یک نکته از هزاران

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، اصفهان شهر فرهنگ و هنر، هماره مهد پرورش‌ شخصیت‌های بزرگ در عرصه علم، دانش و هنر بوده است. استاد محمد فولادگر از پیشگامان، پیشکسوتان و مروجان فرهنگ و معارف قرآن و نهج‌البلاغه است که سالیان درازی در دامان همین شهر همتی مضاعف در ترویج فرهنگ و معارف قرآن و نهج‌البلاغه داشته‌اند.

 در یکی از روزهای پاییزی به همراه جمعی از همکاران خود در خبرگزاری ایکنا، به خانه محقر و ساده استاد فولادگر رفتیم تا هم به پاس خدمات او به قرآن و نهج‎البلاغه ادای احترامی کرده باشیم و هم در صورت تمایل استاد، گفت‌وگویی نیز با ایشان انجام دهیم که بماند به یادگار.

استاد فولادگر به رغم کهولت سن، اما با حوصله به سوالات ما گوش می‌داد و تا آنجا که حافظه‌اش یاری می‌کرد، با صداقت و سادگی هرچه تمام به سوال‌ها پاسخ می‌داد. 

فولادگر: بنده محمد، فرزند محمد ابراهیم، شهرت فولادگر شغل‌ اجدادمان  فولادگری بوده و وسایلی همچون سپر و کلاه که در جنگ‌های سابق استفاده می‌شد را می‌ساختند. البته بعدها که صنعت اتومبیل به ایران وارد شد، آن‌ها هم به سمت کارهای تعمیرات اتومبیل و تعمیر و ساخت قطعات یدکی پرداختند. 

فولادگر: من متولد سال 1304 هستم.

فولادگر: تحصیلات من فوق لیسانس ادبیات عرب از دانشگاه اصفهان است. تحصیلات ابتدایی را هم در اصفهان شروع کردم و تحصیلات دانشگاهی هم در همین دانشگاه اصفهان بود. در کنکور نفر اول شدم و این سبب شد که بدون شهریه وارد دانشگاه شوم و 4 سال در دانشگاه تحصیل می‌کردم. دوران متوسطه را هم شبانه امتحان دادم و دو ساله طی کردم.

فولادگر : دارای چهار فرزند می‌باشم. همواره به فرزندان خود توصیه دارم که به مسائل و برنامه‌ها و دستورات دینی پایبند و مقید به نماز و مسائل دینی باشند.

فولادگر: از جوانی به دنبال تعلیم قرآن و قرائت و تفسیر قرآن بودم. در واقع هیچ وقت بیکار ننشسته‌ام و در هر موقعیتی چون عاشق نهج‌البلاغه بودم، سعی کردم نهج‌البلاغه را ترویج ‌کنم، هم اکنون نیز جلسات تفسیر نهج‌البلاغه در اینجا برگزار می‌شود. در ابتدا تعداد افراد شرکت کننده در جلسات به 5 الی 6 نفر می‌رسید ولی در حال حاضر این افراد به 40 نفر رسیده‌اند که اکثر آن‌ها جوان‌ها می‌باشند و حدود 15 سال می‌باشد که این جلسات دایر است. البته گاهی اوقات هم تفسیر قرآن  را برگزار می‌کردم.

فولادگر: مشوق اصلی در این زمینه خانواده بود و برادری داشتم که به رحمت خدا رفت، او خیلی مشوق من بود به تحصیل و زبان عربی را او مشوق شد که من یاد گرفتم و به دنبال آن یک سری کتاب‌های عربی را مطالعه می‌کردم و بعدها درس می‌دادم. دوستانی را داشتیم که کتاب‌هایی مثل مقنی و سیوطی را درس می‌گفتند. درواقع هیچ موقع بیکار نبودم، یا می‌خواندم یا درس می‌دادم.

فولادگر: استاد مقربی که داشتیم احمد آقا مقدس بود، ایشان بر زبان عربی بسیار تسلط داشت مخصوصا به کتاب مقنی که در باره  قواعد عربی است و طلاب تا این کتاب را نخوانند، نمی‌توانند ادعایی داشته باشند. ایشان به خوبی این کتاب را تدریس می‌کرد و بعدا هم خودمان آن را تدریس می‌کردیم. در مسجد سید اصفهان حجره‌ای داشتیم که برای دوستان مقنی را می‌گفتیم.

