یادداشت وارده/
کثرت فتواها و نقل ها در کتب فقهی درباره نوروز
کانون خبرنگاران نبأ: حجت‌الاسلام والمسلمین خادمیان در یادداشتی نوشت: کثرت فتواها و نقل ها در کتب فقهی درباره عید نوروز و آداب آن وجود دارد.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان، چهره ماندگار تبلیغ و استاد حوزه و دانشگاه به مناسبت فرارسیدن سال جدید و عید نوروز یادداشتی را در اختیار کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، گذاشت.
متن یادداشت به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام و تحیت
۱. تبریک و تهنیت عید نوروز از سوی برخی از فقهاء؛ یک عمل مستحب معرفی شده است و این یعنی تبریک گفتن این عید توسط مؤمنین به یکدیگر؛ خود یک عمل ثواب و دارای پاداش است.
و روز عید نوروز در میان ایرانیان؛ مشهور و معروف است و روایات معطوف به همین شهرت است.
۲.با تامل در روایات ذیل معلوم می شود عید نوروز یک عید وحیانی و ربانی است و دعا در آن مستجاب است:
روایت مفضّل بن عمر؛ عن الصادق علیه السلام: «یا حزقیل! هذا یوم شریف عظیم قدره عندی، و قد آلیت أن لایسألنی مؤمن فیه حاجة الا قضیتها فی هذا الیوم و هو یوم نیروز».
خداوند بر حزقیلْ وحی فرستاد که:
«این روز، روزی گرامی و بلند مرتبه نزد من است؛ با خود عهد کرده ام هر مؤمنی در این روز از من حاجتی بخواهد آن را برآورده سازم و آن روز، نوروز است».
روایت " ما مِن یَومِ نَیروزٍ إلا و نَحنُ نَتَوقَّعُ فِیهِ الفَرَجَ لأِنَّهُ مِن أیّامِنا و أیّامِ شِیعتنا "
هیچ نوروزی نیست که ما در آن؛ امید داریم در آن ظهور بقیة الله واقع گردد که نوروز از آن ما و شیعیان ماست.
پیامبری از بنی‌اسرائیل از خداوند خواست که زنده کند قومی را؛ پس خداوند به آن پیامبر وحی کرد که در گورهای آن‌ها آب بریزید، پس ریختن آب در نوروز بود؛ که زنده شدند و حال این که سی هزار نفر بودند و لذا آب ریختن در روز نوروز سنت قدیمی گردید، اما هیچ کس علت آن را نمی‌داند مگر راسخان در علم و آن اولین روز از سال ایرانیان است.
۳. حضرت امام صادق علیه السلام به معلى بن خنیس تعلیم فرمود :
چون روز نوروز شود، غسل کن و پاکیزه ترین جامه هاى خود را بپوش و به بهترین عطرها خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار.
و چون از نماز ظهر و عصر و نافله هاى آن فارغ شوى چهار رکعت نماز بگذار (یعنى هر دو رکعت به یک سلام) و در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره «انا انزلنا» بخوان و در رکعت دوم، بعد از حمد ده مرتبه سوره «قل یا ایها الکافرون» و در رکعت سوم، بعد از حمد ده مرتبه سوره «قل هو الله احد» و در رکعت چهارم، بعد از حمد ده مرتبه «قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس» بخوان و بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا را بخوان:
"اللّهمَّ صلِّ على محمد و آل محمد الاوصیاء المرضیین و على جمیع انبیائک و رسلک بافضل صلواتک و بارک علیهم بافضل برکاتک وصل على ارواحهم و اجسادهم اللهم بارک على محمد و آل محمد و بارک لنا فى یومنا هذا الذى فضّلته" .
۴.تشکیک برخی مبنی بر تضعیف "معلی بن خنیس" و یا چند روایت متضاد؛ ناقض اهمیت عید نوروز نیست؛ زیرا اولا تضعیف آنان بر اساس علم رجال است؛ که ملاک و معیار موجه و متقنی برای نفی روایت نیست؛ ثانیا شخصیت معلی بن خنیس و مدح وی توسط امام صادق علیه السلام که پس از شهادت معلی بن خنیس فرمودند: «...اما والله لقد دخل الجنّه»؛ به خدا سوگند او داخل در بهشت شد؛ گویای شخصیت معلی بن خنیس است.
