جبران کمبودهای فرهنگی قرآنی شیعیان در دارالقرآنی به رنگ وحدت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استانبول، دارالقرآن علامه طباطبایی استانبول یکی از معدود مراکز و مؤسسات قرآنی شیعیان استانبول است که از سال 2013 میلادی فعالیت خود را آغاز کرده تا کمبودهایی را که شیعیان ترکیه در روخوانی و روان‌خوانی قرآن و ارتباط با قرآن داشته‌اند، جبران کند. هرچند که این دارالقرآن به دست علما و روحانیون شیعه ترکیه اداره می‌شود، اما قرآن‌آموزان این دارالقرآن از شیعیان، علویان و اهل تسنن ترکیه هستند.
در این گزارش پای صحبت ولی کوجا، مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی که تحصیلات حوزوی خود را در قم گذرانده است، می‌نشینیم تا درباره آنچه در این دارالقرآن اتفاق می‌افتد و نیز چشم‌انداز پیش روی آن را بشنویم.
ولی کوجا، مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی استانبول با بیان اینکه این مرکز زیرمجموعه مجمع علمای اهل بیت(ع) ترکیه است، می‌گوید: سال‌ها بود این احساس را داشتیم که جای قرآن در بین شیعیان ترکیه خالی است و شیعیان ترکیه از نظر فرهنگ قرآنی بسیار عقب‌تر از اهل سنت هستند و همین کمبود و عقب‌ماندگی موجب شد تا به همراه جمعی از علمای شیعه ترکیه به این نتیجه برسیم که این خلأ را با یک برنامه‌ریزی دقیق و حساب شده به شکل تخصصی پر کنیم.
تولد دارالقرآن علامه طباطبائی
وی می‌گوید: با توجه به اینکه اهل سنت ترکیه در قرائت و حفظ قرآن سابقه بیشتری از شیعیان دارند و همچنین مؤسسات و دارالقرآن‌های زیادی را تأسیس کرده‌اند ما نیز تصمیم گرفتیم یک دارالقرآن راه‌اندازی کنیم و در عرض یک سال اساسنامه دارالقرآن علامه طباطبایی را آماده کردیم و این دارالقرآن در سال 2013 به رسمیت شناخته شد و با تشکیل هیئت علمی متشکل از برخی علمای شیعه استانبول فعالیتش آغاز شد.
مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی ادامه می‌دهد: برای اینکه بتوانیم فعالیت خود را به‌صورت رسمی و بهترین شکل دنبال کنیم، چند مؤسسه قرآنی در ایران و ترکیه را تحت نظر قرار داده و برنامه‌های این مؤسسات را از نزدیک بررسی و دنبال کردیم و در مرحله بعد این برنامه‌ها را با شرایط ترکیه و وضعیت شیعیان ترکیه بومی‌سازی کردیم تا بتوانیم سیستمی آموزشی برای دارالقرآن شیعیان ترکیه در نظر گرفته و براساس آن برنامه خود را دنبال کنیم.
نظام آموزشی دارالقرآن
وی درباره سیستم آموزشی که در دارالقرآن علامه طباطبایی استانبول دنبال می‌شود، اظهار می‌کند: برنامه‌‌ریزی ما در این مؤسسه به این صورت است که قرآن‌آموزان به مدت یک سال دوره مقدماتی را پشت سر بگذارند و این دوره مقدماتی که در واقع همان دوره عمومی است برای همه قرآن‌آموزان باشد و در ادامه قرآن‌آموزانی که می‌خواهند تخصصی کار کنند، سه سال دیگر نیز در دارالقرآن فعالیت داشته باشند تا بتوانند در کلاس‌های تخصصی ما شرکت کنند.