فولادگر: درس طلبگی به آن معنا که فقه بخوانیم، نه. ما درس طلبگی و زبان عربی چه صرف و نحو و بیان و بدیع کار می‌کردیم، اما در فقه که در واقع بخواهیم در رشته طلاب برویم، نرفتیم چون قصد اینکه روحانی بشوم را  نداشتم. اما عربی را تا حدی که کتاب را بدون اعراب بخوانم کار کردم .

فولادگر: نهج‌البلاغه خصوصیاتی دارد که انسان بقدری به علوم فصاحت و بلاغت اطلاعات پیدا می‌کند؛  مثلا اگر در شعر فارسی، شعر سعدی غیر از مفهومش زیبایی، فصاحت و بلاغت دارد، نهج‌البلاغه زیبایی‌اش گیرایی دارد، اگر بخواهیم از زبان حضرت علی بنویسیم ، برای کسانی که زبان عربی را می فهمند لذت و گیرایی دارد و در واقع جذب می‌کند و کتابی نیست که خسته کننده باشد و کتابی است که اگر کسی آن را فهمید،  لذت می‌برد و بازهم می‌خواهد، بخواند . حضرت علی فرمود «ما امراء کلام هستیم» یعنی ما فرماندهان سخنیم.کسی که فرمانده سخن است، سخن تحت سیطره اوست و کلمات گفتارش لذت دارد.

فولادگر: بستگی به سطح دارد، بعضی‌ها سطحشان بالا و بعضی‌ها سطحش پایین است؛ مثلا فیض‌الاسلام، علامه جعفری و آقای مکارم  شرحی بر نهج‌البلاغه نوشته‌اند.

فولادگر: اولا تا راجع به چیزی عشق پیدا نشود، رغبت به آن نمی‌شود . قرآن مخصوصا آن لطائف و زیبایی‌های که در قرآن است،  وقتی کسی اینها را در خواندن قرآن رعایت کند، گوش دادنش هم لذت دارد. مثلا اگر کسی آیه قرآن را با قواعد و لطائف بخواند با کسی که قرآن را غلط بخواند، تفاوت دارد. قرآن را اگر کسی با زبان عربی لطیف، خالص بخواند، لذت دارد و انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ همانند عرب‌ها وقتی که قرآن می‌خوانند.  قرآن را با لحن آن طوری که زیباست خواندید، افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از این جهت کسانی که جلسات قرآن شرکت می‌کنند، باید این نکته را رعایت کنند که لحن خواندن را هم مورد توجه قرار دهند، یعنی با لحن زیبای عربی قرآن را تلاوت کنند. نهج‌البلاغه هم همین طور است؛ اگر نهج‌البلاغه را با لحن زیبای عربی بخوانید، خیلی تفاوت دارد .

ایکنا: می‌توان گفت امروزه در جامعه ما قرآن و نهج‌البلاغه خیلی مظلوم واقع شده‌اند و خیلی به آنها توجه نمی‌شود، پیامی که شما به عنوان یک معلم قرآن و نهج‌البلاغه برای نسل امروز جامعه و نسل جوان دارید که به این سمت سوق پیدا کنند، چیست ؟

فولادگر: توصیه‌ای که در این باره می‌شود این است که قرآن و همچنین نهج‌البلاغه را اساتید در زیبا خواندن آن سعی کنند تا رغبت در دیگران ایجاد کنند. قرآن و نهج‌البلاغه را اگر زیبا نخواندید، رغبت ایجاد نمی‌کند. پس باید به لحن عربی آن طوری که درست است خواند تا در خواننده و شنونده رغبت ایجاد شود .

