سیره اقتصادی معصومین(ع)/ غلامعلی معصومی‌نیا عنوان کرد:
نظارت بدون دخالت؛ الگوی نظام اقتصادی امام علی(ع)
گروه اقتصاد: عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی عنوان کرد: یکی از موارد قابل توجه در سیره اقتصادی حضرت علی(ع) این بود که دخالتی در اقتصاد نداشتند اما نظارتشان شدید بود و این نظارت ایشان بر اقتصاد از مسلمات تاریخ اسلام است و اگر کسی دست به فساد اقتصادی می‌زد، دستور می‌دادند که آبروی وی ریخته شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(یکنا)، به بحث درباره جایگاه فعالیت اقتصادی و همچنین نظارت بر اقتصاد در سیره حضرت علی(ع) پرداخت و اظهار کرد: در این مورد باید دو بخش فعالیت اقتصادی ایشان در دوران 25 ساله خانه‌نشینی و زمان حکومت را مورد بررسی قرار داد. در مدت بیست‌و‌پنج ساله که به اجزای حکومت دسترسی نداشتند به عنوان یک کارگزار اقتصادی فعالیت می‌کردند.
آبادی زمین‌های کشاورزی توسط حضرت علی(ع)
وی ادامه داد: عمده فعالیت ایشان در این دوران به فعالیت‌های کشاورزی در مدینه منحصر بود. حضرت علی(ع) در آن زمان، منطقه بزرگی را آباد کردند که اکنون به اَبیار علی معروف است. همچنین عمده زمین‌هایی که توسط ایشان آباد می‌شد را وقف می‌کردند.
معصومی‌نیا افزود: سیره مستمر این سال‌ها بدین گونه بود که وقتی محصول به دست می‌آمد، فقرای مدینه را جمع کرده و به جزء احتیاجات شخصی خود، تقریبا تمام محصول را به آنها می‌بخشیدند و به همین دلیل است که امام حسن(ع) می‌فرمایند: پدرم از دنیا به جزء منطقه کوچکی در ینبع چیزی برای خود نگذاشتند.
فراهم کردن امکانات اقتصادی برای عموم مردم کوفه
وی با اشاره به پدید آمدن برخی فیش‌های حقوق نجومی در هفته‌های اخیر به بحث درباره جایگاه نظارت در سیره اقتصادی امیرالمؤمنین(ع) پرداخت و گفت: ایشان موقعی که به حکومت رسیدند، به کوفه رفتند و اواخر حکومت فرمودند اگر روز آخر که از حکومت رفتم، بیشتر از روز اول داشتم از خائنین هستم؛ بنابراین انسان یا نباید متصدی مسئولیت در نظام اسلامی شود یا باید چارچوب‌ها و قواعد آن را هم رعایت کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: ایشان به مدت چهار سال و نه ماه حکومت کردند که بخش زیادی از آن را در جنگ‌ها گذراندند و به همین دلیل فرصت چندانی برای اصلاحات اجتماعی نداشتند اما با این همه مشکلات چند بُعد اقتصادی را باید در زندگی ایشان در نظر گرفت که از جمله در پایان حکومت ایشان وضع اقتصادی مردم کوفه به گونه‌ای بود که امکانات زندگی برای همه مردم فراهم شده بود.
برخورد با مفاسد اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین(ع)
معصومی‌نیا خاطرنشان کرد: همچنین ایشان به شدت مراقب مفاسد اقتصادی بودند به گونه‌ای که شدیدترین برخورد را با مفاسد اقتصادی داشتند و اگر کسی به بیت‌المال دست‌اندازی می‌کرد به مسئولان دستور می‌دادند که در میان مردم آبروی وی را ببرید که عبرت دیگران شود. این امر نشان می‌دهد که پدیده فساد اقتصادی، برای حکومت بسیار خطرناک است.
وی ادامه داد: نکته دیگر در سیره اقتصادی امیرالمؤمنین(ع) این است که علی‌رغم اینکه در تقسیم بیت‌المال بسیار سخت‌گیر بودند اما بخشی را هم به نیازمندان اختصاص داده بودند و حتی دستور دادند برای پیرمرد مسیحی هم از بیت‌المال سهمی در نظر گرفته شود.
توصیه‌های اقتصادی به مالک اشتر
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از فرمایشات آن حضرت در مورد آباد کردن مملکت است و به عنوان مثال به مالک اشتر می‌فرمایند: در درجه اول باید مصر را آباد کرده و سپس از مردم مالیات بگیری؛ چراکه در غیر اینصورت هم مملکت و هم مردم را نابود خواهی کرد.
معصومی‌نیا ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات اقتصادی ایشان این بود که دخالتی در اقتصاد نداشتند اما نظارتشان شدید بود و نظارت شدید امیر المؤمنین(ع) بر اقتصاد از مسلمات تاریخ اسلام است. ایشان هر روز در بازارهای کوفه می‌گشتند و علاوه بر نصیحت مردم با صدای بلند به مردم اعلام می‌کردند که به یاد خدا باشید. علاوه بر این، هر کسی تخلف می‌کرد با برخورد شدید مواجه می‌شد و این امر نشان می‌دهد که نظارت بر اقتصاد یکی از وظایف اصلی حکومت اسلامی است.