کوجا یادآور می‌شود، در دوره مقدماتی یا عمومی طی سه ترم روخوانی، روان‌خوانی و تجوید مقدماتی آموزش داده می‌شود و کسانی که می‌خواهند در دوره‌های تخصصی این دارالقرآن حضور داشته باشند، باید ابتدا این دوره‌های مقدماتی را پشت سر بگذارند؛ همچنین در دوره‌های تخصصی این دارالقرآن رشته‌های قرائت، حفظ، تربیت‌مربی قرآن، مفاهیم و تفسیر را داریم که انتخاب هر یک از این رشته‌ها به عهده قرآن‌آموزان است و آن‌ها براساس علاقه شخصی خود پس از طی کردن مرحله مقدماتی در یکی از این رشته‌ها به‌صورت تخصصی آموزش می‌بینند.
وی ادامه می‌دهد: ترم‌های آموزشی ما در فصل تابستان، بهار و زمستان برگزار می‌شود که کلاس‌های فصل تابستان روزهای فرد یا روزهای زوج و کلاس‌های فصل زمستان و بهار نیز روزهای شنبه و یکشنبه هر هفته برگزار می‌شود.
مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی در ادامه یادآور می‌شود: همچنین کسانی که می‌خواهند در این کلاس‌ها به عنوان مربی قرآن آموزش دهند، باید یک دوره تربیت‌مربی را پشت سر بگذارند تا امکان آموزش قرآن در این مرکز را داشته باشند و براین اساس نیز در ماه آوریل 2013، یک دوره تربیت‌مربی قرآن با حضور 20 داوطلب از استان‌های مختلف ترکیه برگزار کردیم و محمدحسین بلاغی مبین، مسئول آموزش جامعة القرآن تبریز نیز به عنوان مدرس در این دوره آموزشی حضور داشت.
رفع ذهنیت غلط فصلی‌بودن فراگیری قرآن
وی در ادامه می‌گوید: یکی از مشکلات اصلی ما در آغاز به کار کلاس‌های دارالقرآن علامه طباطبایی این بود که مردم ذهنیت غلط نسبت به کلاس قرآن داشتند و فکر می‌کردند کلاس قرآن فقط باید در فصل تابستان که بچه‌ها به مدرسه نمی‌روند، برگزار شود و همین مسئله برای ما به عنوان یک مانع بزرگ به‌شمار می‌آمد و نمی‌توانستیم این مانع را برداریم؛ چرا که خانواده‌ها قبول نمی‌کردند فرزندانشان در طول سال به دارالقرآن بیایند و معمولا در فصل بهار و زمستان کسی در کلاس‌ها ثبت نام نمی‌کرد.
کوجا ادامه می‌دهد: در سال اول راه‌اندازی دارالقرآن این مشکل وجود داشت تا اینکه در فصل زمستان و تعطیلی دو هفته‌ای مدارس در این فصل تصمیم گرفتیم کلاس قرآن برای دانش‌آموزان داشته باشیم و از خانواده‌ها خواستیم تا فرزندان خود را در این کلاس‌ها ثبت نام کنند که خانواده‌ها هم قبول کردند؛ بعد از پایان تعطیلات دو هفته‌ای به خانواده‌ها گفتیم این دوره آموزشی باید ادامه پیدا کند تا آموزش‌های ارائه شده به فرزندانشان تکمیل شود و در این راستا با تک‌تک خانواده‌ها صحبت کردیم تا حداقل فرزندان خود را آخر هفته‌ها به کلاس‌های ما بیاورند که به هر شکلی بود قبول کردند و از آن زمان بود که کم‌کم کلاس‌های فصل زمستان و بهار نیز در این دارالقرآن پا گرفت.
وی در این بخش از سخنان خود عنوان می‌کند: در سال 2014 بیش از 200 قرآن‌آموز در کلاس‌های تابستانی ما ثبت نام کردند و با توجه به تعداد بالای قرآن‌آموزان، برای دختران و پسران و برای گروه‌های سنی مختلف کلاس‌های جداگانه برگزار کردیم و تقسیم‌بندی کلاس‌های خود را براساس سن و جنسیت ترتیب دادیم.