فولادگر: البته باید این را گفت که فعلا این زمانی که ما در آن هستیم، رغبت بیشتری نسبت به نهج‌البلاغه و قرآن شده است و هم جلسات قرآن و هم نهج‌البلاغه فراوان است و اگر در این باره تاکید فراوان و اقدام شود ، نهج‌البلاغه رونق بیشتری می‌گیرد و مردم بیشتر به آن توجه می‌کنند و سراغ آن می‌روند. دوره‌ای بوده که مردم از نهج‌البلاغه خبر نداشتند ولی فیض‌الاسلام نهج‌البلاغه را ترجمه کرد و تبریزی هم شرح نوشتند و در جامعه و میان مردم آمد.حالا هم اگر بیشتر روی آن کار کنند و ترجمه های روان و سلیس برای نهج‌البلاغه بنویسند مردم رغبت بیشتری به خواندن نهج‌البلاغه پیدا می‌کنند.

فولادگر: کتابی نوشته‌ام در مورد «جوان در نهج‌البلاغه» که آنچه حضرت علی درباره جوان گفتند را در یک کتاب جمع آوری کردم . این را هم بگویم که من حدود ده جلد کتاب نوشتم.

فولادگر: حضرت(ع) روی جوان بسیار تکیه می‌کنند. جوانی نعمتی است از ناحیه خدا که انسان باید ازین نعمت استفاده کند، همیشه جوانی نیست؛ برهه‌ای از زمان است که هم انسان استعداد بیشتری دارد هم نیروی بیشتری دارد. تقریبا جوان به خواندن نهج‌البلاغه تشویق می شود و از این جهت نهج‌البلاغه مخصوص جوانان است. نهج‌البلاغه سه قسمت دارد: یک قسمت نامه‌هایی است که حضرت به آمران زمان حکومت خود نوشتند ؛ قسمت دیگر خطبه‌هایی است که برای مردم ایراد می‌کردند و قسمت دیگر آن کلمات کوتاه است.نهج‌البلاغه آن طور که باید میان جامعه ما رونق پیدا نکرده است، نسبت به گذشته تفاوت پیدا کرده ولی آن‌طور که باید، میان جوانان رونق پیدا نکرده است. 

فولادگر: روحانیون  و منبری‌ها می‌توانند در سخنرانی‌های خود از نهج‌البلاغه و کلمات قصار آن حضرت بگویند که باعث رشد جامعه شود.

فولادگر: در مرحله اول آموزش پرورش باید تا حدی که می‌تواند در دوره‌های مختلف ابتدایی، متوسطه و بالاتر و در کتاب‌های درسی کلمات قصار و خطبه‌های نهج‌البلاغه را بیاورد. در مرحله دوم وعاظ و منبری‌ها باید مقداری از منبر خود را به گفتن نهج‌البلاغه اختصاص بدهند. در مرحله سوم روحانیون قبل و بعد از نماز جماعت کلمات کوتاه حضرت علی(ع) را بگویند.

فولادگر : قبل و بعد از انقلاب خیلی فرق کرده است ولی هنوز جا دارد که روی نهج‌البلاغه و کتاب‌های دینی دیگر کار کنیم.

فولادگر: همه معلمین و آموزگاران این‌طور نیستند. کسانی که قرآن و نهج‌البلاغه را درک کرده‌اند، باید روی آن کار کنند.

فولادگر: از آن‌هایی که در واقع خیلی جالب بوده «مبدا و معاد در نهج‌البلاغه» است ، یعنی از خداشناسی تا معاد. یکی از کتاب‌های دیگر «خلافت بلافصل حضرت علی از دیدگاه ابن‌ابی‌الحدید» عالم سنی معتزلی است که ما در این کتاب از قول خودش ثابت کرده‌ایم که خلافت بلافصل از آن حضرت علی(ع) است که از شرح ابن‌ابی‌الحدید استفاده شده که ایشان خود مقر است حضرت علی خلیفه بلافصل پیامبر است. و یکی دیگر از کتاب‌ها سیری در مدیحه سرایی یا مرثیه گویی است.

فولادگر: خبرنگار دو نوع داریم، خبرنگارانی که برای مردم سرگرمی و تفریح ایجاد می‌کنند و دیگری خبرنگارانی که چیزهای مفید و ارزنده برای مردم می‌گویند. ان‌شاءالله شما سعی کنید جز این دسته باشید و مطالب مفید را برای مردم اخذ کنید. از شما تشکر می‌کنم که با بنده مصاحبه کردید و ان‌شاءالله که حقایق را برای مردم بازگو کنید، هرچه مردم فهمیده‌تر باشند به نفع ما و جامعه است.