فاقد هیچ گونه جایگزینی در صفحه‌آرایی قرآن باشد. با این وجود طی سال‌های اخیر و به دلیل هجمه هنرهای نو و فقدان فرایند پژوهشی و مطالعاتی مناسب، این هنر به محاق فراموشی رفته است.
علی تنکابنی، کارشناس و هنرمند تذهیب‌کار در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: تذهیب به عنوان یکی از نمایه‌های هنری که زیرمجموعه هنر نگارگری تقسیم‌بندی می‌شود در فاصله کوتاه از نزول قرآن و واجب شدن امر کتابت آن و به دلیل مصون ماندن از تحریف به وجود آمد و در دوران سلجوقی و تیموری به اوج شکوه و باروری خود رسید که البته پس از آن دچار کمی رخوت شد، اما مجدداً در دوره قاجار شاهد احیا و به اوج رسیدن آن هستیم.
وی ادامه داد: خلوص این هنر تا به آنجاست که تاکنون جایگزینی برای آن به عنوان آرایه تزئینی قرآن کریم به وجود نیامده و شناخته نشده است و در طول تاریخ کتابت، صفحه‌آرایی و صحافی قرآن شاهد بوده‌ایم که برخی هنرمندان سعی بر ارائه قرآن با استفاده از تزئیناتی به غیر از تذهیب همچون تصویرگری و برخی دیگر از گونه‌های هنرهای تجسمی داشته‌اند، اما نتیجه آن بوده که هنر قرآنی را از اصالت و شکوه ذاتی منحرف کرده است.
این کارشناس و داور پنجمین دوسالانه تذهیب‌های قرآنی تصریح کرد: با وجود غنا و اصالتی که در هنر تذهیب شاهد هستیم، اما در روزگار کنونی به دلایلی از جمله هجمه سبک‌ها و شیوه‌های هنر نو و آوانگارد که بر فضای هنرهای سنتی و اصیل ایرانی سایه انداخته است، شاهد به حاشیه رانده شدن هنر تذهیب هستیم که البته گروهی از این وضعیت تعبیر به این نکته دارند که عمر هنر تذهیب در پی ظهور برخی مظاهر هنری که جلوه‌گری بهتری داشته و دارد به اتمام رسیده است که به نظر می‌رسد این تعبیر بسیار مغرضانه باشد.
تنکابنی در ادامه گفت: واقعیت آن است که تذهیب هنری ممزوج و فصل‌ناپذیر با متن و عبارات قرآنی است که اگر در شرایط کنونی از شکوه و جلال ذاتی خود کمی دچار افول شده است، نه به این دلیل که عمرش به سر رسیده و دیگر کاربردی در زمینه هنر قرآنی ندارد، بلکه دلیل این امر کم‌توجهی جامعه هنری و البته کمبود پیش‌زمینه‌های مطالعاتی و فقدان فرایند پژوهش پیرامون سیر تحول تاریخی هنر تذهیب است.
این مدرس و کارشناس هنری افزود: هنر تذهیب همچنان جایگاه رفیع خود در عرصه هنرهای سنتی و اصیل ایرانی را حفظ کرده و جامعه هنری نیازمند آن است که به ریشه‌ها و اصالت‌های موجود در این هنر و فلسفه وجودی هر یک از فرم‌ها و اشکال آن رجوع کند که قطعاً در صورت تبیین هر یک از آنها و چیستی و چرایی به وجود آمدن هر یک از این اشکال، اشتیاق لازم برای پرداختن به این هنر با همان سبک و سیاق سنتی به ویژه در میان جوانان به وجود خواهد آمد.
وی در پایان تأکید کرد: اگر پژوهش‌های نظام‌مند و مطالعات عمیق دانشگاهی پیرامون این هنر به ویژه در میان دانشجویان دانشگاه‌های هنری قوت گیرد و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها دانشجویان را به تحقیق و پژوهش در زمینه هنر تذهیب و همچنین سایر مظاهر هنرهای سنتی تشویق کنند، به طور قطع هم هنر تذهیب از محاق امور نظری پیرامون هنر خارج می‌شود و مجدداً به سر زبان‌ها می‌افتد و هم همان گونه که اشاره شد با تشریح ساختار و مختصات ویژه این هنر ریشه‌دار، طیف وسیعی از هنرجویان به ویژه نسل جوان مشتاق می‌شوند که به این هنر و خلق آثار بدیع و ماندگار در زمینه آن بپردازند.
