نگاهی به عملکرد شورای توسعه فرهنگ قرآنی/
ضعیف در برگزاری جلسات کمیسیون‌ها؛ متوسط در مدیریت رخدادها
گروه فعالیت‌های قرآنی: شورای توسعه فرهنگ قرآنی امسال در حوزه‌های مختلفی همچون برگزار جلسات، تصویب مصوبات مختلف و اتخاذ تصمیمات مهم و نیز تهیه گزارش‌های نظارتی فعالیت عمده‌ای داشته است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، همیشه عملکرد شورای توسعه فرهنگ قرآنی به جهت اینکه بالادست‌ترین نهاد قرآنی به جهت سیاست‌گذاری است، برای بسیاری از دستگاه‌ها نه تنها مهم بوده بلکه به جهت اینکه سرنوشت بودجه‌ای بسیاری از دستگاه‌ها به این نهاد بستگی دارد، اهمیت دوچندانی پیدا کرده است.
جلسات
بر همین اساس و به جهت اهمیت موضوع گزارشی از عملکرد این نهاد قرآنی آمده است؛ شورای توسعه فرهنگ قرآنی در طول سال باید شش جلسه که هر دو ماه یک بار باشد داشته باشد، البته این تعداد جلسات منهای جلسات فوق‌العاده‌ای که به فراخور زمان و موضوع پیش می‌آید، است. همچنین مجمع مشورتی شورای توسعه که به نوعی پیش جلسه جلسات شورا به حساب می‌آید نیز در سال 95 شاهد برگزاری 11 جلسه بود. این مجمع هر ماه باید یک جلسه داشته باشد.
شورای توسعه فرهنگ قرآنی دارای چهار کمیسیون تخصصی شامل کمیسیون آموزش عمومی، کمیسیون تبلیغ و ترویج، کمیسیون آموزش عالی، کمیسیون پژوهش در نظام سلامت است که در طول سال و براساس آئین‌نامه تهیه شده توسط شورای توسعه فرهنگ قرآنی باید به صورت ماهانه – البته برخی کمیسیون‌ها به صورت داخلی مصوب کرده‌اند که جلسات دو ماه یکبار برگزار شود- جلسات خود را با حضور وزیر مربوطه و معاونین برگزار می‌‌کردند.
در این بخش کمیسیون آموزش عمومی قرآن تنها موفق به برگزاری یک جلسه آن هم بدون وزیر در اسفندماه شد. کمیسیون‌های پژوهش و آموزش عالی هیچ جلسه‌ای را برگزار نکرده و کمیسیون تبلیغ و ترویج موفق به برگزاری سه جلسه شده است که دو جلسه آن با حضور وزیر بوده است.
بخش دیگری از فعالیت‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزاری جلسات پایش از کمیسیون‌ها و دبیرخانه شورا بوده است، در این بخش 23 جلسه هیئت پایش عملکرد کمیسیون‌ها و دبیرخانه شورا از سال 88 تا 94 صورت گرفته است.
در بخش کارگروه‌ها نیز شش جلسه گروه بررسی نحوه تشکیل کمیته صیانت از چهره‌های برتر قرآنی برگزار شده و گزارش نهایی آن تقدیم شورا شده است، همچنین نشست سه روزه نهایی‌سازی اسناد راهبردی طی مردادماه امسال در مشهد مقدس برگزار شد.
برگزاری دومین همایش معرفی دستگاه‌ها و استان‌های برتر قرآنی در سال 94 و برگزاری دو نشست هم‌افزایی با نمایندگان شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان‌ها در آبان و اسفندماه 1395 از دیگر فعالیت‌های شورا بوده است.
تشکیل هفت جلسه هماهنگی و ارزیابی تخصصی مصوبه «ضوابط ارزیابی حافظان قرآن» و مصوبه «ضوابط ارزیابی قاریان و مدرسان قرآنی» و نیز تشکیل سه جلسه نظارت راهبردی تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن کشور و تشکیل شش جلسه تسهیل و تنظیم پرداخت کمک‌هزینه تحصیلی دانشجویی به حافظان و قاریان از دیگر فعالیت‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی در این سال‌ها بوده است.
برگزاری چهار جلسه تدوین پیش‌نویس اصلاحی اساسنامه صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی و تشکیل دو جلسه هماهنگی و تسهیل توسعه وقف قرآنی از دیگر جلسات برگزار شده برای ارتقاء فعالیت‌های قرآنی توسط این نهاد بالادستی بوده است.
مصوبات و تصمیمات
اما در جلساتی که با اهتمام شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شده است، مصوبات و تصمیماتی اتخاذ شده است که شاید خروجی بسیاری از آنها تغییرات عمده‌ای را در عرصه فعالیت‌های قرآنی به دنبال داشته باشد، در ادامه به تعدادی از این مصوبات در حد عنوان آنها اشاره شده است.