کوجا با بیان اینکه تاکنون بیش از 500 قرآن‌آموز از آموزش‌های دارالقرآن علامه طباطبایی بهره‌مند شده‌اند، یادآور می‌شود: در آن سال که دومین سال فعالیت دارالقرآن بود، بعد از اینکه تعطیلات تابستانی به پایان رسید، کلاس‌های دارالقرآن تعطیل نشد و از آن زمان تاکنون کلاس‌ها در دیگر فصول سال نیز برگزار می‌شود.
همکاری‌های دارالقرآن با دیگر موسسات
وی در ادامه می‌گوید: همچنین در کنار برگزاری کلاس‌های قرآن در محل دارالقرآن علامه طباطبایی، با دیگر مؤسسات قرآنی استانبول نیز همکاری داریم؛ به این صورت که اگر احتیاج به معلم قرآن داشتند برای آن‌ها معلم قرآن می‌فرستیم و کمک می‌کنیم تا مؤسسات نوپا نیز با حضور معلمان تربیت شده در دارالقرآن علامه طباطبایی فعالیت خود را به‌خوبی دنبال کنند و به تربیت قرآن‌آموزان بپردازند.
ابتکارهای دارالقرآن علامه طباطبایی
مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی استانبول ادامه می‌دهد: یکی دیگر از کارهایی که برای نخستین‌بار توسط این دارالقرآن انجام شد؛ برگزاری کلاس‌های قرآن در اجتماع‌های علوی بود و در شرایطی که علویان ترکیه پیش از آن در کلاس‌های قرآن شرکت نمی‌کردند و چنین سابقه‌ای نیز نداشتند، ما برای آن‌ها کلاس قرآن برگزار، و آن‌ها را تشویق کردیم تا در منازل خود اقدام به برگزاری جلسات قرآن کنند؛ همچنین کودکان و نوجوانان علوی را جمع کردیم و برای آن‌ها کلاس قرآن تشکیل دادیم.
وی اظهار می‌کند: همچنین سال 2015 میلادی بود که از دوستان در شهر اغدیر (از شهرهای شیعه‌نشین ترکیه) خواستیم شعبه‌ای از دارالقرآن علامه طباطبایی را راه‌اندازی کنند و به همین منظور در ابتدا یک دوره تربیت‌مربی قرآن برای دوستانی که در آن شهر بودند، برگزار کردیم و پس از اینکه مربی قرآن تربیت شد در این شهر شعبه دارالقرآن راه‌اندازی کردیم.
تمام دستاوردهای این دارالقرآن
کوجا در این بخش از سخنان خود به دستاوردهای دارالقرآن علامه طباطبایی از زمان راه‌اندازی تاکنون اشاره می‌کند و می‌گوید: ایجاد فرهنگ شرکت در کلاس‌های قرآن در تمامی فصل‌های سال، برگزاری سه دوره تربیت‌مربی قرآن، تشویق برای راه‌اندازی مؤسسات قرآن و برگزاری جلسات قرآنی در منازل و تلاش در جهت راه‌اندازی شعبات دارالقرآن در دیگر شهرهای ترکیه برخی از دستاوردهای ما بوده است و در کنار آن معمولا در تمامی فصول سال حدود 80 قرآن‌آموز داریم که این رقم در فصل تابستان افزایش پیدا می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: چاپ کتب روخوانی یک و دو، تجوید مقدماتی، تجوید حلیةالقرآن به زبان ترکی استانبولی و کتاب‌هایی از آیت‌الله امینی را تاکنون انجام داده‌ایم و علاوه بر آن به‌زودی کتاب آموزش قرآن ویژه کودکان را نیز چاپ می‌کنیم و کتاب‌های احکام ویژه دختران و پسران را نیز ترجمه کرده‌ایم که این کتاب‌ها نیز به‌زودی منتشر می‌شود.
مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی استانبول با بیان اینکه جامعه هدف ما تنها شیعیان نیستند، می‌گوید: ما قرآن‌آموزان زیادی از علویان و اهل سنت داریم و حتی در برخی از کلاس‌های ما بیشتر قرآن‌آموزان اهل سنت هستند؛ چرا که معتقدیم همه مذاهب باید از کلاس‌های ما بهره ببرند.  
وی عنوان می‌کند: ما در هر ترم آموزشی ظرفیت پذیرش 80 تا 100 قرآن‌آموز را داریم اما با توجه به اینکه بنا بر این است که به‌زودی دارالقرآن علامه طباطبایی به مکان دیگری واقع در مؤسسه فرهنگی کوثر منتقل شود و در این صورت فضای بیشتری در اختیار خواهیم داشت؛ لذا با انتقال به مکان جدید ظرفیت بیشتری برای پذیرش خواهیم داشت و می‌توانیم کلاس‌های بیشتری برگزار کنیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه خواسته ما در این مرکز تربیت قاریان و حافظانی است که بتوانند در سطح بین‌المللی بدرخشند، عنوان می‌کند: هدف ما تربیت قاریان و حافظان متخصص است، اما به این دلیل که ما از صفر شروع کردیم نیازمند زمان بیشتری هستیم و امیدواریم در آینده نزدیک بتوانیم آموزش‌های خود را به سطحی برسانیم که قرآن‌آموزان ما در سطوح ملی و بین‌المللی خود را نشان دهند.
جای خالی اساتید ایرانی برای آموزش در دارالقرآن علامه طباطبایی
کوجا با بیان اینکه دوست داشتیم از اساتید و مربیان قرآن ایرانی در این دارالقرآن بیشتر بهره‌مند شویم، می‌گوید: برای دعوت از اساتید ایرانی مشکلاتی داریم که از آن جمله می‌توان به هزینه بالایی که برای ما در پی خواهد داشت، اشاره کرد و همچنین برای حضور مربیان ایرانی در این دارالقرآن با مشکل زبان روبه‌رو هستیم و حتی ایرانیانی که آذری‌زبان هستند نیز نمی‌توانند به زبان ترکی استانبولی صحبت کنند؛ چرا که زبان ترکی آذری با ترکی استانبولی تفاوت‌های زیادی دارد و از این رو قرآن‌آموزان ما نمی‌توانند با مربیان قرآن ایرانی ارتباط زیادی برقرار کنند.
کوجا یادآور می‌شود: مسئله دیگر اینکه اگر از مربیان قرآن ایرانی دعوت کنیم باز هم موقت خواهد بود و برای یک هفته حضور پیدا می‌کنند و بعد از یک هفته تمام می‌شود پس بهتر دیدیم خودمان به تربیت مربی و معلم قرآن بپردازیم و از افراد بومی برای آموزش قرآن در کلاس‌های دارالقرآن علامه طباطبایی استفاده کنیم.
وی در این بخش از سخنان خود عنوان می‌کند: از مهم‌ترین اهدافی که پیش روی خود داریم راه‌اندازی شعبات دارالقرآن در استان‌های مختلف ترکیه است تا بتوانیم از این طریق فرهنگ قرآن را در ترکیه و به‌ویژه در بین شیعیان ترکیه نهادینه کنیم و همچنین تلاش داریم به جایی برسیم که تمامی مردم حداقل روخوانی ساده قرآن را بلد باشند.
کوجا در بخش پایانی سخنان خود به راه‌اندازی مهد کودک قرآنی اشاره می‌کند و می‌گوید: خواسته دیگری که داریم راه‌اندازی مهد کودک قرآنی است تا از این طریق به آموزش تخصصی قرآن برای کودکان بپردازیم اما راه‌اندازی چنین مرکزی شرایط و ضوابط خاصی دارد که به‌راحتی امکان‌پذیر نیست، اما امیدواریم با تلاش و پیگیری‌هایی که در سال جاری خواهیم داشت به این خواسته خود برسیم.
لیلا محمدی