کار از مردم نظارت از نهادهای قرآنی/ جلسات قرآنی حمایت شوند

محمد کاظمی، قاری ممتاز و حافظ کل قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با برشمردن نقش اساتید پیشکسوت در پیشبرد اهداف قرآنی بیان کرد: در این چند سالی که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، نقش اساتید پیشکسوت کاملاً مشخص و روشن است و از امثال موسوی‌بلده، خدام‌حسینی و ... استفاده کرده‌ایم و اینها جزء اساتیدی بوده‌اند که در پیشرفت فعالیت‌های قرآنی کشور نقش بسزایی داشته‌اند، اگر از هر کدام از چهره‌های قرآنی این سؤال پرسیده شود، اعم از افراد حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای، همگی نقش پیشکسوتان را متذکر می‌شوند و همه آنها نیز پای درس این اساتید شاگردی کرده‌اند.
آموزش قرآن به شکل سنتی صحیح نیست
حافظ کل قرآن در ادامه افزود: نکته‌ای که باید بدان اشاره کرد این است که پیشکسوتان قرآنی همان روش سنتی و ابتدایی که در اوائل کار در جلسات آموزش قرآن داشتند را ادامه دادند و متأسفانه سعی نکردیم که به شکل نوین و امروزی فعالیت‌های قرآنی کشور را پیش ببریم و عملکرد اساتید پیشکسوت در نحوه ارائه آموزش تا یک مرحله‌ای جوابگوی نیازهای آموزشی بوده و از مرحله‌ای به بعد نیاز به این بود که نیروی جدید و تازه‌نفس با یک ایده جدید به بدنه آموزش قرآن تزریق شود که در این بخش گویا قدری ضعیف عمل شد و آموزش‌ها به یک عده خاصی منحصر شد.
وی تصریح کرد: البته اساتید پیشکسوت هم تقصیری ندارند، اما این روش در بحث آموزش قرآنی تبدیل به یک فرهنگ شد که آن چیزی که یک استاد پیشکسوت می‌گوید قطعاً صحیح است و کار به اساتید جوان‌تر که ایده‌های جدیدتری ارائه دادند سپرده نشد و نحوه آموزش به همان شیوه سنتی خودش باقی ماند. اما در مورد نقش‌آفرینی اساتید پیشکسوت در پیشرفت فرهنگ قرآنی شکی وجود ندارد.
جذب مردم در گرو استقبال از ایده‌های جدید
کاظمی در مورد استقبال نهادهای قرآنی از فعالیت‌های قرآنی بیان کرد: مردم و بالاخص جوانان علاقه بسیار زیادی به قرآن و جلسات قرآنی دارند و این فعالیتی که نهادهای قرآنی انجام داده‌اند این مسئله را تشدید کرده است، با این وجود اگر نهادهای قرآنی به همین شکل که کار شده و از ایده‌های جدید به شکل نوین استقبال شود، کار قرآنی به‌روز شود و به فعالیت‌های قرآنی با توجه به مقتضیات جوانان که به آن نیاز دارند پایه‌گذاری شود، جذب بیشتری خواهیم داشت.
وی افزود: هم چنین آموزش قرآن نباید فقط مختص صوت و لحن و تجوید باشد، از آنجایی که قرآن جامع‌ترین کلام است می‌تواند تمام بخش‌های زندگی ما را دربربگیرد و اگر از این زاویه به مسئله نگاه کنیم بخش بیشتری از جوانان را می‌توان جذب فعالیت‌های قرآنی کرد.
ایجاد تحول عظیم در فعالیت‌های قرآنی با استفاده از نخبگان
حافظ کل قرآن تصریح کرد: برای به‌روز کردن آموزش‌ها باید از اساتید و نخبگان قرآنی، بیشتر استفاده شود چنان که تعداد زیادی از این اساتید و جوانان نخبه را داریم که جلسه قرآن دارند و بسیاری از شاگردان همین افراد از همین جلسات هستند که در مسابقات موفق به کسب رتبه می‌شوند، اما مشکل اینجاست که از این نخبه‌ها و ایده‌ها و تجربیاتشان استفاده نمی‌شود، اگر این افراد به کار گرفته شوند مطمئناً تحول عظیمی در کار قرآنی رخ می‌دهد.
وی افزود: افرادی که در بخش صوت و لحن تخصص دارند در این بخش و اساتیدی که در بخش‌های تفسیر و ... تجربه دارند می‌توانند در این عرصه فعالیت و آموزش داشته باشند. هم‌چنین باید از افرادی که در علوم قرآنی فعالیت کرده‌اند و تخصص دارند نیز استفاده شود.