بررسی و تصویب اساسنامه صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی، تصویب کلیات و بندهایی از سند راهبردی آموزش عمومی قرآن کریم، بررسی و تصویب پیش‌نویس وظایف رئیس و دبیر هیأت رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت بخشی از این مصوبات و تصمیمات بوده است.
تهیه پرونده‌ای جامع از مشکلات و وضعیت رسیدگی به خانواده‌های شهدای قرآنی فاجعه منا، جهت ارائه به رئیس جمهور محترم، تهیه گزارش جامعی از وضعیت حفظ قرآن کریم در کشور و بازبینی پیش‌نویس ساختار ستاد راهبری طرح ملی حفظ جهت ارائه به محضر مقام معظم رهبری و کسب تکلیف از ایشان در مورد اجرای طرح، تشکیل کار ویژه بررسی حوادث پیرامون انتشار اخبار مسئله غیر اخلاقی منتسب به یکی از قاریان؛ جهت مدیریت پیامدها، ضرورت تعیین ملاک و شرایط احراز عضویت اعضای حقوقی در شورا و کمیسیون‌های وابسته و ارجاع مجدد پیش‌نویس سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کریم کشور به کمیسیون مربوطه، جهت بازبینی از دیگر فعالیت‌های این شورا در چند وقت اخیر بوده است.
تشکیل کارگروهی متشکل از برخی از اعضای شورا جهت بررسی ابعاد مختلف تشکیل کمیته صیانت و تعالی، ارجاع پیش‌نویس سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور به کمیسیون مربوطه، جهت بازنگری مجدد، تصویب عضویت بنیاد ملی نخبگان در کمسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی و تشکیل گروه کارشناسی تدوین و نهایی‌سازی پیش‌نویس اجرایی‌سازی طرح ملی حفظ قرآن کریم بخش دیگری از تصمیمات این شورا بوده است.
گزارش‌های نظارتی
شورای توسعه فرهنگ قرآنی و دبیرخانه این شورا همچنین طی امسال در بخش نظارت بر مصوبات و تصمیمات خود نیز فعالیت‌هایی انجام داده‌اند که در ادامه به بخشی از این فعالیت‌ها اشاره شده است.
تهیه گزارش‌ها و مستندات نظارت و ارزیابی، گزارش نظارت و ارزیابی اجرای ضوابط شمول تحصیل رایگان حافظان کل قرآن کریم در دانشگاه‌ها، گزارش نظارت و ارزیابی مصوبه پیگیری امور شورا در استان‌ها، گزارش نظارت و ارزیابی مصوبه ضوابط ارزیابی حافظان، گزارش نظارت و ارزیابی مصوبه ضوابط ارزیابی قاریان و مدرسان قرآن، گزارش ارزیابی نظم جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی و مجمع مشورتی از سال 90 تا 94، گزارش برگزاری جلسات شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان‌ها از ابتدای خرداد 1393 تا پایان 1394، گزارش تحلیل راهبردی اجرای برنامه ملی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، گزارش تحلیلی وضعیت حفظ قرآن در کشور، شناسنامه قرآنی 15 دستگاه و ... بخشی از این گزارش‌ها بوده است.
مطالعات کارشناسی
بخشی از خروجی جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی و نیز مجمع مشورتی این شورا شکل گیری برخی مطالعات در عرصه فعالیت‌های قرآنی بوده است که در ادامه به برخی از این مطالعات اشاره شده است.
تدوین پیش‌نویس فرهنگ‌نامه نظام توسعه فرهنگ قرآنی، کارکردهای وقف در توسعه فرهنگ قرآنی، توسعه فرهنگ قرآنی در سازمان تامین اجتماعی، پیشنهاد ایجاد قطب‌های آموزش عالی حفظ قرآن توسط دانشگاه علوم و معارف قرآن، ظرفیت‌های سازمان بهزیستی در توسعه فرهنگ قرآنی، رسالت بسیج در هویت‌گیری از قرآن و صیانت از فرهنگ قرآن، ایجاد «فضای قرآنی» به مثابه استهداء و استذکار قرآنی در دانشگاه‌ها، بررسی وضع موجود و آینده‌نگاری طرح قرآنی 1449، ملاحظاتی در مورد طرح احیاء و ساماندهی جلسات قرآنی محلی مسجد محور؛ پیشنهادی بنیاد فرهنگی خاتم‌الاوصیاء(عج) و ... .
آنچه که در این گزارش مشهود است این است که فعالیت‌های اثرگذاری توسط شورای توسعه فرهنگ قرآنی اجرا شده و یا در دست اجراست که البته خروجی و نتایج آن یا اطلاع‌رسانی نشده و یا در حد بسیار جزئی اشاراتی به آن شده است و اطلاع‌رسانی خروجی این مصوبات و تصمیمات ضروری به نظر می‌رسد.
