وقتی شبکه‌های اجتماعی مسبب شلختگی فرهنگی می‌شوند

مجید ابهری، رفتارشناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی اظهار کرد: در هرم نیازهای مازلو، نیاز به دیده شدن در گروه نیازهای غیرضروری برای هر انسان قرار می‌گیرد که این نیاز در میان نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان به شکل افراطی دیده می‌شود؛ چراکه بسیاری از خانواده‌ها اجازه خودنمایی و حتی در حد حدس زدن به فرزندان نمی‌دهند و در جامعه نیز عرصه‌ای برای اظهار وجود برای جوانان وجود ندارد؛ بنابراین کمبودهای این زمینه به صورت کاستی‌های رفتاری انباشه می‌شود.

وی ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام یا حتی تلگرام، در حال حاضر تبدیل به میدان تخلیه عقده‌های روانی فرزندان شده است که شاهد عکس‌هایی با زیرنویس‌هایی همچون «همین الان با مادرم»، «سلفی‌هایی با سگ، گربه، دوست، فامیل و هم‌کلاسی هستیم و یا در شرایط مختلف از خود تصاویری به صفحات اجتماعی منتقل می‌‌‌کنند، از این موضوع غافل هستند که بعضی از راهزنان فضای سایبری، زندگی مجازی را در دنیای حقیقی به تلخی و مصیبت تبدیل کرده و از این تصاویر حداکثر سوءاستفاده را می‌کنند.

این رفتارشناس مسائل اجتماعی تصریح کرد: باید در خانواده و مدارس زمینه‌های تخلیه نیاز خودنمایی به وجود آید و نوجوانان و جوانان بتوانند رازهای درونی خود را همراه با هنرهای خود به تصویر بکشند، متأسفانه این حرکت نه تنها در فضای مجازی انجام نمی شود بلکه برخی از شبکه‌های ماهواره‌ای همچون من و تو، از بینندگان خود می‌خواهند تا با القابی نظیر گزارشگر ما از نقاط ضعف و آسیب‌های جامعه عکس‌برداری کنند و برای این شبکه‌ها ارسال کنند.

وی ادامه داد: شاید برخی از فرزندان، هدف‌های شوم این گونه شبکه‌ها را ندانند درحالی که آنها می‌خواهند جامعه ما را عقب مانده و دارای مشکلات مختلف نشان دهند. اما به عنوان کسی که سال‌ها در کشورهای صاحبان این شبکه‌ها زندگی کرده‌ام، می‌گویم که بدترین منازل موجود در جامعه در مقابل نقاط آسیب‌زا و آلوده آن کشورها بهشت می‌باشد و اینگونه شبکه‌ها منظره‌های تلخ کشور میزبان خود را نشان نمی‌دهد. همچنین فرزندان ما باید بدانند مشکلات جامعه ما مشکلات خانوادگی است و لزومی ندارد تا همسایه‌ها از آن خبردار شوند.

ابهری اظهار کرد: عکس‌های شخصی و خصوصی همینطور بعضی از فیلم‌ها و کلیپ‌ها، گاهی ممکن است از جاهایی سردر بیاورد که موجب شرمساری و انزوای افراد شود. باید نهادهای متولی فرهنگی بدون فوت وقت برای تشکیل اتاق فکر و راهکارهای پیشگیری و مقابله را تدوین کنند که البته هم‌اکنون دیر نشده است و می‌توانند چنین اقدامی را محقق کنند.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی تصریح کرد: انعکاس این گونه تصاویر برای افرادی که در شرایط مناسب زندگی مادی نیستند، ایجاد افسردگی و احساس کمبود می‌کند که برخی از آنها براساس این کمبودها به مسیرهای انحرافی کشیده می‌شوند و بعضی دیگر به سمت اعتیاد سوق می‌یابند و بخشی دیگر از آنها که توانایی کنترل خود را دارند، همواره با حسرت دست به گریبان‌اند که چرا ما نباید مثل آنها باشیم. این گونه حرکت‌ها نیز در نهایت زیان عمومی و اجتماعی دارد و سبب شلختگی فرهنگی می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: راهکار مقابله با این آسیب‌ها، ارائه آموزش‌های مقدماتی توسط رسانه‌ها در مورد عدم مقایسه با دیگران، به عنوان پایه‌های اعتماد به نفس وعزت نفس باید انجام می‌شود.