حل مشکلات در پرتو قرآن
کاظمی تصریح کرد: اسم فعالیت‌های قرآنی که می‌آید ناخودآگاه ذهنیت همه افراد به سمت مباحث صوت، لحن، تجوید و مسابقات معطوف می‌شود، البته در این بخش‌ها هم مشکلات زیادی داریم اما باید توجه داشت که در واقع زندگی ما اعم از تحصیل و اشتغال و ... در ارتباط با قرآن است و می‌توان همه اینها را با راهنمایی قرآن پیش برد، متأسفانه در مسابقات هم بخش مفاهیم در حاشیه قرار گرفته و طیفی که بیشتر به سمت صوت و لحن و مسابقات هستند در بخش علوم قرآنی و تفسیر و مفاهیم حضور کمرنگ‌تری دارند.
جایگاه قرآنیان در جامعه
حافظ کل قرآن در مورد جایگاه قرآنیان در جامعه بیان کرد: پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «أشرافُ اُمّتي حَمَلَةُ القرآنِ» با توجه به این روایت و طبق این فرمایش حاملان قرآن شریفترین افراد امت هستند و این احادیث که از لسان ائمه(ع) می‌رسد تعارف نیست، در کشور خودمان چقدر در این جهت و در مورد شریف‌ترین افراد امت کار کرده‌ایم که شرافت آنها حفظ شده باشد؟ جلسات قرآنی بزرگی داریم که افراد زیادی در حال فعالیت هستند و این اساتید شاگردان زیادی دارند و سال‌هاست که زحمت می‌کشند ولی به خاطر این که مثلاً قوانینی که سازمان دارالقرآن و شورای عالی قرآن دارند که قاری باید مدرک درجه یک یا رتبه بین‌المللی داشته باشد و این افراد در این قاعده قرار نگرفته‌اند از تمام تسهیلات محروم هستند.
دریغ از حمایت جلسات قرآنی
قاری ممتاز قرآن بیان کرد: برخی از جلسات قرآنی وجود دارد که قریب بیست سال است که دایر هستند اما کمترین کمک مالی به این جلسات صورت نمی‌گیرد، متأسفانه در این بخش زیر صفر هستیم و جلسات قرآنی هیچ گونه پشتوانه‌ای ندارند، بیشتر جلسات که خروجی آنها را می‌بینیم با هزینه شخصی و مردمی خودشان اداره می‌شود و بازدهی مفیدی هم داشته‌اند.
ضوابط تشخیص قاریان نخبه صحیح نیست
وی در مورد بودجه فعالیت‌های قرآنی بیان کرد: همان بودجه‌ای که تخصیص داده شده را طوری تقسیم کنیم که جلسات معتبر و اساتیدی که استاد بودنشان محرز شده که کم هم نیستند از آن استفاده کنند، متأسفانه یک ضوابطی را تعریف کرده‌ایم و گفته‌ایم حتماً باید فلان قاری از این فیلتر عبور کند تا وی را به‌عنوان قاری درجه یک محسوب کنیم در حالی که رویه صحیح نیست.
نحوه مدیریت باید اصلاح شود
کاظمی در مورد عدم مدیریت صحیح تصریح کرد: مهم‌ترین مسئله‌ای که دارای اشکال است مدیریت است، نه تنها در بخش فعالیت‌های قرآنی بلکه در اکثر بخش‌ها این مشکل وجود دارد، نهادها از این شکایت دارند که بودجه نیست اما باید توجه داشت که مدیریت صحیح وجود ندارد، برای نمونه امام خمینی(ره) بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی بدون هیچ گونه بودجه و سرمایه مالی انقلاب کرد، اگر کسی واقعاً بخواهد کار قرآنی انجام دهد با همین بودجه که کم هم نیست می‌تواند فعالیت‌های خوبی داشته باشد. متأسفانه مدیریت نمی‌شود، همین بودجه باید اولویت‌بندی شود و به بخش‌هایی که مهم‌تر هستند بودجه را تخصیص دهیم نه اینکه بودجه را به برخی از فعالیت‌ها اختصاص دهیم که شاید صحیح نباشد.
