یثربی:
صلاح ندیدم از قرآن کاسبی کنم/ ترجمه‌ام را نقد کنید
گروه ادب: یک مترجم و مفسر قرآن درباره ترجمه جدیدش گفت: با وجود اینکه از نظر مالی در شرایط سختی به سر می‌بردم، ترجمه جدیدی را که انجام داده‌ام وقف عام کردم و صلاح ندیدم از قرآن کاسبی کنم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، ترجمه قرآن، رساندن پیام آسمانی به همه مردم در همه زمان‌ها، مکان‌ها و نسل‌هاست؛ از این رو دارای اهمیت بالایی بوده و در هر عصر و زمانی باید ترجمه‌های متعددی از آن انجام شود تا پاسخگوی نیاز مخاطبان باشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ترجمه‌های متعددی از قرآن انجام شده و تاکنون نیز این روند رشد چشمگیری داشته است، اما راه طولانی در پیش دارد تا به حد مطلوب برسد و در این زمینه باید مترجمان، رویکرد فهم معارف و مفاهیم قرآنی را مورد توجه قرار دهند. در این راستا، یکی از ترجمه‌های جدید از قرآن مربوط به یحیی یثربی، مترجم و مفسر قرآن است که برای اطلاع از ویژگی‌های این ترجمه و تفاوت آن با سایر ترجمه‌ها به سراغ وی رفته و با وی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم، مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است؛
- اخیراً ترجمه‌ای از قرآن انجام داده‌اید، این ترجمه اکنون در چه مرحله‌ای است؟
این ترجمه مدتی است که به پایان رسیده و آن را برای انتشار به سازمان دارالقرآن سپرده‌ام و امیدوارم امسال به انتشار برسد.
ـ این ترجمه را وقف عام کرده‌اید؟
بله، با وجود اینکه به بحث مالی آن نیاز سختی داشتم، اما آن را وقف عام کردم و صلاح ندیدم از قرآن کاسبی کنم.
- چه میزان وقت صرف این ترجمه قرآن کرده‌اید؟
یک دوره قرآن را تفسیر کردم که با عنوان «تفسیر روز» در 7 جلد از سوی انتشارات امیرکبیر چاپ شد و برای آن حدود 2 سال و نیم تا سه سال به صورت شبانه‌روزی زمان صرف کردم و برای ترجمه قرآن نیز با وجود اینکه به اندازه یک جلد تفسیری که نوشتم نیست، اما به میزان نیمی از زمانی که صرف نگارش آن کردم، یعنی حدود یک سال و نیم زمان صرف کردم.
-آیا به کارشناسان این حوزه ترجمه را نشان داده‌اید تا نظرشان را اعلام کنند؟
بله، چندین بار آن را بازخوانی کردم و قبل از چاپ نیز چندین نفر از کارشناسان با سطح سواد علمی گوناگون آن را مطالعه کرده و نظر خود را اعلام کرده‌اند، اما به نظرم باز هم نیاز به بازخوانی و دقت دارد.
-با نقد ترجمه خود موافق هستید؟
بله، کار بشر هیچ وقت کامل نیست و باید هر اثری که خلق می‌کند، نقد شود؛ از این رو از نقد بدم نمی‌آید و دست کسانی که هر اثری از آثارم را نقد کنند، می‌بوسم و نقدها را می‌شنوم، حتی اگر کل کتابم را قبول نداشته باشد.
-این ترجمه چه تفاوتی با دیگر ترجمه‌هایی که از قرآن شده است دارد؟
این ترجمه که من انجام داده‌ام با تمام ترجمه‌های پیشین تفاوت‌هایی دارد، مگر اینکه من ترجمه‌ای را ندیده و بررسی نکرده باشم. اولاً پرانتز در ترجمه من به کار نرفته است، در صورتی که در همه ترجمه‌ها، عبارات یا کلماتی را بر ترجمه خود اضافه کرده‌اند و برخی از مترجمان آن را در پرانتز آورده و برخی نیز نیاورده‌اند، اما در ترجمه من هیچ جمله‌ای بر متن قرآن اضافه نشده است.
-ویژگی‌های دیگر این ترجمه چیست؟
این ترجمه به زبان مردمی، یعنی زبان رسمی امروز است. به عنوان مثال در آیه‌ای از قرآن «إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ؛ اگر بودید شما از راستگویان» معنی شده است، در حالی که من در ترجمه‌ام «اگر شما راست می‌گویید» معنی کرده‌ام؛ از این رو این ترجمه به نثر قرن ششم و نه ترکیب عربی است.
امتیاز سوم این است که به نحوی قرآن را ترجمه کرده‌ام که هر کس سوادی در حد دیپلم داشته باشد، از اول تا پایان قرآن، همه آیه‌ها را می‌فهمد، اما در حال حاضر ترجمه‌هایی وجود دارد که اگر آنها را بخوانم، متوجه نمی‌شوم؛ در صورتی که عربی آنها روشن‌تر از ترجمه‌هاست. از این رو ترجمه من برای همه قابل‌فهم است.
چهارمین امتیاز این ترجمه آن است که آیاتی وجود دارد که مترجمان، معانی آن را متوجه نشده و درست ترجمه نکرده‌اند؛ از این رو برای این موضوع وقت زیادی صرف کردم و بیش از 100 مورد را که اشتباه ترجمه شده بود در ترجمه خودم اصلاح کردم و در این زمینه بسیاری از ترجمه‌های معروف معاصر را دیده‌ام؛ البته موارد بسیاری وجود دارد که همه از هم تبعیت کرده‌اند.
-برخی از ترجمه‌ها به گونه‌ای است که می‌توان آنها را تفسیر نامید، آیا شما نیز در ترجمه خود از این موضوع تبعیت کرده‌اید؟
خیر، ترجمه را متفاوت از تفسیر می‌دانم و آن را در ترجمه خودم رعایت کرده‌ام. برخی از مترجمان ترجمه آیه را به گونه‌ای می‌نویسند که در متن عربی قرآن وجود ندارد. در واقع ترجمه با تفسیر مخلوط شده است؛ در حالی که در ترجمه هر چه هست، باید برگردان شود و مطلبی به آن اضافه نشود و خارج از متن نباشد که سعی کرده‌ام این موضوع را در ترجمه قرآن رعایت کنم.