نکته دیگر این است که به نظر می‌رسد شورای توسعه فرهنگ قرآنی هیچ ابتکار عملی برای تحکم در برابر برگزاری جلسات کمیسیون‌ها نداشته و در این بخش ضعیف کرده است، همچنین این برداشت وجود دارد این شورا در برابر رخدادها عملکردی متوسط داشته است.
جلسات
بر همین اساس و به جهت اهمیت موضوع گزارشی از عملکرد این نهاد قرآنی آمده است؛ شورای توسعه فرهنگ قرآنی در طول سال باید شش جلسه که هر دو ماه یک بار باشد داشته باشد، البته این تعداد جلسات منهای جلسات فوق‌العاده‌ای که به فراخور زمان و موضوع پیش می‌آید، است. همچنین مجمع مشورتی شورای توسعه که به نوعی پیش جلسه جلسات شورا به حساب می‌آید نیز در سال 95 شاهد برگزاری 11 جلسه بود. این مجمع هر ماه باید یک جلسه داشته باشد.
شورای توسعه فرهنگ قرآنی دارای چهار کمیسیون تخصصی شامل کمیسیون آموزش عمومی، کمیسیون تبلیغ و ترویج، کمیسیون آموزش عالی، کمیسیون پژوهش در نظام سلامت است که در طول سال و براساس آئین‌نامه تهیه شده توسط شورای توسعه فرهنگ قرآنی باید به صورت ماهانه – البته برخی کمیسیون‌ها به صورت داخلی مصوب کرده‌اند که جلسات دو ماه یکبار برگزار شود- جلسات خود را با حضور وزیر مربوطه و معاونین برگزار می‌‌کردند.
در این بخش کمیسیون آموزش عمومی قرآن تنها موفق به برگزاری یک جلسه آن هم بدون وزیر در اسفندماه شد. کمیسیون‌های پژوهش و آموزش عالی هیچ جلسه‌ای را برگزار نکرده و کمیسیون تبلیغ و ترویج موفق به برگزاری سه جلسه شده است که دو جلسه آن با حضور وزیر بوده است.
بخش دیگری از فعالیت‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزاری جلسات پایش از کمیسیون‌ها و دبیرخانه شورا بوده است، در این بخش 23 جلسه هیئت پایش عملکرد کمیسیون‌ها و دبیرخانه شورا از سال 88 تا 94 صورت گرفته است.
در بخش کارگروه‌ها نیز شش جلسه گروه بررسی نحوه تشکیل کمیته صیانت از چهره‌های برتر قرآنی برگزار شده و گزارش نهایی آن تقدیم شورا شده است، همچنین نشست سه روزه نهایی‌سازی اسناد راهبردی طی مردادماه امسال در مشهد مقدس برگزار شد.
برگزاری دومین همایش معرفی دستگاه‌ها و استان‌های برتر قرآنی در سال 94 و برگزاری دو نشست هم‌افزایی با نمایندگان شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان‌ها در آبان و اسفندماه 1395 از دیگر فعالیت‌های شورا بوده است.
تشکیل هفت جلسه هماهنگی و ارزیابی تخصصی مصوبه «ضوابط ارزیابی حافظان قرآن» و مصوبه «ضوابط ارزیابی قاریان و مدرسان قرآنی» و نیز تشکیل سه جلسه نظارت راهبردی تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن کشور و تشکیل شش جلسه تسهیل و تنظیم پرداخت کمک‌هزینه تحصیلی دانشجویی به حافظان و قاریان از دیگر فعالیت‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی در این سال‌ها بوده است.
برگزاری چهار جلسه تدوین پیش‌نویس اصلاحی اساسنامه صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی و تشکیل دو جلسه هماهنگی و تسهیل توسعه وقف قرآنی از دیگر جلسات برگزار شده برای ارتقاء فعالیت‌های قرآنی توسط این نهاد بالادستی بوده است.
مصوبات و تصمیمات
اما در جلساتی که با اهتمام شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شده است، مصوبات و تصمیماتی اتخاذ شده است که شاید خروجی بسیاری از آنها تغییرات عمده‌ای را در عرصه فعالیت‌های قرآنی به دنبال داشته باشد، در ادامه به تعدادی از این مصوبات در حد عنوان آنها اشاره شده است.
بررسی و تصویب اساسنامه صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی، تصویب کلیات و بندهایی از سند راهبردی آموزش عمومی قرآن کریم، بررسی و تصویب پیش‌نویس وظایف رئیس و دبیر هیأت رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت بخشی از این مصوبات و تصمیمات بوده است.