۵.شیخ طوسی (م۴۶۰ق) در مصباح المتهجد، ابن ادریس (م۵۹۸ق) در السرائر ، یحیی بن سعید (م۵۸۹ق) در الجامع للشرائع، شهید اول (م۷۸۶ق) در القواعد و الفوائدو نیز الدروس و البیان و الذکری و اللمعة همچنین ابن فهد (م۸۴۱ق) در المهذّب البارع و محقق کَرَکی (م۹۴۰ق) در جامع المقاصد و شهید ثانی (م۹۶۶ق) در المسالک و شرح اللمعة و محقق اردبیلی(م۹۹۳ق) در مجمع الفائدة و البرهان و شیخ بهایی(م۱۰۳۰ق) در جامع عباسی و الحبل المتین و فاضل هندی(م۱۱۳۷ق) در کشف اللثام و شیخ یوسف بحرانی (م۱۱۸۶ق) در الحدائق الناضرة و کاشف الغطاء (م۱۲۲۸ق) در کشف الغطاء و نراقی (م۱۲۴۵ق) در مستند الشیعة و صاحب جواهر در (م۱۲۶۶ق) جواهر الکلام و شیخ انصاری (م۱۲۸۱ق) در کتاب الطهارة ، العروة الوثقی، جامع المدارک، المستند و تحریرالوسیله و ... به عید نوروز و آداب آن فتوا داده اند.
همین کثرت فتواها و نقل ها در کتب فقهی فوق و روایی مانند مصباح المتهجّد، وسائل الشیعة و بحارالأنوار و... سبب شده است که صاحب «جواهر» بگوید: غسل روز نوروز، نزد متأخران مشهور است؛ بلکه مخالفی در آن ندیدیم.
لذا این عید را باید به یکدیگر تبریک گفته و آن را در مدار فضایل و نیک ها مانند: غسل؛ تلاوت قرآن؛ دعا؛ صله رحم؛ احسان؛ مهمانی دادن و ... مالامال از اعمال صالح نماییم و ان شاء الله طبق دعای حضرت علی علیه السلام خدای سبحان هر روز ما را نوروز قرار دهد: "اصنعوا لنا کل یوم نیروزا" و به مرتبت محمد و آل محمد صلوات الله این نوروز؛ روز اجابت دعای ما و در رأس؛ ظهور حضرت حجت بن الحسن علیه السلام باشد.
والله المستعان
سید حسین خادمیان
متن یادداشت به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام و تحیت
۱. تبریک و تهنیت عید نوروز از سوی برخی از فقهاء؛ یک عمل مستحب معرفی شده است و این یعنی تبریک گفتن این عید توسط مؤمنین به یکدیگر؛ خود یک عمل ثواب و دارای پاداش است.
و روز عید نوروز در میان ایرانیان؛ مشهور و معروف است و روایات معطوف به همین شهرت است.
۲.با تامل در روایات ذیل معلوم می شود عید نوروز یک عید وحیانی و ربانی است و دعا در آن مستجاب است:
روایت مفضّل بن عمر؛ عن الصادق علیه السلام: «یا حزقیل! هذا یوم شریف عظیم قدره عندی، و قد آلیت أن لایسألنی مؤمن فیه حاجة الا قضیتها فی هذا الیوم و هو یوم نیروز».
خداوند بر حزقیلْ وحی فرستاد که:
«این روز، روزی گرامی و بلند مرتبه نزد من است؛ با خود عهد کرده ام هر مؤمنی در این روز از من حاجتی بخواهد آن را برآورده سازم و آن روز، نوروز است».
روایت " ما مِن یَومِ نَیروزٍ إلا و نَحنُ نَتَوقَّعُ فِیهِ الفَرَجَ لأِنَّهُ مِن أیّامِنا و أیّامِ شِیعتنا "
هیچ نوروزی نیست که ما در آن؛ امید داریم در آن ظهور بقیة الله واقع گردد که نوروز از آن ما و شیعیان ماست.
پیامبری از بنی‌اسرائیل از خداوند خواست که زنده کند قومی را؛ پس خداوند به آن پیامبر وحی کرد که در گورهای آن‌ها آب بریزید، پس ریختن آب در نوروز بود؛ که زنده شدند و حال این که سی هزار نفر بودند و لذا آب ریختن در روز نوروز سنت قدیمی گردید، اما هیچ کس علت آن را نمی‌داند مگر راسخان در علم و آن اولین روز از سال ایرانیان است.
