کساد بازار رمالی با «توکل»/ دست‌هایی که در جستجوی روشنی به تاریکی می‌روند
گروه اندیشه: دست‌هایی که به آسمان بلند می‌شوند و از خالق هستی طلب خیر می‌کنند و دست‌هایی که باز می‌شوند تا آینده‌ای خوانده شود و فالگیری به نوائی برسد. این دستها تابع اندیشه هر فرد هستند که مشخص می‌کند کجا و در پیشگاه چه کسی باید باز شوند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از زنجان، برخی از مشاغل با توجه به نوع و ماهیت جوامع شکل خاصی دارند، شغل‌هایی در گذشته بودند و دیگر نیستند و مشاغلی نبودند و حالا هستند.
شنیدن نام برخی از کار‌ها ما را یاد گذشته‌های دور و قبایل بدوی می‌اندازد! فالگیری و رمالی از این دست کارهاست که گویی در گذر زمان، نه تنها کهنه نشده و به پستوی تاریخ نرفته‌اند، بلکه انگار با توسعه جوامع و عقلانی شدن جوامع، رنگ و بوی جدیدی به خود می‌گیرد.
فال و فالگیری؛ یکی از شیوه‌هایی بوده و هست که برخی از انسان‌ها به‌وسیله آن می‌خواهند از رویدادهای فردا و آینده خویش آگاهی یابند، و بدانند چه رخ‌دادهای نیک و یا بدی در انتظار آنها است.
بدون شک فال نیک و بد، اثر طبیعى و تکوینی ندارند، ولى داراى آثار روانى هستند چرا که فال نیک امیدآفرین است در حالی‌که فال بد موجب نومیدى و ناتوانى می‌شود از این‌رو، دین اسلام از فال نیک نهى نکرده، ولى فال بد را به شدّت محکوم کرده است ولی در جامعه مدرن امروز و حتی در بین برخی از اقشار تحصیل‌کرده نیز میل به فالگیری و پیش‌گویی را شاهد هستیم.
اما طبق تعالیم دینی می‌دانیم که علم به امور مربوط به آینده، یکی از انواع علم غیب است که در قرآن منحصر به ذات خدای متعال شده است و تنها کسانی که خدای متعال بخواهد، می‌توانند از آن بهره‌هایی ببرند حتی قرآن از زبان پیامبر (ص) احاطه و اشراف به علوم غیبی را نفی می‌کند.
در آیه 188 از سوره مبارکه اعراف می‌خوانیم: «قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسی نَفْعاً وَ لا ضَرًّا إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَیْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَیْرِ وَ ما مَسَّنِیَ السُّوءُ...»؛ «بگو من مالك سود و زیان خویش نیستم، مگر آنچه را خدا بخواهد (و از غیب و اسرار نهان نیز خبر ندارم، مگر آنچه خداوند اراده كند) و اگر از غیب با خبر بودم، سود فراوانى براى خود فراهم مى كردم، و هیچ بدى (و زیانى) به من نمى رسید...»
البته شکی نیست که در مواردی خدای متعال علم غیب را به برگزیدگانش می دهد. اما آیا طالع‌بینان مدعی اخذ علم غیب از خدا هستند یا می گویند که آن را از وضعیت ستارگان می فهمند؟
در آیات 26 و 27 سوره مبارکه جن می‌خوانیم: «عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلى غَیْبِهِ أَحَداً * إِلاَّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُول...»؛ «داناى غیب اوست و هیچ كس را بر اسرار غیبش آگاه نمى سازد * جز پيامبرى را كه از او خشنود باشد...»
ولی در جامعه مدرن امروز نه تنها شاهد کمرنگ نشدن کار رمالان و طالع بینان نیستیم، بلکه نسل تحصیل‌کرده و امروزی با ولع خاصی به دنبال کشف ستاره بخت خود از دستانی هستند که شاید تنها با داشتن حس ششم و شم روانشناسانه می‌تواند حرفایی بزند که ما را دلگرم کند.
گره‌های کور زندگی دلیل استقبال از فالگیری نباشد
شاید بتوان علاوه بر کنجکاوی و سرگرمی، وجود گره‌های کور در زندگی افراد را یکی از دلایل استقبال از فالگیری عنوان کرد. افرادی که به امید حل مشکل خود دست به دامن رمالان می‌شوند و می‌خواهند آینده روشنی از پس این مشکلات برای خود طلب کنند.اما آیا این چاره کار مشکلات در عصر عقلانیت است؟
در حالی که قرآن کریم در 1400 سال پیش بر مسئله توکل بر قدرت لایزال اشاره کرده است و مسئله توکل را در کنار توجه به سایر علت‌ها و معلول‌ها، امری مهم برشمرده است.