تهیه پرونده‌ای جامع از مشکلات و وضعیت رسیدگی به خانواده‌های شهدای قرآنی فاجعه منا، جهت ارائه به رئیس جمهور محترم، تهیه گزارش جامعی از وضعیت حفظ قرآن کریم در کشور و بازبینی پیش‌نویس ساختار ستاد راهبری طرح ملی حفظ جهت ارائه به محضر مقام معظم رهبری و کسب تکلیف از ایشان در مورد اجرای طرح، تشکیل کار ویژه بررسی حوادث پیرامون انتشار اخبار مسئله غیر اخلاقی منتسب به یکی از قاریان؛ جهت مدیریت پیامدها، ضرورت تعیین ملاک و شرایط احراز عضویت اعضای حقوقی در شورا و کمیسیون‌های وابسته و ارجاع مجدد پیش‌نویس سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کریم کشور به کمیسیون مربوطه، جهت بازبینی از دیگر فعالیت‌های این شورا در چند وقت اخیر بوده است.
تشکیل کارگروهی متشکل از برخی از اعضای شورا جهت بررسی ابعاد مختلف تشکیل کمیته صیانت و تعالی، ارجاع پیش‌نویس سند راهبردی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور به کمیسیون مربوطه، جهت بازنگری مجدد، تصویب عضویت بنیاد ملی نخبگان در کمسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی و تشکیل گروه کارشناسی تدوین و نهایی‌سازی پیش‌نویس اجرایی‌سازی طرح ملی حفظ قرآن کریم بخش دیگری از تصمیمات این شورا بوده است.
گزارش‌های نظارتی
شورای توسعه فرهنگ قرآنی و دبیرخانه این شورا همچنین طی امسال در بخش نظارت بر مصوبات و تصمیمات خود نیز فعالیت‌هایی انجام داده‌اند که در ادامه به بخشی از این فعالیت‌ها اشاره شده است.
تهیه گزارش‌ها و مستندات نظارت و ارزیابی، گزارش نظارت و ارزیابی اجرای ضوابط شمول تحصیل رایگان حافظان کل قرآن کریم در دانشگاه‌ها، گزارش نظارت و ارزیابی مصوبه پیگیری امور شورا در استان‌ها، گزارش نظارت و ارزیابی مصوبه ضوابط ارزیابی حافظان، گزارش نظارت و ارزیابی مصوبه ضوابط ارزیابی قاریان و مدرسان قرآن، گزارش ارزیابی نظم جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی و مجمع مشورتی از سال 90 تا 94، گزارش برگزاری جلسات شورای هماهنگی و گسترش فعالیت‌های قرآنی استان‌ها از ابتدای خرداد 1393 تا پایان 1394، گزارش تحلیل راهبردی اجرای برنامه ملی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، گزارش تحلیلی وضعیت حفظ قرآن در کشور، شناسنامه قرآنی 15 دستگاه و ... بخشی از این گزارش‌ها بوده است.
مطالعات کارشناسی
بخشی از خروجی جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی و نیز مجمع مشورتی این شورا شکل گیری برخی مطالعات در عرصه فعالیت‌های قرآنی بوده است که در ادامه به برخی از این مطالعات اشاره شده است.
تدوین پیش‌نویس فرهنگ‌نامه نظام توسعه فرهنگ قرآنی، کارکردهای وقف در توسعه فرهنگ قرآنی، توسعه فرهنگ قرآنی در سازمان تامین اجتماعی، پیشنهاد ایجاد قطب‌های آموزش عالی حفظ قرآن توسط دانشگاه علوم و معارف قرآن، ظرفیت‌های سازمان بهزیستی در توسعه فرهنگ قرآنی، رسالت بسیج در هویت‌گیری از قرآن و صیانت از فرهنگ قرآن، ایجاد «فضای قرآنی» به مثابه استهداء و استذکار قرآنی در دانشگاه‌ها، بررسی وضع موجود و آینده‌نگاری طرح قرآنی 1449، ملاحظاتی در مورد طرح احیاء و ساماندهی جلسات قرآنی محلی مسجد محور؛ پیشنهادی بنیاد فرهنگی خاتم‌الاوصیاء(عج) و ... .
آنچه که در این گزارش مشهود است این است که فعالیت‌های اثرگذاری توسط شورای توسعه فرهنگ قرآنی اجرا شده و یا در دست اجراست که البته خروجی و نتایج آن یا اطلاع‌رسانی نشده و یا در حد بسیار جزئی اشاراتی به آن شده است و اطلاع‌رسانی خروجی این مصوبات و تصمیمات ضروری به نظر می‌رسد.
نکته دیگر این است که به نظر می‌رسد شورای توسعه فرهنگ قرآنی هیچ ابتکار عملی برای تحکم در برابر برگزاری جلسات کمیسیون‌ها نداشته و در این بخش ضعیف کرده است، همچنین این برداشت وجود دارد این شورا در برابر رخدادها عملکردی متوسط داشته است.
مطالب مرتبط