۳. حضرت امام صادق علیه السلام به معلى بن خنیس تعلیم فرمود :
چون روز نوروز شود، غسل کن و پاکیزه ترین جامه هاى خود را بپوش و به بهترین عطرها خود را خوشبو گردان و در آن روز روزه بدار.
و چون از نماز ظهر و عصر و نافله هاى آن فارغ شوى چهار رکعت نماز بگذار (یعنى هر دو رکعت به یک سلام) و در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره «انا انزلنا» بخوان و در رکعت دوم، بعد از حمد ده مرتبه سوره «قل یا ایها الکافرون» و در رکعت سوم، بعد از حمد ده مرتبه سوره «قل هو الله احد» و در رکعت چهارم، بعد از حمد ده مرتبه «قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس» بخوان و بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا را بخوان:
"اللّهمَّ صلِّ على محمد و آل محمد الاوصیاء المرضیین و على جمیع انبیائک و رسلک بافضل صلواتک و بارک علیهم بافضل برکاتک وصل على ارواحهم و اجسادهم اللهم بارک على محمد و آل محمد و بارک لنا فى یومنا هذا الذى فضّلته" .
۴.تشکیک برخی مبنی بر تضعیف "معلی بن خنیس" و یا چند روایت متضاد؛ ناقض اهمیت عید نوروز نیست؛ زیرا اولا تضعیف آنان بر اساس علم رجال است؛ که ملاک و معیار موجه و متقنی برای نفی روایت نیست؛ ثانیا شخصیت معلی بن خنیس و مدح وی توسط امام صادق علیه السلام که پس از شهادت معلی بن خنیس فرمودند: «...اما والله لقد دخل الجنّه»؛ به خدا سوگند او داخل در بهشت شد؛ گویای شخصیت معلی بن خنیس است.
۵.شیخ طوسی (م۴۶۰ق) در مصباح المتهجد، ابن ادریس (م۵۹۸ق) در السرائر ، یحیی بن سعید (م۵۸۹ق) در الجامع للشرائع، شهید اول (م۷۸۶ق) در القواعد و الفوائدو نیز الدروس و البیان و الذکری و اللمعة همچنین ابن فهد (م۸۴۱ق) در المهذّب البارع و محقق کَرَکی (م۹۴۰ق) در جامع المقاصد و شهید ثانی (م۹۶۶ق) در المسالک و شرح اللمعة و محقق اردبیلی(م۹۹۳ق) در مجمع الفائدة و البرهان و شیخ بهایی(م۱۰۳۰ق) در جامع عباسی و الحبل المتین و فاضل هندی(م۱۱۳۷ق) در کشف اللثام و شیخ یوسف بحرانی (م۱۱۸۶ق) در الحدائق الناضرة و کاشف الغطاء (م۱۲۲۸ق) در کشف الغطاء و نراقی (م۱۲۴۵ق) در مستند الشیعة و صاحب جواهر در (م۱۲۶۶ق) جواهر الکلام و شیخ انصاری (م۱۲۸۱ق) در کتاب الطهارة ، العروة الوثقی، جامع المدارک، المستند و تحریرالوسیله و ... به عید نوروز و آداب آن فتوا داده اند.
همین کثرت فتواها و نقل ها در کتب فقهی فوق و روایی مانند مصباح المتهجّد، وسائل الشیعة و بحارالأنوار و... سبب شده است که صاحب «جواهر» بگوید: غسل روز نوروز، نزد متأخران مشهور است؛ بلکه مخالفی در آن ندیدیم.
لذا این عید را باید به یکدیگر تبریک گفته و آن را در مدار فضایل و نیک ها مانند: غسل؛ تلاوت قرآن؛ دعا؛ صله رحم؛ احسان؛ مهمانی دادن و ... مالامال از اعمال صالح نماییم و ان شاء الله طبق دعای حضرت علی علیه السلام خدای سبحان هر روز ما را نوروز قرار دهد: "اصنعوا لنا کل یوم نیروزا" و به مرتبت محمد و آل محمد صلوات الله این نوروز؛ روز اجابت دعای ما و در رأس؛ ظهور حضرت حجت بن الحسن علیه السلام باشد.
والله المستعان
سید حسین خادمیان
مطالب مرتبط