واژه توکل و مشتقات آن در قرآن کریم ۷۰ مرتبه در ۲۹ سوره و در ۶۱ آیه آمده است. این واژه گاه به صورت امر (توکل کن) و گاه درقالب فعل مضارع (توکل می‌کنند) و گاه در قالب اسم فاعل (توکل کنندگان) ذکر شده است. این موضوع به صورت لفظ (وکیل) هجده مرتبه ذکر شده است که حاکی از اهتمام خداوند به این مسئله است.
از جمله آیات معروف در این باب، آیه 3 از سوره مبارکه طلاق است، که خداوند درآن می‌فرماید: «وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا»؛ «و از جايى كه حسابش را نمى كند به او روزى مى رساند و هر كس بر خدا اعتماد كند او براى وى بس است خدا فرمانش را به انجام رساننده است به راستى خدا براى هر چيزى اندازه اى مقرر كرده است».
کم نبودند مواردی که افراد بر اساس توصیه رمالان و فالگیران دست به انجام کارهایی غیر اخلاقی و حتی غیرمنطقی زده‌اند تا بلکه به خواسته خود برسند یا گره از مشکلشان باز شود، غافل از اینکه «این ره که تو می‌روی به ترکستان است» و با این عمل نسنجیده مشکلی بر مشکلات خود افزوده‌اند.
جادو و طالع‌بینی چیزی جز پر کردن جیب سودجویان نیست
حجت‌الاسلام علی ناصر، معاون تهذیب حوزه علمیه استان زنجان، در گفت‌وگو با ایکنای زنجان اظهار کرد: اصل سحر و جادو واقعیت داشته و افرادی از طریق آموزش می‌توانند در این زمینه مهارت لازم را پیدا کنند و می‌توان اذعان کرد اولین موجودی که مبادرت به این مساله کرد، شیطان رجیم بود که در آیه ۱۰۲ از سوره مبارکه بقره به آن پرداخته شده است.
وی با اشاره به این آیه افزود: در آیه ۱۰۲ از سوره مبارکه بقره می‌خوانیم: «وَاتَّبَعُواْ مَا تَتْلُواْ الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيْاطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولاَ إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلاَ تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ وَمَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلاَ يَنفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُواْ لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الآخِرَةِ مِنْ خَلاَقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْاْ بِهِ أَنفُسَهُمْ لَوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ»؛ «و آنچه را كه شيطان[صفت]ها در سلطنتسليمان خوانده [و درس گرفته] بودند پيروى كردند و سليمان كفر نورزيد ليكن آن شيطان[صفت]ها به كفر گراييدند كه به مردم سحر مىآموختند و [نيز از] آنچه بر آن دو فرشته هاروت و ماروت در بابل فرو فرستاده شده بود [پيروى كردند] با اينكه آن دو [فرشته] هيچ كس را تعليم [سحر] نمىكردند مگر آنكه [قبلا به او] مىگفتند ما [وسيله] آزمايشى [براى شما] هستيم پس زنهار كافر نشوى و[لى] آنها از آن دو [فرشته] چيزهايى مىآموختند كه به وسيله آن ميان مرد و همسرش جدايى بيفكنند هر چند بدون فرمان خدا نمىتوانستند به وسيله آن به احدى زيان برسانند و [خلاصه] چيزى مىآموختند كه برايشان زيان داشت و سودى بديشان نمىرسانيد و قطعا [يهوديان] دريافته بودند كه هر كس خريدار اين [متاع] باشد در آخرت بهرهاى ندارد وه كه چه بد بود آنچه به جان خريدند اگر مىدانستند».
حجت‌الاسلام ناصر با اشاره به بیانی از علامه طباطبایی تصریح کرد: برخی از کارهای خارق‌العاده هستند که مستند به هیچ یک از اسباب طبیعی نبوده که از آن جمله می‌توان به خبر دادن از پنهان‌ها، ایجاد محبت و همچنین گشودن گره‌ها را عنوان کرد که بالعکس این امور نیز ممکن است و اصل این فعالیت‌ها بر کسی پوشیده و قابل انکار نیست هر چند در زمینه عکس آن شاهد سوء استفاده از علم هستیم که از این افعال در زمینه هوای نفس و امور شیطانی استفاده می‌شود.
