سبحانی:
فلسفه ستیزی گناه است/ فلسفه، لازمه تحول و تمدن سازی در جمهوری اسلامی است
گروه معارف: یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: به همان نسبت که فلسفه ستیزی گناه می باشد، فلسفه پرستی نیز گناه بزرگی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)از اصفهان به نقل از دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت‌الاسلام و المسلمین سبحانی، استاد حوزه و دانشگاه امروز چهارشنبه در نشست علمی «توسعه و تکامل فلسفه؛ افق ها و راهکارها »که در پژوهشکده مطالعات اسلامی اصفهان وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، ابتدا با بیان اینکه اندیشه شیعی در طول تاریخ دارای تطور و دگرگونی‌های مختلفی بوده است، فلسفه را لازمه تحول و تمدن سازی در جمهوری اسلامی دانست.
وی با تقسیم فلسفه از سوی فیلسوفان مسلمان به امور عامه یا همان الهیات بالمعنی الاعم از یک سو و الهیات بالمعنی الاخص از سوی دیگر، افزود: توجه به الهیات بالمعنی الاعم، سرآغاز هرگونه تحول یا نگرش جدید در فلسفه به معنای عام است.
حجت‌الاسلام سبحانی با بیان سه نقش شمول گرایی، بنیادینی و تبیینی به عنوان ویژگی‌های اصلی فلسفه نشان داد که چنانچه فلسفه از برخی یا همه این کارکردها تهی شود، می توان آن را نه به منزله دانشی پویا و زنده که در خدمت نیازهای کنونی بشر است بلکه صرفاً همچون وجه تاریخی علوم مطالعه کرد.
وی با محور قرار دادن مفاهیمی چون وجوب و امکان و تفکیک میان وجود و ماهیت در فلسفه اسلامی که نظیر آن در فلسفه ارسطویی وجود ندارد، آن را نشانه ای از توجه فلاسفه اسلامی به زنده نگاه داشتن فلسفه و ارتباط آن با مسائل و پرسشهای زمان دانست، تصریح کرد: به همان نسبت که فلسفه ستیزی گناه است، فلسفه پرستی نیز گناه بزرگی می‌باشد.
وی با بیان اینکه برای پانزده مسئله در فلسفه اسلامی کنونی پاسخ و راه حلی وجود ندارد، گفت: مسائلی چون رابطه جزء و کل، تأثیر و تأثر اشیاء با یکدیگر و نیز اراده انسان را از آن جمله است، برای مثال اگر به حق اراده انسان نقش محوری در وجه وجودی او دارد و از سوی دیگر در فلسفه اسلامی ذیل نه انسان بلکه حیوان تعریف می شود، لازم است باز تعریف جدیدی از این موجود در سایه اراده ارائه کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: همچنین تأثیر و تأثر اشیاء در یکدیگر از ضعف تبیینی در فلسفه اسلامی برخوردار است؛ مثلا مشاهده می کنیم که هنگام برخورد آب با یک تکه کاغذ، آب آن را خیس و نمناک می کند، به بیان دیگر تری و خیسی آب به کاغذ سرایت می کند. این درحالی است که طبق نظر فلاسفه اسلامی، تری و خیسی آب اولاً از اعراض آن بوده ثانیاً غیرقابل انتقال به غیر است.
سبحانی در پایان مدعی شد که لزوم تغییر در فلسفه به معنای نادیده گرفتن خدمات آن در طول تاریخ و کارایی برخی از مفاهیم کنونی آن نیست، لذا شایسته است اولاً با نگاهی انتقادی به آن ثانیاً توجه به میراث کلامی نزد متکلمان دوره نخستین، فلسفه ای متناسب با نیازهای بشر کنونی ارائه نماییم.
وی با تقسیم فلسفه از سوی فیلسوفان مسلمان به امور عامه یا همان الهیات بالمعنی الاعم از یک سو و الهیات بالمعنی الاخص از سوی دیگر، افزود: توجه به الهیات بالمعنی الاعم، سرآغاز هرگونه تحول یا نگرش جدید در فلسفه به معنای عام است.
حجت‌الاسلام سبحانی با بیان سه نقش شمول گرایی، بنیادینی و تبیینی به عنوان ویژگی‌های اصلی فلسفه نشان داد که چنانچه فلسفه از برخی یا همه این کارکردها تهی شود، می توان آن را نه به منزله دانشی پویا و زنده که در خدمت نیازهای کنونی بشر است بلکه صرفاً همچون وجه تاریخی علوم مطالعه کرد.
وی با محور قرار دادن مفاهیمی چون وجوب و امکان و تفکیک میان وجود و ماهیت در فلسفه اسلامی که نظیر آن در فلسفه ارسطویی وجود ندارد، آن را نشانه ای از توجه فلاسفه اسلامی به زنده نگاه داشتن فلسفه و ارتباط آن با مسائل و پرسشهای زمان دانست، تصریح کرد: به همان نسبت که فلسفه ستیزی گناه است، فلسفه پرستی نیز گناه بزرگی می‌باشد.
وی با بیان اینکه برای پانزده مسئله در فلسفه اسلامی کنونی پاسخ و راه حلی وجود ندارد، گفت: مسائلی چون رابطه جزء و کل، تأثیر و تأثر اشیاء با یکدیگر و نیز اراده انسان را از آن جمله است، برای مثال اگر به حق اراده انسان نقش محوری در وجه وجودی او دارد و از سوی دیگر در فلسفه اسلامی ذیل نه انسان بلکه حیوان تعریف می شود، لازم است باز تعریف جدیدی از این موجود در سایه اراده ارائه کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: همچنین تأثیر و تأثر اشیاء در یکدیگر از ضعف تبیینی در فلسفه اسلامی برخوردار است؛ مثلا مشاهده می کنیم که هنگام برخورد آب با یک تکه کاغذ، آب آن را خیس و نمناک می کند، به بیان دیگر تری و خیسی آب به کاغذ سرایت می کند. این درحالی است که طبق نظر فلاسفه اسلامی، تری و خیسی آب اولاً از اعراض آن بوده ثانیاً غیرقابل انتقال به غیر است.
سبحانی در پایان مدعی شد که لزوم تغییر در فلسفه به معنای نادیده گرفتن خدمات آن در طول تاریخ و کارایی برخی از مفاهیم کنونی آن نیست، لذا شایسته است اولاً با نگاهی انتقادی به آن ثانیاً توجه به میراث کلامی نزد متکلمان دوره نخستین، فلسفه ای متناسب با نیازهای بشر کنونی ارائه نماییم.