وی در پایان گفت: حضرت علی(ع)به مالک اشتر فرمودند: بازار را باید به گونه‌ای تنظیم کن که مبادلات به آسانی انجام شده و اجحافی به کسی صورت نگیرد و در تمام این موارد هم اصل را بر اعتماد نسبت به مردم گذاشته بودند. چنین اقداماتی از نقاط درخشان تاریخ اسلام است می‌تواند الگویی برای دولتمردان امروزی باشد.
آبادی زمین‌های کشاورزی توسط حضرت علی(ع)
وی ادامه داد: عمده فعالیت ایشان در این دوران به فعالیت‌های کشاورزی در مدینه منحصر بود. حضرت علی(ع) در آن زمان، منطقه بزرگی را آباد کردند که اکنون به اَبیار علی معروف است. همچنین عمده زمین‌هایی که توسط ایشان آباد می‌شد را وقف می‌کردند.
معصومی‌نیا افزود: سیره مستمر این سال‌ها بدین گونه بود که وقتی محصول به دست می‌آمد، فقرای مدینه را جمع کرده و به جزء احتیاجات شخصی خود، تقریبا تمام محصول را به آنها می‌بخشیدند و به همین دلیل است که امام حسن(ع) می‌فرمایند: پدرم از دنیا به جزء منطقه کوچکی در ینبع چیزی برای خود نگذاشتند.
فراهم کردن امکانات اقتصادی برای عموم مردم کوفه
وی با اشاره به پدید آمدن برخی فیش‌های حقوق نجومی در هفته‌های اخیر به بحث درباره جایگاه نظارت در سیره اقتصادی امیرالمؤمنین(ع) پرداخت و گفت: ایشان موقعی که به حکومت رسیدند، به کوفه رفتند و اواخر حکومت فرمودند اگر روز آخر که از حکومت رفتم، بیشتر از روز اول داشتم از خائنین هستم؛ بنابراین انسان یا نباید متصدی مسئولیت در نظام اسلامی شود یا باید چارچوب‌ها و قواعد آن را هم رعایت کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: ایشان به مدت چهار سال و نه ماه حکومت کردند که بخش زیادی از آن را در جنگ‌ها گذراندند و به همین دلیل فرصت چندانی برای اصلاحات اجتماعی نداشتند اما با این همه مشکلات چند بُعد اقتصادی را باید در زندگی ایشان در نظر گرفت که از جمله در پایان حکومت ایشان وضع اقتصادی مردم کوفه به گونه‌ای بود که امکانات زندگی برای همه مردم فراهم شده بود.
برخورد با مفاسد اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین(ع)
معصومی‌نیا خاطرنشان کرد: همچنین ایشان به شدت مراقب مفاسد اقتصادی بودند به گونه‌ای که شدیدترین برخورد را با مفاسد اقتصادی داشتند و اگر کسی به بیت‌المال دست‌اندازی می‌کرد به مسئولان دستور می‌دادند که در میان مردم آبروی وی را ببرید که عبرت دیگران شود. این امر نشان می‌دهد که پدیده فساد اقتصادی، برای حکومت بسیار خطرناک است.
وی ادامه داد: نکته دیگر در سیره اقتصادی امیرالمؤمنین(ع) این است که علی‌رغم اینکه در تقسیم بیت‌المال بسیار سخت‌گیر بودند اما بخشی را هم به نیازمندان اختصاص داده بودند و حتی دستور دادند برای پیرمرد مسیحی هم از بیت‌المال سهمی در نظر گرفته شود.
توصیه‌های اقتصادی به مالک اشتر
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از فرمایشات آن حضرت در مورد آباد کردن مملکت است و به عنوان مثال به مالک اشتر می‌فرمایند: در درجه اول باید مصر را آباد کرده و سپس از مردم مالیات بگیری؛ چراکه در غیر اینصورت هم مملکت و هم مردم را نابود خواهی کرد.
معصومی‌نیا ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات اقتصادی ایشان این بود که دخالتی در اقتصاد نداشتند اما نظارتشان شدید بود و نظارت شدید امیر المؤمنین(ع) بر اقتصاد از مسلمات تاریخ اسلام است. ایشان هر روز در بازارهای کوفه می‌گشتند و علاوه بر نصیحت مردم با صدای بلند به مردم اعلام می‌کردند که به یاد خدا باشید. علاوه بر این، هر کسی تخلف می‌کرد با برخورد شدید مواجه می‌شد و این امر نشان می‌دهد که نظارت بر اقتصاد یکی از وظایف اصلی حکومت اسلامی است.
وی در پایان گفت: حضرت علی(ع)به مالک اشتر فرمودند: بازار را باید به گونه‌ای تنظیم کن که مبادلات به آسانی انجام شده و اجحافی به کسی صورت نگیرد و در تمام این موارد هم اصل را بر اعتماد نسبت به مردم گذاشته بودند. چنین اقداماتی از نقاط درخشان تاریخ اسلام است می‌تواند الگویی برای دولتمردان امروزی باشد.
مطالب مرتبط