معاون تهذیب حوزه علمیه استان زنجان با اشاره به اینکه برخی از افراد با ادعای اینکه در زمینه سحر و جادو تبحر دارند، گفت: بسیار مشاهده شده برخی از افراد با ادعای اینکه در زمینه سحر و جادو تبحر دارند بدون اینکه فعالیت آنها سندیت علمی و و محتوایی داشته باشد، اقدام به اخاذی از مردم می‌کنند بر همین اساس با اندکی تامل می‌توان دریافت که سحر و جادو و طالع‌بینی در عصر حاضر که در مواردی با اقبال برخی از افراد روبه‌رو می‌شود چیزی جز پر کردن جیب و شیادی نیست.
حجت‌الاسلام ناصر با بیان اینکه محقق شدن سحر و جادو در راستای مشیت الهی است، خاطرنشان کرد: محقق شدن سحر و جادو در راستای مشیت الهی است، ولی برای اینکه بتوان آن را ابطال کرد خواندن دو سوره ناس و فلق، صدقه دادن و مهمتر استعانت از خدای متعال بسیار حائز اهمیت است، همچنین قرائت آیه ۸۲ از سوره مبارکه یونس نیز سفارش شده است که می‌فرماید: «وَيُحِقُّ اللّهُ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ»؛ «و خدا با کلمات خود حق را ثابت می‌گرداند هر چند بزهکاران را خوش نیاید».
معاون تهذیب حوزه علمیه استان زنجان با تاکید بر اینکه طبق آیات و روایات متعدد تعلیم سحر و جادو در حد کفر است، تصریح کرد: یادگرفتن و یاد دادن سحر و جادو امر حرامی بوده هر چند برای اینکه بتوان در برابر افرادی که از آن سوء استفاده می‌کنند باید دانش آن را آموخت که این مساله نیز باید توسط افراد متقی که از این دانش استفاده نابه‌جا نمی‌کنند صورت گیرد.
رمالی؛ مُسکّنی با عوارض منفی
آیلین ملایی، کارشناس روانشناسی در گفت‌وگو با ایکنای زنجان، اظهار کرد: معمولا عده‌ای در مواجه با مشکل پیشنهاداتی همچون استفاده از رمالی و فالگیری را می‌دهند که باید توجه داشت این مسئله اساس علمی ندارد و صرفا به خاطر حرفهای خوش‌آیندی که فرد در جلسات فالگیری می‌شنود، می‌تواند به صورت مقطعی تسکین آلام وی باشد.
وی افزود: عموما افراد در مواجه با مشکلات سعی می‌کنند آسانترین راه را برای حل آن پیدا کنند زیرا خود مشکل به حد کافی انرژی‌بَر بوده و فرد مشکل‌دیده می‌خواهد با اندک توان باقی مانده ار پس حل مسئله ناخوش‌آیند برآید.
این روانشناس با اشاره به اینکه بهترین شیوه برای حل مشکل بررسی همه راه‌کارها و انتخاب عقلانی‌ترین شیوه است که می‌تواند در رسیدن به نتیجه مطلوب فرد را کمک کند، تصریح کرد: با توجه به اینکه فرد مشکل دیده در وسط گود قرار دارد شاید به لحاظ درگیری ذهنی و یا برخورد عاطفی با مسئله نتواند به طور شایسته بهترین روش را انتخاب کند و در این صورت بهره‌گیری از نظر نفر سوم که باید فردی دلسوز و آگاه باشد مشاوره بگیرد.
ملایی با بیان اینکه طبق مشاهده جامعه آماری، افرادی که دارای عقاید دینی هستند در برابر مشکلات با تکیه بر اصل «توکل» صبورتر هستند، خاطرنشان کرد: قطعا با تسلیم بودن در برابر خواست الهی و همچنین اراده بر حل مشکلات در راستای مشیت الهی می‌توان نتیجه بهتری در برابر ناملایمات زندگی گرفت و حداقل پیامد منفی حضور در جلسات رمالی و فالگیری، هزینه‌ای است که فرد باید از جیب خود پرداخت کند.
بر اساس عقل سلیم و آموزه‌های دینی بهتر است در هنگام مشکلات دست‌های خود را در پیشگاه الهی باز کنیم و مطمئن باشیم که هیچگاه این دستها خالی باز نخواهند گشت.
سعیده مصطفوی