قاری ممتاز قرآن بیان کرد: تسهیلاتی که در بخش آموزش باید در اختیار اساتید قرار داده شود در اولویت است و باید در این بخش بودجه‌ای اختصاص داده شود که این افراد بدانند که اگر می‌خواهند در این شهر کار قرآنی انجام دهند از این تسهیلات می‌توانند استفاده کنند، لذا باید در بخش آموزش به فعالان قرآنی بودجه دهیم و با این کار می‌توان ظرفیت مردمی را هم به کار گرفت.
شناسایی قاریان نخبه بدون توجه به مسابقات
وی در مورد نحوه انتخاب قاریان نخبه بیان کرد: تشخیص اساتید درجه یک بدون فیلتر مسابقات خیلی کار سختی نیست، با توجه به فضای مجازی و ارتباطات قرآنی که وجود دارد می‌توان این کار را تسهیل کرد چنان که در برخی از جلسات قرآن تلاوت‌ها به صورت مستقیم پخش می‌شود، از کسانی که در حال فعالیت هستند معارفه‌ای صورت گیرد و این افراد معرفی شوند، در همین جشنواره تلاوت‌های مجلسی قاریانی شرکت می‌کنند که بسیار زیبا می‌خوانند و شاید چند نفر از اینها در مسابقات بین‌المللی رتبه آورده باشند اما بقیه این قاریان را کسی نمی‌شناسد در عین حال بسیار زیبا قرآن می‌خوانند، باید راجع به همین افراد تحقیق شود که آیا جلسه دارند یا خیر و سابقه قرآنی آنها استخراج و شناسایی شود.
کاظمی گفت: تعداد نیروهای قرآنی ما کم نیستند، فقط ظرفیت به‌کارگیری از این نیروهای متخصص را کاهش داده‌اند و فقط یک عده محدودی می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند، همین که قاری می‌تواند قرآن را خوب بخواند و داشته‌هایش را انتقال دهد کافی است تا مورد حمایت قرار گیرد، شاید برخی از افراد قاری خوبی هستند و در بخش اجرایی ضعیف هستند، می‌توان در همین بخش از اینها استفاده کرد. در واقع درجه یک بودن ملاک نیست، قاری اگر توانمند بوده و معیارهای لازم را داشته باشد باید شناسایی و حمایت شود.
دعوت از قاریان مصری لازم است
حافظ کل قرآن در مورد دعوت از قاریان سایر کشورها به ایران بیان کرد: دعوت از قاریان سایر کشورها به ایران برای اجرای تلاوت باید وجود داشته باشد، از همان دوره اولی که اساتید مصری به ایران آمدند موجی ایجاد شد که شروع خیلی خوبی برای فعالیت‌های قرآنی بود و موجب دگرگونی در کارهای قرآنی شد، هم اکنون هم قاریان خوبی در مصر هستند و چون هنر تلاوت برای مصر است حضور اینها مفید است.
وی افزود: هرچه داریم از اساتید مصری است، خیلی از جلسات هستند که در آنها سبک مصطفی اسماعیل و منشاوی و ... تدریس می‌شود و قاریان ما با تقلید و سبک این افراد در مسابقات بین‌المللی مقام آورده‌اند، لذا حضور اینها تأثیرگذار است، آنها مجهز به سلاح‌هایی مانند حفظ قرآن هستند و همین‌ها برای قاریان داخلی انگیزه ایجاد می‌کند، البته در بودجه‌هایی که برای این کار تخصیص می‌دهند قدری ناعدالتی وجود دارد. هم‌چنین برای مباحث آموزشی هم می‌توان از قاریان مصری استفاده کرد اما در قالب کارگاه‌های آموزشی، چراکه وضعیت آموزشی در کشور از سطح قابل قبولی برخوردار است.
قاری ممتاز قرآن اظهار کرد: نهادهای قرآنی که در حال فعالیت هستند بیشتر باید حالت نظارتی داشته باشند، هر سازمانی که کار قرآنی انجام می‌دهد باید فعالیتش را به مردم بسپارد، یعنی باید به نهادهای مردمی بیشتر توجه شود و نهادهای دولتی نظارت داشته باشند، تا این لحظه فعالیت‌های خوبی انجام شده اما اگر این نهادها بیشتر به سمت هدایت و نظارت بروند و بیشتر کار به متخصصان قرآنی مردمی داده شود کار بهتر شکل می‌گیرد. در این چند سال به وضعیت مطلوبی نرسیده‌ایم و دلیل آن هم این بوده که کار قرآنی در انحصار نهادهای دولتی بوده و از قرآنیان و متخصصان مردمی استفاده نشده است.